Allohga shukrki, yurtimizdagi ikki mingdan ziyod masjidlarimiz kundan-kunga obod bo'lmoqda. Yangidan-yangi masjidlar qurilmoqda, ko'plari ta'mirlanib, chiroyli holatga keltirilmoqda.
Shu yil 14 oktyabr' kuni O'zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Usmonxon Alimov hazratlari Toshkent shahri Yakkasaroy tumanidagi “Rakat” jome masjidini qaytadan bunyod etish jarayonlarini ko'zdan kechirdilar. Tashrif davomida muftiy hazratlari masjid qavmi, xodimlari, usta-muhandislar bilan suhbat qurib, masjidning yangi binosida namozxonlarga qilinayotgan imkoniyat va sharoitlar bo'yicha muhim tavsiya va takliflarini berib, bu ulkan savobli ishga hissa qo'shayotgan kishilar haqiga xayrli duolar qiladilar.
Azim poytaxtimizdagi “Rakat” jome masjidining yangidan bunyod etilayotgan binosi tarkibida yirik xonaqoh, 2 dona minora, 1 ta katta gumbaz, 7 ta kichik gumbaz va keng er to'ladan iborat bo'lmoqda. Jome masjidni o'ziga xos mana shunday me'moriy uslubda barpo etilayotgani kelgusida ziyorat turizmi yo'nalishida keladigan ziyoratchilarni ham o'ziga rom etadi.
Ma'lumki, Toshkent shahri Yakkasaroy tumani “Rakat” jome masjidining eski binosi O'rta Osiyo va Qozog'iston musulmonlari diniy boshqarmasi raisi, muftiy Ziyovuddin ibn Eshon Boboxon hazratlari boshchiligida barpo etilgan edi. O'sha davrlarda “Rakat” mahallasida yashovchi Mirjalil ota o'ziga tegishli bo'lgan bog'idan sakkiz sotix er ajratib, bu joyga masjid qurish uchun bergan. Shundan so'ng 1954 yil masjid tiklangan va o'z faoliyatini shu kunga qadar davom ettirib kelmoqda.
Muxlisaxon Ziyovuddinxon qori qizlari mazkur masjidning eski binosiga birinchi g'isht qo'yishni shunday xotirlaydi:
– Qori amakim (Ziyovuddin qori aka) bir kuni oq ro'molga o'ralgan narsa olib keldilar-u, bizlarga bermay to'g'ri bobomiz oldilariga kirib ketdilar. Nima olib keldilarkin, deb qiziqib men ham ketlaridan kirib bordim.
Bobomiz Eshon Boboxon hazratlari o'shanda 98 yoshda edilar. Uyda krovatda, orqalariga 2-3 ta yostiq qo'yilgan holda, o'tirardilar. Salomatxon katta oyimiz ularga qarab turardilar. Qori amakim ular bilan salomlashib, xol-ahvol so'raganlaridan so'ng: — Otamiz, Toshkentda “Rakat” mahallasida yangi masjid (Sovet davrida) qurilishiga Moskvadan ruxsat olindi. Shunga bir oq fotiha berib, mana shu birinchi g'ishtiga muborak qo'lingizni qo'yib bersangiz, — deb oq ro'molni ochib, ichidan g'ishtni olib, bobomiz qo'llari oldiga olib bordilar.
Bobomiz: — Alhamdulillah, Alhamdalillah, Alhamdulillah— shu kunlarga etkkazganiga shukur! - deb chuqur nafas oldilar-da, o'ng qo'llarini “Bismillahir-rahmonir-rahim — deb g'isht ustiga qo'yib, —Bunday muqaddas dargohlar yurtimizda ko'plab ochilib, musulmonlarga xizmat qilsin! - deb, yuzlariga fotiha tortdilar.
Mana shunday mustajob duolar sabab bugungi kunda diyorimizda masjidlar soni ortib bormoqda, qayta bunyod etilayotganlarining esa sanog'i yo'q.
O'tgan davr mobaynida ushbu masjid binosi eskirib, poydevorlari yaroqsiz holga kelib qolgan edi. Qolaversa, oxirgi paytlarda masjid jamoati sezilarli darajada ortib, xonaqoh torlik qilayotgan edi. Shu sababli mahalla ahli ezgu niyat bilan masjidni qayta qurish taklifini olg'a surishdi. Ushbu xayrli tashabbus O'zbekiston musulmonlari idorasi tomonidan qo'llab-quvvatlangach qayta qurish ishlari boshlab yuborildi.
Shu kuni muftiy hazratlari ushbu jome masjidlarga tashriflari chog'ida mo'min-musulmonlar uchun qulay va shinam qilish, xonaqohlarni keng va yorug' bo'lishi, atroflarini obod va ko'rkam etish, qurilish ishlarini zamonaviylik va milliylikka uyg'un holda olib borish borasidagi muhim tavsiyalarni berdilar.
Toshkent shahri Yakkasaroy tumani “Rakat” jome masjidining yangi qurilayotgan binosini ko'zdan kechirishga yig'ilgan muftiy hazratlari boshchiligidagi ulamolar va mo'ysafid otaxonlar masjid ko'p yillar xizmat qilishini niyat qilib, xayrli duolar qildilar.
Ushbu masjidni mo'min-musulmonlarga muborak aylashini Haq taboraka va taolodan so'raymiz.
O'zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati
Davlatimiz rahbarining shu yil 14 martdagi “Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida”gi qaroriga ko‘ra, Din ishlari bo‘yicha qo‘mita, Imom Moturidiy, Imom Buxoriy, Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari, O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi, Islom sivilizatsiyasi markazi, O‘zbekiston musulmonlari idorasi tomonidan tashkil etilgan anjumanda dunyoning o‘ttizga yaqin davlatidan muftiylar, islomshunos va dinshunos olimlar, diniy-ma’rifiy soha vakillari ishtirok etmoqda.
Anjuman munosabati bilan o‘tkazilgan brifingda Din ishlari bo‘yicha qo‘mita axborot xizmati rahbari – matbuot kotibi Ilhom Ma’rupov konferensiya va uning doirasidagi tadbirlar haqida ma’lumot berdi.
– Mamlakatimiz taraqqiyotining yangi bosqichida O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tomonidan jamiyatda diniy bag‘rikenglik, millatlararo totuvlik va ijtimoiy barqarorlikni ta’minlash, buyuk alloma va mutafakkirlarimizning boy ilmiy-ma’naviy merosini chuqur o‘rganish bo‘yicha puxta o‘ylangan izchil islohotlar amalga oshirilmoqda, – dedi I.Ma’rupov. – Ushbu ezgu ishlarning uzviy davomi sifatida 2025 yil 29-30 aprel kunlari Samarqand shahrida “Moturidiylik – bag‘rikenglik, mo‘tadillik va ma’rifat ta’limoti” mavzusida xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya o‘tkazilmoqda.
So‘nggi yillarda diniy-ma’rifiy sohada amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlar natijasida O‘zbekistonda moturidiyshunoslik ilmiy maktabi shakllandi, desak to‘g‘ri bo‘ladi.
Konferensiyaning ahamiyati va dolzarbligi haqida gapirganda bugungi kunda quyidagi omillar Imom Moturidiy va moturidiylik ta’limotini chuqur o‘rganishni taqozo etayotganini alohida qayd etish lozim:
– muqaddas islom dini niqobi ostida faoliyat yuritayotgan radikal guruhlar harakati kuchayib borayotgan bugungi sharoitda xalqaro maydonda Imom Moturidiy ta’limotini o‘rganishga e’tibor oshmoqda;
– moturidiylik maktabining bag‘rikeng g‘oyalari, asrlar davomida mintaqamiz xususiyatlariga mos holda shakllangan insonparvar ta’limoti radikalizmga qarshi kurashning ta’sirchan va samarali vositasi sifatida baholanmoqda.
Konferensiya 3 ta shu’bada faoliyat olib boradi:
Birinchi shu’ba “Imom Moturidiy va uning izdoshlari ilmiy merosining islom ilmlari rivojidagi o‘rni” mavzuiga bag‘ishlangan bo‘lib, unda Imom Moturidiy, moturidiy allomalari va izdoshlari hayot yo‘li, Movarounnahr kalom ilmi maktabi rivojlanish tarixi haqida bahs-munozaralar, ilmiy muzokaralar bo‘lib o‘tadi.
Ikkinchi shu’ba “Moturidiylik ta’limotida umuminsoniy qadriyatlar talqini” mavzuida bo‘lib, u Moturidiylik ta’limotida ilgari surilgan g‘oyalar, jumladan, bag‘rikenglik, mo‘tadillik va ma’rifat nazariyalarining shakllanishiga oid munozaralarni o‘z ichiga oladi.
Uchinchi shu’ba “XXI asrda moturidiylik ta’limotining ahamiyati” mavzuiga bag‘ishlangan bo‘lib, u Imom Moturidiy va uning izdoshlari ilmiy merosida ko‘tarilgan mavzularning bugungi kundagi dolzarb muammolarni hal qilishdagi ilmiy va nazariy ahamiyatiga oid bahs-munozaralarni qamrab oladi.
Anjuman yakunida Imom Moturidiy ilmiy merosi va moturidiylik ta’limotini o‘rganishni yangi bosqichga olib chiqish bo‘yicha nufuzli olimlarning taklif va tashabbuslari asosida yakuniy deklaratsiya qabul qilinadi.
Bugun anjuman qatnashchilari uchun Samarqand shahridagi muqaddas qadamjolar va tarixiy-madaniy yodgorliklarga sayohat ko‘zda tutilgan.
G‘.Hasanov, A.Isroilov (video), O‘zA muxbirlari