Anbar Otin, Jahon Otin Uvaysiy, Zebuniso, Nodirabegimlar zukko ayollar bo'lishgan. Ular din, dunyo, siyosat va madaniyat sohasida ma'rifatli otinlar bo'lib, zamonasining ayol-qizlariga fiqhiy, ijtimoiy masalada yo'l-yo'riq ko'rsatishgan. Nodirai davronning etuk bilimga ega ekani uning asarlarini o'qiganimizda yaqqol ko'zga tashlanadi.
Bugungi kunda mamlakatimizda barcha sohalar qatori diniy jabhada ulkan o'zgarishlar amalga oshirilmoqda. Aholining diniy-ma'rifiy saviyasini oshirish, bid'at va xurofotlarga barham berish, qalblarga sog'lom islomiy aqidani singdirishga ahamiyat berilmoqda. Bu jarayonda diniy soha xodimlari faol ishtirok etishlari lozim.
Otinoyilar ma'suliyatli vazifani tirikchilik manbaiga aylantirib olmasligi kerak. Ular zimmasida ma'raka yo ehsonlarda ikki og'iz duo qilish emas, balki din va jamiyat ravnaqi uchun xolis xizmat qilish bor. Bugungi otinoyidan diniy, dunyoviy ilmlarni egallash, yangiliklardan xabardor, o'z tarixini yaxshi bilgan, katta tajribaga ega, fidokor, xalqparvar bo'lish talab etiladi.
Afsuski, nafaqaga chiqib zerikib qolgan ham, hayotdan alamzada ayol ham muqaddas dinimizni o'rganmasdan otinoyilikka talabgor bo'lmoqda. Otinoyilikka bu tarzda biryoqlama yondashish din rivoji va jamiyat taraqqiyotiga xizmat qilmaydi.
Kechagina turli bid'at va xurofotlarni el orasida yoyib yurib, bugun davralarning to'rida “otin” bo'lib o'tirganlar oramizda yo'q emas. Otinoyi zimmasidagi mas'uliyat birgina ro'mol, go'zal qofiyadosh duo yoki notiqlik san'ati bilan so'zlash emas, balki xotin-qizlarning e'tiqodini to'g'ri shakllantirishdir. Buning uchun otinlarimiz Islom tarixidan yaxshi xabardor bo'lib, sahobiya onalarimizning hayotlarini chuqur bilishlari kerak.
Shukrki, farovon yurtda, ma'rifatli el orasida yashayapmiz. Bunday sharoitda dinga xizmat qilish ota-bobolarimizning orzusi bo'lgan.
Otinoyilarning bilimlari imtihon qilib ko'rilganda, aksariyatining bilim saviyasi pastligi sezilib qoldi. Ularning bilim va tajribalarini oshirish maqsadida malaka oshirish kurslari tashkil etildi. Bugungi otinoyi nafs balosidan, ilmsizlikdan uzoq bo'lishi, diniy-ma'rifiy tizimga doir qabul qilinayotgan qarorlardan, yangiliklardan xabardor bo'lishi lozim. Otinoyi o'zi o'rganmasa – o'rgatolmaydi, o'rgatolmasa – faoliyat yuritolmaydi.
Otinoyilarning diniy-ma'rifiy bilim va ko'nikmalarini shakllantirishda quyidagi jihatlarga e'tibor berilsa, maqsadga muvofiq bo'ladi:
Otinoyi keng diniy va dunyoviy bilimlarga ega bo'lsagina, insonlarga ma'rifat ulasha oladi.
Zilola SUYaROVA
Toshkent islom instituti talaba-qizlar bilan ishlash bo'yicha uslubchi
Avratga qarash ham zinoning bir turidir. Erkakning, ayolning avratiga qaraydigan kimsalarga qanday jazo berilishi quyidagi oyatlarda aytilgan:
«(Mo‘minlar) Allohdan boshqa hech qanday ilohga ibodat qilmaydilar; Alloh (o‘ldirishni) harom qilgan jonni nohaq o‘ldirmaydilar; zino qilmaydilar. Kim bu ishlarni qilsa, uqubatga duchor bo‘ladi. Qiyomat kuni ularning azobi bir necha barobar ko‘paytiriladi, ular u yerda xor bo‘lib, abadiy qoladi. Kim tavba qilsa, iymon keltirib, solih amal qilsa, Alloh o‘shalarning yomonliklarini yaxshiliklarga almashtiradi. Alloh mag‘firatli, rahmli Zotdir» (Furqon surasi, 68-70-oyatlar).
Mana shu oyatga ko‘ra, kim ko‘zi bilan zino qilsa-yu, tavba qilmasa, Qiyomatda uqubatga duchor bo‘ladi. Uqubat jahannamdagi bir vodiy bo‘lib, u yerda zinokorlar azoblanadi. Kimki zinokorlar vodiysiga tushadigan bo‘lsa, uning uchun azob ko‘proq bo‘ladi, u yerda xor bo‘lib, abadiy qolib ketadi.
Zaharli o‘qdan saqlaning!
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam hadisi qudsiyda bunday deganlar: «(Nomahramga) qarash iblisning zaharli o‘qlaridan biridir. Kim bu ishni Mendan qo‘rqib tark qilsa, buning o‘rniga qalbiga halovat beraman» (Imom Hokim rivoyati).
Oddiy o‘q bilan zaharlangan o‘qning farqi
Oddiy o‘q ba’zan tegsa ham, insonni o‘ldirmaydi, faqat tekkan joyigagina zarar yetkazadi. Zaharli o‘q esa salgina silab o‘tsa ham, zahari butun tanaga tarqab ketadi. Tezda chorasi ko‘rilmasa, odamni o‘ldiradi. Bunday o‘q tekkanda zahar butun tanaga tarqab ketmagunicha uning ta’siri sezilmay turadi.
Birovning avratiga qarash ham o‘sha avrat egasiga zarar beradigan zaharli o‘qdir. Bunday o‘q insonga tegsa, u bilan birga butun tanaga tarqab ketadigan kuchli zahar ham sanchiladi. Natijada insonning ruhiy holati ostin-ustin bo‘ladi, ibodatlariga, darslariga salbiy ta’sir qiladi, oilaviy aloqalarini buzib, barbod qiladi. Zahar (nazar) qanchalik oddiy bo‘lmasin, baribir tanaga tarqab, ta’siri uzoq vaqtdan keyin bo‘lsa ham yuzaga chiqadi. Demak, maktabda ham dugonasining avratiga qarash – zaharli o‘qdir. Xonanda va raqqosalarning avratlariga qarash – zaharli o‘qdir. Barcha harom narsalarga qarash haromdir. Bu zaharli o‘qlarning ta’siri boshida sezilmaydi. Harom narsaga qarab, yo‘lingizda davom etib ketaverasiz, lekin bu qarashlar namozingizga, Qur’on yod olishingizga, o‘qishingizga va oilaviy munosabatlaringizga singib, siz sezmagan holda bularning barchasini barbod qiladi. Demak, ko‘zni haromdan tiyish insonning qalbiga, tanasiga zahar yetib borishidan asraydi.
Bir qiz aytadi:
«Bo‘sh vaqtlarimda rosa serial, kino ko‘rardim. Tabiiyki, hammasida harom narsala (ochiq-sochiq tanalar, behayo sahnalar, uyat so‘zlar) bor edi. Haromga qarash zaharli o‘qligini, kim bu ishini Allohdan qo‘rqqani uchun tark etsa, Alloh uning qalbiga saodat ato etiishini bilgunimcha shunday yuraverganman. Bilganimdan keyin esa telefonga, internetga bilan qaraydigan bo‘la boshladim. Nimalarni ko‘rayotganimga, ular hayotimga qanday ta’sir qilayotganiga e’tibor bera boshlagan edim, ajoyib holat bo‘ldi. Har gal behayo narsalarni ko‘rganimda qalbimda qandaydir og‘riqni his qilardim – xuddi menga zaharli o‘q tekkandek bo‘lardi. Ko‘zimni tiyib, haromdan saqlana boshlaganimda esa butunlay boshqa holat bo‘ldi. Bu safar qalbim sururga, xotirjamlikka to‘ldi. Shundan keyin televizor pulti men uchun faqat televizorni emas, balki qalbimning holatini ham nazorat qiladigan vosita bo‘lib qoldi: behayolikni, buzuqlikni ko‘rsatadigan kanallarga olsam, qalbimda qayg‘u va tushkunlik eshigini ochgan bo‘laman; lekin boshqa kanalga olib, haromdan saqlansam, qalbimda baxt-saodat eshigini ochgan bo‘laman. Ko‘zimni haromdan saqlaganim sari hayotim go‘zallashib boraverdi. Avvallari biror kunim kino va seriallarsiz o‘tmaydigandek edi, endi esa ularsiz mutlaqo baxtli, pokiza yashayapman».
Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh,
Abdulhamid Umaraliyev tarjimasi.