Masjid – mo'min-musulmonlar uchun qadrli joy. Faqat ibodat maskani sifatida emas, balki ruhiy ozuqa oladigan va o'zaro birodarlik rishtalarini bog'laydigan makon sifatida tabarruk maskandir. Shunga ko'ra, yangi masjid ochish, jomelarni bunyod etish va mavjudlarini go'zal holatga keltirish savobi ulug' amal hisoblanadi. Oxirgi vaqtlarda diyorimizdagi masjidlarda etarli shart-sharoitlar hozirlash, ibodat qilish uchun qulayliklar qilib berish va va'z-nasihatlar tinglash uchun keng imkoniyatlar muhayyo etilmoqda.
Afsuski, shunday ne'matlarni qalbdan his etmagan ayrim mualliflar tomonidan shu kunlarda ba'zi saytlarda go'yoki masjidlar soni kam ekani va yangi masjid ochishga to'siqlar borligi haqidagi “Mamlakat namozxonlari uchun masjidlar etarlimi?” nomli maqola e'lon qilindi. Undagi fikrlar to'la asosga ega emasligini oxirgi yillarda va xususan joriy yilda mo'min-musulmonlarning talab va istaklarini inobatga olgan holda yangi jomelarni ochish borasida qilingan ishlarni muxtasar bayon etamiz.
Ta'kidlash kerakki, so'nggi yillarda 40 taga yaqin jome masjid ochildi, shu bilan masjidlar soni 2077 taga etdi. Jumladan, Toshkent shahrida “Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf”, “Fayzulla xo'ja o'g'li Murod hoji”, “Abu Talha”, “Labi zah”, Surxondaryo viloyatida “Imom Termiziy”, “Hakim Termiziy”, “Shayx Shamsiddin”, “Qadimiy Darband”, “Tolli ota”, “Sayyid Muhiddinxon”, “Abdurahmon ibn Avf”, “Mulla Abdukarim Oxund”, “Islom ota”, “Hidirsho ota”, “Ahatxon”, “Ahmad Yassaviy”, “Imom Nizomiddin Sangardakiy”, Namangan viloyatida “Muhammad al-Amin”, Farg'ona viloyatida “Chiligijiyda”, Navoiy viloyatida “Abu Bakr Siddiq”, “Tomdi”, “Hashman”, Toshkent viloyatida “Abu Hurayra”, “Firdavs”, “Do'stlik”, Sirdaryo viloyatida “Ahmad ibn Malik” va Buxoro viloyatida “Umar ibn Hattob” kabi yangi jome masjidlar ish boshlagani mo'min-musulmonlarni bag'oyat xursand etmoqda.
Joriy yilning 10 oyida Buxoro viloyatida “Abdulloh ibn Muborak”, Surxondaryo viloyatida “Do'stmuhammad bobo”, “Domla Shohqosim”, “Imom Rabboniy”, “Varroq Termiziy”, Namangan viloyatida “Usmon Zunnurayn”, Buxoro viloyatida “Usmon ibn Affon”, Toshkent viloyatida “Hilol”, “Muoz ibn Jabal” va Samarqand viloyatida “Yangiobod” kabi 12 ta jome masjid ochilgani bu boradagi ishlar juda jadallik ila ketayotganini anglatadi.
O'tgan hafta juma kuni ham juda katta xursandchilik bo'ldi – Curxondaryo viloyatining olis Muzrabot tumanida “Sayyid Habibulloxon” jome masjidi davlat ro'yxatidan o'tkazilib, mo'min-musulmonlarga tuhfa etildi.
Shu o'rinda aytish lozimki, mana shunday ketma-ket jome masjidlar ochilayotganini ko'rmaslik yoki anglamaslik yoxud e'tirof etib, shukrona keltirmaslik chin mo'minlik sifati emas. Albatta, Haq taoloning bunday ne'matlariga shukr qilish orqali yanada ziyodasiga erishiladi.
Bayon etilganlardan tushunish mumkinki, muallif o'z maqolasida 2018 yil 31 maydagi Vazirlar Mahkamasining “O'zbekiston Respublikasida diniy tashkilotlarni davlat ro'yxatidan o'tkazish, qayta ro'yxatdan o'tkazish va tugatish tartibi to'g'risidagi Nizomni tasdiqlash haqida”gi 409-son qarori va 2018 yil 27 sentyabr' kuni Adliya vazirligida 3071-son bilan ro'yxatdan o'tkazilgan “Diniy tashkilotlarni davlat ro'yxatidan o'tkazish uchun rozilik berish tartibi to'g'risida” Nizom kabi hujjatlar ishlamayapti, degan da'voni qilishi ham asossiz va haqiqatga to'g'ri kelmaydi.
Aslida masjidlar borasidagi yaxshi xabarlar bisyor, o'lkamizning qaysi go'shasiga tashrif buyurmang, jome masjidlarda obodonlashtirish va bunyodkorlik ishlari jadal davom etayotganiga guvoh bo'lasiz. Jumladan, oxirgi yillarda respublikamiz bo'ylab 300 dan ziyod jome masjid binosi butunlay qaytadan bunyod etilib, 300 ta masjid kapital ta'mirdan chiqarildi. Joriy yilda esa 281 ta jome masjid qayta qurilmoqda. O'tgan haftada ham poytaxtdagi 4 ta jome masjid qayta qurilayotgani to'g'risida xabar e'lon qilindi. Mamlakatimizda yangi masjidlar ochilishi, qayta bunyod etilishi va ta'mirlanishiga oid yangiliklar O'zbekiston musulmonlari idorasi Masjidlar bo'limi tomonidan Internet saytlari, “Feysbuk” sahifalari va “Telegram” kanallari orqali uzviy ravishda e'lon qilib borilmoqda.
O'z navbatida aytish mumkinki, muallif o'z maqolasida ayrim mamlakatlarda masjidlar soni nisbatan ko'p ekanini izohlagan. Lekin, ayrim davlatlarda ko'p qavatli uyning bir xonadoni, katta inshootning bir qismi yoki ayrim foydalanilmayotgan imoratlardan ham vaqtincha masjid sifatida foydalanish holatlari ko'p kuzatiladi. Bunday joylar avval boshqa maqsadda foydalanilgan bo'lsa, kelgusida esa yana turli yo'nalishlarda ishlatilishi mumkin. Ushbu o'lkalarda mana shunday joylar ham masjidlar soniga kiritiladi. Bizda esa, diyorimizda yangi masjidlar ochish va qurish masalasida Islom shariatida jome masjidlarga qo'yilgan talablar, namozxonlar huzur-halovat ila ibodat qilishi uchun zarur bo'lgan shart-sharoitlar, mo'min-musulmonlar xavfsizligi va ikki masjid orasidagi masofa, xullas jahon andozasi va dinimizdagi barcha talablar inobatga olinadi. Hatto yurtimizdagi masjidlarda fuqarolarga xizmat ko'rsatish xonalari, tahoratxonalar, xavfsizlik va sanitar talablarga yuksak did bilan e'tibor qilinadi.
Qayd etganimizdek, so'nggi yillarda 40 taga yaqin jome masjid ayni fuqarolarimiz talab va istaklari asosida ochildi. Nafaqat poytaxtimizda, balki olis Qoraqalpog'iston Respublikasi, uzoq Surxondaryo viloyati yoki Buxoro va Navoiy viloyatlarining chekka tumanlarida yo vodiy viloyatlarining chegara oldi hududlarida ham yangi jome masjidlar ochilmoqda.
Ayni kunlarda ham O'zbekiston musulmonlari idorasi sa'y-harakati bilan mamlakatimizning turli hududlarida ehtiyojdan kelib chiqib, yangi jome masjidlarni davlat ro'yxatidan o'tkazishga hozirlik ko'rilmoqda. Yaqin kunlarda ushbu jomelar ochilishini ham matbuotda e'lon qilamiz.
Hulosa qilib aytish mumkinki, ma'rifat va ruhiy tarbiya maskani bo'lmish Allohning uylarini obod etish va yangisini ochish kabi xayrli ishlar yurtimizda bardavom bo'lmoqda va bunday xushxabarlar ortib bormoqda.
Alloh taolo barchamizni to'g'ri yo'lda sobitqadam aylasin.
O'zbekiston musulmonlari idorasi
O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi Kengaytirilgan ilmiy kengashining navbatdagi yig‘ilishi bo‘lib o‘tdi. Unda Kengash a’zolari to‘g‘ridan to‘g‘ri va onlayn tarzda ishtirok etishdi. Dastlab, London qirollik kolleji Arxeologiya bo‘limi ilmiy xodimi, doktor Miliana Radivoyevich Namangan viloyatidagi Axsikent mavzeida olib borilgan arxeologik tadqiqotlar natijasi bilan tanishtirdi.
Miliana Radivoyevich uzoq yillarda beri mamlakatimizda olib borilayotgan arxeologik tadqiqotlarda faol ishtirok etib keladi.
— Axsikent dunyodagi eng qadimiy metallurgiya markazlaridan biri hisoblanadi. Men o‘zbekistonlik, kiprlik va buyuk britaniyalik hamkorlarimiz bilan birga Axsikentda ilk o‘rta asrlarda metallurgiya yuqori darajada rivojlanganini aniqladik. Jumladan, islom olamining dastlabki davrida tayyorlana boshlagan mashhur Damashq qilichlari ham aynan Axsikentda qazib olingan va qayta ishlangan po‘latdan foydalanganini isbotladik. Nasib etsa, Markazning ochilishi marosimida bu tarixiy voqeani alohida medialoyiha sifatida taqdim etamiz, — dedi u.
ITSM xalqaro aloqalar bo‘limi mutaxassisi Yekaterina Soboleva Kengash a’zolarini O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazining tantanali ochilishi marosimi konsepsiyasi bilan tanishtirdi. Unda ushbu marosim doirasidan joy olgan tadbirlar, “O‘tmishning boqiy merosi – buyuk kelajak asosi” mavzusidagi IX kongress kun tartibi, ishtirokchilar ro‘yxati, Imom Buxoriy majmuasining yangi binosi va innovatsion muzeyi singari qator masalalar o‘rin olgan.
O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi direktori Firdavs Abduxoliqov Markazning ochilishi munosabati bilan o‘tkaziladigan Xalqaro ko‘rgazma, xorijdan olib kelinadigan qo‘lyozmalar, eksponatlar haqida ma’lumot berdi. Xorijiy mamlakatlardagi qator muzey va kutubxonalar, shaxsiy kolleksiyalar rahbarlarning ushbu ko‘rgazmasidagi ishtiroki bo‘yicha keng qamrovli ishlar olib borilayotganini qayd etdi.
— Biz 25 aprel-2 may kunlari Buyuk Britaniyaning “Sotbis” va “Kristis” auksionlaridan O‘zbekiston madaniy merosiga oid 46 ta lotni saraladik, — dedi Markaz rahbari. — Ayni paytda ularni sotib olish va O‘zbekistonga olib kelish bo‘yicha muzokaralar davom etyapti. Biz bu tarixiy merosni qaytadan qo‘lga kiritayotganimizni jahon ilmiy jamoatchiligiga yetkazishimiz kerak. Shu bois, Buyuk Britaniya va Fransiyada shu masalada xalqaro tadbirlar o‘tkazishni rejalashtiryapmiz.
Kengash a’zolari tomonidan ushbu yirik anjumanlarga tashrif buyuradigan xorijiy mehmonlar ro‘yxati ham taqdim etildi. Kengaytirilgan ilmiy kengash a’zolari tomonidan ushbu xalqaro tadbirlarda ishtirok etadigan o‘zbekistonlik olimlar va ekspertlar ro‘yxati tasdiqlandi.
Kengash davomida, shuningdek, Islom sivilizatsiyasi markazi ilmiy xodimi Alisher Egamov O‘zbekistonning turli hududlaridagi muzey fondlaridan Markaz ekspozitsiyasida namoyish qilish uchun to‘plangan tarixiy eksponatlar haqida ma’lumot berdi. Mart-aprel oyida joylarga uyushtirilgan ekspeditsiyalar natijasida 1500 dan ortiq tarixiy eksponatlar aniqlangan. Mamlakatimiz tarixining turli davrlariga mansub bu tarixiy buyumlar orasidan saralanganlari Markazning ochilishi munosabati bilan o‘tadigan xalqaro ko‘rgazmadan joy oladi.
Shuningdek, Markaz ekspozitsiyasi uchun 2-toifali medialoyihalarning ilmiy-amaliy materiallar bazasini yaratish masalasi ham kun tartibiga qo‘yildi. Boshqa bir qator masalalar bo‘yicha Kengash a’zolari o‘z fikr-mulohazalarini bildirishdi. Kengash uchrashuvida Markaz hamda O‘zbekiston madaniy merosini saqlash, o‘rganish va ommalashtirish bo‘yicha Butunjahon jamiyati qo‘shma loyihasi - "O‘zbekiston madaniy merosi jahon to‘plamlarida" turkumidagi kitob-albomlarning 81-90 jildlarini nashr qilish masalasi ko‘rib chiqildi. Shuningdek, nashrga tayyorlanayotgan yettita sovg‘abop kitob-albom haqida ma’lumot berildi.
Bundan tashqari uchrashuvda Kengash a’zolari Qur’oni karim zalining yangi dizaynini ham tasdiqlashdi.
— Qur’on zali binoning markaziy qismidan o‘rin olgani uchun uning dizayniga alohida e’tibor berilyapti, — dedi O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi boshlig‘i Azimjon G‘afurov. — Biz Kengash a’zolari e’tiboriga Hazrati Usmon Qur’oni joylashtiriladigan ayvon ustida joylashadigan nurli installyatsiyaning ikki xil ko‘rinishini taqdim qildik. Yig‘ilishda eng maqbul variant tanlandi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Islom sivilizatsiyasi markaziga navbatdagi tashrifi chog‘ida xalqaro hamkorlar, jumladan, dunyoning yetakchi muzeylari, kutubxonalari va ilmiy-tadqiqot institutlari bilan hamkorlikni faollashtirish bo‘yicha topshiriqlar bergan edi. Markaz binosining ikkinchi qavatini xalqaro tashkilotlar vakolatxonalari uchun xonalar ajratish, shuningdek, Islom sivilizatsiyasi markazi uchun alohida yangi bino qurish to‘g‘risidagi qarorning muhim bandlaridan biri bo‘ldi. Qirqqa yaqin asosiy hamkor davlatlar mavjud. Markazning ikkinchi qavatida ularning faoliyati uchun barcha shart-sharoitlar yaratilib, zamon talabi darajasida tashkil etish O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazining navbatdagi kengaytirilgan ilmiy kengashi jarayonida alohida ta’kidlandi.