(Mavlud oyining kirib kelishi va mavludxonlik o'qishlarining boshlanishi munosabati bilan)
****
Ey, siz, ahli diyor, Mavlud kelibdur,
Nurga cho'mib bahor Mavlud kelibdur,
Baxtga bo'lib savor Mavlud kelibdur,
Dilga naqshu nigor Mavlud kelibdur,
Iqbol aylab nisor Mavlud kelibdur.
Mavludning har oni qutlug' biz uchun,
Savoblar koniga to'lug' biz uchun,
Ko'ngilni poklashga bo'lug' biz uchun,
Olgan har bir nafas ulug' biz uchun,
Elga sohib osor(1) Mavlud kelibdur.
Bul kun Rasululloh bo'yi kelmoqda,
Tongdan hazratimning o'yi kelmoqda,
Barcha musulmonning to'yi kelmoqda,
Dilga shariatning ro'yi kelmoqda,
Fayzu futuhga yor Mavlud kelibdur.
Tilda takrorlanur bul kun salovot,
Dildan yot fikrlar bo'lur bari yot,
Dilni tirgizmoqda bu obihayot,
Deymiz, as-salotu hamda va-s-salot,
Chunki, aylab bedor Mavlud kelibdur.
Dildan o'qigaymiz Mavlud un -Nabiy,
Hohi shayxu shobbmiz,(2) xohi biz sabiy,(3)
Dilga ilhom solur olami g'aybiy,(4)
Orom olma aslo, tinma, ey qalbiy,
Savob to'la bihor(5) Mavlud kelibdur.
Mavlud oyi, bilsang, zarnigor oydir,
Qalbni yorituvchi navbahor oydir,
Ahli muslim uchun e'tibor oydir,
Ming yil o'tar, ammo barqaror oydir,
Kuchga to'la mador Mavlud kelibdur.
Nabiyga ehtirom izhor qilurmiz,
Dilni ibodatga bedor qilurmiz,
Shaytonning qalbiga ozor qilurmiz,
Iymon, e'tiqodga mador qilurmiz,
Chunki, bizga g'amxor Mavlud kelibdur.
Rasulga salot de, o'n salot olgin,(6)
Boqiy jannat ichra, kel, hayot olgin,
Samoga uchginu samovot olgin,
Huru g'ilmon olgin, iltifot olgin,
Bog' kabi beg'ubor Mavlud kelibdur.
Ey do'stu birodar Mavludga keling,
Sizni kutar samar Mavludga keling,
Boshlar osmon qadar Mavludga keling,
G'amlar ketsin badar Mavludga keling,
Ichi to'la asror Mavlud kelibdur.
Bugun barcha tildan o'tar Barzanjiy,(7)
Ichi to'la duru yoqutdir ganjiy,
Dilga shodlik etar, etmagay ranjiy,
Nabiymiz haqida xo'b suxansanjiy,(8)
Bizga olib axbor Mavlud kelibdur.
Bizga Mavlud oyi doim bor bo'lsin,
Uni o'qiganlar baxtiyor bo'lsin,
Abri bahor kabi xush nisor bo'lsin,
Maxdum so'zlari ham guharbor bo'lsin,
Fayzi Parvardigor Mavlud kelibdur.
Mahmud HASANIY (MAHDUM)
1 Sohib osor - ta'sir egasi.
2 Shayxu shobb -knksa va yosh yigit.
3 Sabiy -yosh bola
4 Olami g'aybiy - g'ayb olami.
5 Bihor - dengizlar.
6 Rasulullohga bitta salavot ii aytilsa, Alloh unga o'nta salovot aytadi (hadis).
7 Barzanjiyning "Mavlud un-Nabiy" kitobiga ishora.
8 Suxansanj -chiroyli gapiruvchi, so'z ustasi.
Tarixchilar Usmonli sultonlarining haj ziyoratiga bormaganiga ikki sababni ko‘rsatadilar:
1. Xavfsizlik muammolari:
Sultonlar haj safariga borishda xavfsizlik muammolariga duch kelgan bo‘lishlari mumkin. Ular uchun hajga borish oddiy odamlarnikidan farqli ravishda murakkab bo‘lgan, chunki sultonning yo‘lda hujumga uchrash xavfi katta edi. Bu holat katta qo‘shin bilan safar qilishni talab qilardi. Haj niyatida yo‘lga chiqib qon to‘kishga sabab bo‘lmasligini afzal bilganlar.
2. Davlat boshqaruvidagi mas’uliyat:
Sultonlar mamlakatni muddatsiz tark etish xavfli deb hisoblashgan. Haj safarlari bir necha oy davom etgani sababli, davlatni hukmdorsiz qoldirish anarxiya va siyosiy beqarorlikka olib kelishi mumkin edi. Shuning uchun sultonlar haj o‘rniga davlat boshqaruvi va xarbiy yurishlarga ustunlik berganlar.
Vaqt o‘tishi bilan Usmonlilar sulolasiga bu an’anaga aylandi. Sultonlar “hajji badal” qilishni tayinlagan bo‘lishi mumkin.
Shu bilan birga, Usmoniy sultonlari Makka va Madinaga doim e’tibor qaratgan. Ular har yili xayriya karvonlarini jo‘natib, muqaddas shaharlarning aholisiga moliyaviy yordam ko‘rsatganlar va Haramayn masjidlarini ta’mirlab, kengaytirib turganlar.
Po‘latxon Kattayev,
TII Hadis va Islom tarixi fanlari kafedrasi katta o‘qituvchisi.