Sayt test holatida ishlamoqda!
12 Avgust, 2025   |   18 Safar, 1447

Toshkent shahri
Tong
04:00
Quyosh
05:29
Peshin
12:33
Asr
17:23
Shom
19:30
Xufton
20:52
Bismillah
12 Avgust, 2025, 18 Safar, 1447

Namozga kirishish oldidan imomning “saflarni to'ldirib olinglar” deyishi to'g'rimi?

06.02.2024   834   4 min.
Namozga kirishish oldidan imomning “saflarni to'ldirib olinglar” deyishi to'g'rimi?

Cavol: Imom iqomat takbiridan keyin namozga kirishishdan avval qavmga qarata: “Saflarni to'ldirib olinglar”, deyishi to'g'rimi?

Javob: Bismillahir rohmanir rohiym.

Imom A'zam Abu Hanifa va Imom Muhammad rahimahumalloh nazdilarida muazzin iqomat aytib: “Qod qomatis-sola” degan paytida imom va qavm namozga kirishadilar. Imom Abu Yusuf rahimahullohga ko'ra, imom va qavm muazzin iqomatdan forig' bo'lgandan keyin namozga kirishadi. Bu haqda fiqhiy manbalarimizda bunday deyilgan: “Imom Abu Hanifa va Imom Muhammadga ko'ra, muazzin “Qod qomatis-sola” deganda imom namozga kirishadi. Imom Abu Yusuf: “Muazzin iqomatdan forig' bo'lganda imom namozga kirishadi. Shunda qavm ham muazzin ortidan (iqomat kalimalarini aytishda) etishib olish fazilatiga erishadi va muazzin imom bilan birga namozga qo'shilish imkoniga ega bo'ladi” deganlar”.

“Hulosatul fatavo” kitobida Imom Abu Hanifa va Imom Muhammadlarning so'zlari “to'g'riroq” ekani ta'kidlangan. Shuningdek, “Quduriy”, “Viqoya”, “Kanz” va boshqa mo''tabar fiqhiy kitoblarda faqat Imom Abu Hanifa rahmatullohi alahyining so'zlari naql qilib keltirilganidan, mazhabimizdagi fatvo berilgani shu ekani ma'lum bo'ladi.

Shunga ko'ra, mazhabimizning mutaqaddim ulamolariga ko'ra, imom iqomat bilan takbiri tahrimani orasini ajratmaydi, namozxonlarni saflarini to'g'irlab olishga da'vat qilmaydi, balki, muazzin iqomani aytib bo'lishi bilan namozga kirishadi.

Shunday bo'lsada, “Az-Zohiyriyya” kitobida quyidagi masala ham zikr qilingan: “Agar imom namozga kirishishni muazzin iqomat aytishdan forig' bo'lguniga qadar kechiktirib tursa, barcha imomlar (Imom Abu Hanifa va ikki shogirdlari)ga ko'ra, joizdir” (“Fatavo Az-Zohiyriyya” kitobi).

Demak, imom Abu Hanifa va Imom Abu Yusuf o'rtalaridagi ushbu ikki xil qarash asosan ushbu ikki holatdan qaysi biri afzal ekani borasida ekani ma'lum bo'lmoqda.

Lekin mazhabimizdagi ayrim mutaaaxxir fuqaholar imom qavmga saflarni to'g'rilab olishini eslatishi joiz ekanini ochiq aytishgan. Jumladan, Imom Zaylaiy “Kanz”ning sharhida bunday deydilar: “Qavm namozga turganlarida, saflarini rostlab, tekislashlari va oradagi ochiq joylarni to'ldirishlari hamda elkalarini barobar qilishlari lozimdir. Imom namozni boshlashdan oldin ularga saflarni tekislab, oralarda ochiq joy qolmasligini buyurishi joizdir. Chunki Payg'ambarimiz alayhissalom: “Saflaringizni barobar qilinglar. Zero, safni tekislash namozning mukammalligidandir”, deganlar.

Yana Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Yo saflaringizni tekislaysizlar yoki Alloh taolo bir-birlaringizga yuzlaringizni ters qilib qo'yadi”, deganlar. Bu hadisda zikr qilingan “yuzlarni ters bo'lib qolishi” qalblarni o'zaro qarama-qarshi bo'lib qolishiga bog'liq” (“Tabyinul haqoiq” kitobi).

Ushbu ma'lumot “Durarul-hukkam”da va “Fathullohul-mubiyn” kitoblarida ham keltirib o'tilgan.

Hulosa qilib aytganda, imom ushbu masalada holatdan kelib chiqib ish tutishi maqsadga muvofiq. Ya'ni, agar qavm saflarni to'g'irlab olishini eslatishga ehtiyoj bo'lmasa, iqomat bilan takbiri tahrima orasini bo'lmasligi afzal. Agar namozni boshlashdan avval qavmning saflarni to'g'irlab olishini eslatishga ehtiyoj bo'lsa, “Saflarni to'ldirib, tekislab olinglar” deyishi ham joiz. Lekin takbiri tahrimadan oldin “ma'ruza” qilib, iqoma va takbiri tahrima orasini ko'p miqdorda bo'lib qo'yish yaxshi emas. Vallohu a'lam.

 O'zbekiston musulmonlari idorasiFatvo markazi.

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

​313 ta hayotiy ziynat qoidalari (2-qism)

11.08.2025   7498   6 min.
​313 ta hayotiy ziynat qoidalari (2-qism)

313 ta hayotiy ZIYNAT qoidalari

ni

ULUG‘  USTOZ  ULAMOLARIMIZ  bayon  qilib  berganlar:

             (2-qism)

101)  Saxiylik – boyning ziynati.

102)  Ochiqqo‘llik – saxiyning ziynati.

103)  Ko‘p yig‘i – xavf va qo‘rqishning ziynati.

104)  Ulug‘vorlik – poshsholar ziynati.

105)  Minnatni tark qilish – ehsonning ziynati.

106)  Halollik – ishning ziynati.

107)  Xushu’ – namozning ziynati.

108)  Do‘ppi – o‘zbekning ziynati.

109)  Bunyodkorlik – mehnatning ziynati.

110)  Savod – bilimning ziynati.

111)  Ilm – insoniyatning ziynati.

112)  Sabr – balo-ofatning ziynati.

113)  Donolik – tajribaning ziynati.

114)  Mulohazalilik – fikrning ziynati.

115)  So‘zda turish – erkakning ziynati.

116)  Vaqtga rioya – mas’uliyatning ziynati.

117)  Qalb musaffoligi – yaxshi insonning ziynati.

118)  Tinchlik – yurtning ziynati.

119)  Birdamlik – millatning ziynati.

120)  Hur fikr – erkinlikning ziynati.

121)  Toat-ibodat – ruhning ziynati.

122)  Adolat – davlatning ziynati.

123)  Ibrat – o‘tganlar hayotining ziynati.

124)  Xotira – inson qadrining ziynati.

125)  Qalb yumshoqligi – rahm-shafqatning ziynati.

126)  Yaxshi so‘z – zabonning ziynati.

127)  Bardosh – sinovlarning ziynati.

128)  Quvonch – yurakning ziynati.

129)  Qanoat – hayotning ziynati.

130)  Hushyorlik – ongning ziynati.

131)  Qalb tozaligi – imonning ziynati.

132)  Yaxshi niyat – amalning ziynati.

133)  Hayotbaxsh so‘z – dilning ziynati.

134)  Qanoatlilik – qo‘shnining ziynati.

135)  Yo‘lboshchilik – jamoaning ziynati.

136)  Tinch uyqu – xotirjamlikning ziynati.

137)  Yaxshi uyqu – sog‘lomlikning ziynati.

138)  Halol mehnat – dehqonning ziynati.

139)  Tashakkur – insoniylikning ziynati.

140)  So‘zda tozalik – tilning ziynati.

141)  Tarbiya – kelajakning ziynati.

142)  Ibratli hayot – avlodning ziynati.

143)  Mehr-muhabbat – turmushning ziynati.

144)  Hurfikrlilik – zamonaviylikning ziynati.

145)  To‘g‘rilik – hukmning ziynati.

146)  Salohiyat – yoshlarning ziynati.

147)  Quvvat – jasurning ziynati.

148)  Harf tanish – bolalikning ziynati.

149)  Diqqat – o‘qishning ziynati.

150)  Ulug‘ orzu – qalbning ziynati.

151)  Bardoshlik – darveshning ziynati.

152)  Qaytmaslik – otaning ziynati.

153)  Vafodorlik – xotinning ziynati.

154)  Qanoatlilik – ko‘ngilning ziynati.

155)  Ishonch – oilaviy munosabatlarning ziynati.

156)  Hamkorlik – jamiyatning ziynati.

157)  Ijodiylik – yoshlarning ziynati.

158)  Tiniqlik – keksalarning ziynati.

159)  Tiniq fikr – keksaning ziynati.  

160)  Tarbiya – ota-onaning ziynati.

161)  Tuzuk fikr – yoshning ziynati.

162)  Haqiqatni aytish – olimning ziynati.

163)  Botiniy poklik – zohidning ziynati.

164)  Ilojsizlikka chora – mohir ustaning ziynati.

165)  Chin dildan ishlash – yaxshi ishchining ziynati.

166)  Hurmat – barcha insoniy aloqalarning ziynati.

167)  Tuzuk yo‘l – sayohatning ziynati.

168)  Tartib – poshshoning ziynati.

169)  Tezkorlik – savob izlaguvchining ziynati.

170)  Mevadorlik – daraxtning ziynati.

171)  Qanot – qushning ziynati.

172)  Qanoatli mehnat – ishbilarmonning ziynati.

173)  Qahrdorlik – yovuzning ziynati.

174)  Umumiylik – insoniyatning ziynati.

175)  Go‘zal so‘z – so‘zlashuvning ziynati.

176)  Ustoz – ilm yo‘lining ziynati.

177)  Savol – bilim olishning ziynati.

178)  Xotira – millatning ziynati.

179)  Vijdon – inson qalbining ziynati.

180)  Yuzdagi nur – taqvoning ziynati.

181)  Suvdagi tozalik – hayotning ziynati.

182)  Yaxshi niyat – har bir ishning ziynati.

183)  Yaxshi do‘st – tanlovning ziynati.

184)  Sahar – ibodat vaqtining ziynati.

185)  Ilk qadam – bolalikning ziynati.

186)  Yaxshi zehn – aqlning ziynati.

187)  Suzuvchi bulut – osmonning ziynati.

188)  Bedorlik – vatan posbonining ziynati.

189)  Vatan – millatning ziynati.

190)  Qalb nuri – imonning ziynati.

191)  Savob – har bir yaxshi ishning ziynati.

192)  Sevgi – qalb muvozanatining ziynati.

193)  Tilak – duoning ziynati.

194)  O‘zaro tushunish – oilaviy baxtning ziynati.

195)  Baxt – shukrning ziynati.

196)  Yordam berish – insoniylikning ziynati.

197)  Ibratli so‘z – ustozlikning ziynati.

198)  Hushyor ko‘z – kuzatuvchanlikning ziynati.

199)  Boshqalarni tinglash – hurmatning ziynati.

 200) Qariyalar duosi – avlodning ziynati.

             (Davomi bor...)

Ibrohimjon domla Inomov