Sayt test holatida ishlamoqda!
23 Dekabr, 2024   |   22 Jumadul soni, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:21
Quyosh
07:46
Peshin
12:27
Asr
15:17
Shom
17:01
Xufton
18:21
Bismillah
23 Dekabr, 2024, 22 Jumadul soni, 1446

Malayziya O'zbekistonga islom bankchiligi va halol mahsulotlar ishlab chiqarish sohasida yordam ko'rsatadi

10.09.2020   2325   5 min.
Malayziya O'zbekistonga islom bankchiligi va halol mahsulotlar ishlab chiqarish sohasida yordam ko'rsatadi

Joriy yilning 8 sentyabr' kuni O'zbekiston Respublikasi Bosh vazirining o'rinbosari S.Umurzakovning Malayziya Bosh vazirining birinchi o'rinbosari - xalqaro savdo va sanoat vaziri Moxamed Azmin Ali bilan videokonferentsiya shaklida muzokaralari bo'lib o'tdi.

O'zbekiston Respublikasi Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi matbuot xizmati xabariga ko'ra, suhbat chog'ida ikki mamlakat Hukumatlari tomonidan koronavirus pandemiyasi tarqalishiga qarshi kurashish va iqtisodiyotga ta'sirini kamaytirish bo'yicha amalga oshirilayotgan chora-tadbirlar bilan birga qo'shma loyihalar va tashabbuslarni amalga oshirish, shuningdek, investitsiya, savdo-iqtisodiy, transport-logistika, madaniy-gumanitar va turizm sohalaridagi hamkorlikni yanada kengaytirish istiqbollari muhokama qilindi.

Tomonlar ikki mamlakat mahsulotlar etkazib beruvchilari va buyurtmachilari o'rtasida mustahkam aloqalar o'rnatish orqali o'zaro savdo hajmini yanada oshirishga bo'lgan qiziqishlarini qayd etdilar. Savdo bo'yicha Qo'shma savdo qo'mitasinining yig'ilishini o'tkazish maqsadida Malayziya Halqaro savdo va sanoat vazirligi bilan O'zbekiston Respublikasi Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi sa'y-harakatlarini birlashtirish bo'yicha kelishuvga erishildi. Qo'mita yig'ilishi doirasida ikki mamlakatning kimyo, qishloq xo'jaligi, oziq-ovqat, to'qimachilik va elektrotexnika tarmoqlarining etakchi kompaniyalari ishtirokida O'zbekiston-Malayziya biznes-forumi o'tkaziladi.

Savdoni raqamlashtirish sohasida Malayziyaning tajribasini jalb qilish istiqbollari ta'kidlandi - shu nuqtai nazardan, “Consumption Union” kompaniyasining “CU Rewards” elektron savdo maydonchasi mahalliy eksportchilarga o'z mahsulotlarini Janubiy - Sharqiy Osiyodagi iste'molchilarga sotish imkonini beradigan samarali mexanizm bo'lib xizmat qilishi mumkin.

Shuningdek, Malayziya islom taraqqiyoti departamenti (JAKIM) va “O'zstandart” agentligi hamkorligida O'zbekistonda halol mahsulotlar ishlab chiqarish bo'yicha ilg'or tajriba Markazini tashkil etish rejalari muhokama qilindi. Markazning tashkil etilishi Respublikada Malayziyaning ilg'or tajribasi asosida halol mahsulotlar ishlab chiqarishni joriy etishga, shuningdek, o'zbek eksport qiluvchilariga Janubiy – Sharqiy Osiyo va Yaqin Sharq bozorlariga hamda ishlab chiqaruvchilar mazkur sertifikatga ega bo'lishlari majburiy bo'lgan boshqa mamlakatlarning bozorlariga chiqish imkonini beradi.


Mamlakatlar o'rtasida kimyo sanoati, ta'lim, axborot texnologiyalari va oziq-ovqat sanoati sohalariga investitsiyalar kiritish bo'yicha hamkorlikning ulkan istiqbollari belgilab olindi. O'zbekistonda amalga oshirilayotgan loyihalar bilan bog'liq masalalar ham muhokama qilindi - masalan, Horazm viloyatidagi “Hazorasp” EIZ da 250 mln dollarga yaqin Malayziyaning “Serba Dinamik Group Berhad” kompaniyasining to'g'ridan-to'g'ri investitsiyalarini jalb qilgan holda kaustik soda va suyuq xlor ishlab chiqarishni tashkil etish loyihasi faol ravishda amalga oshirilmoqda.


Shuningdek, O'zbekistonda bir nechta Malayziya banklarining filiallarini ochish va Respublikada eksportga yo'naltirilgan loyihalarni moliyalashtirish hamda kichik va o'rta biznesni qo'llab-quvvatlashga qaratilgan banklararo hamkorlikni yo'lga qo'yish orqali bank-moliya sohasida hamkorlik qilishning yuqori salohiyati qayd etildi.


Islom bankchiligi sohasida Malayziyaning tajribasini joriy etish mexanizmlari va shu vaqtning o'zida O'zbekiston bank sohasidagi xodimlari uchun ushbu sohada malaka oshirish kurslarini tashkil etish masalalari alohida ko'rib chiqiladi.
Ma'lumot uchun: Malayziya Islom moliyasining xalqaro markazi deb tan olingan, mamlakatda an'anaviy tizim bilan bir qatorda faoliyat ko'rsatayotgan islom bank tizimi joriy etilgan. Mamlakat hududida 27 ta mahalliy va xorijiy islomiy banklar mavjud. Islom moliyasi Malayziya bank sohasining 30 foiziga to'g'ri keladi.

Transport, logistika va turizm sohasida ikki tomonlama hamkorlik uchun katta imkoniyatlar mavjudligi qayd etildi. Shu nuqtai nazardan, xalqaro havo transporti orqali yuk tashishlarni tashkil etish, logistika havo xabini yaratish, shuningdek, O'zbekistonda Aviation Academy xalqaro standartlariga muvofiq uchuvchilarni tayyorlash Markazini ochish bo'yicha chora-tadbirlar muhokama qilindi.
Madaniy-gumanitar sohasidagi ikki tomonlama munosabatlarni rivojlantirish doirasida “MARA” texnologiyalar universiteti hamda Samarqand shahridagi “Ipak Yo'li” xalqaro turizm universiteti bilan amaliy hamkorlikni yo'lga qo'yish, shuningdek Horazm viloyatida “Binary” menedjment va tadbirkorlik universiteti filialining faoliyatini tashkil etish bilan bog'liq barcha masalalarni hal etish bo'yicha birgalikda amalga oshiriladigan harakatlar muhokama qilindi.
Videokonferentsiya yakunida muhokama qilingan va kelishilgan tashabbuslarni ilgari surish va amalga oshirish bo'yicha qo'shma ishchi guruhini tuzish to'g'risida kelishuvga erishildi.

O'zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati

O'zbekiston yangiliklari
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Jinlar va shaytonlar orasidagi farqlar

23.12.2024   1149   12 min.
Jinlar va shaytonlar orasidagi farqlar

Bismillahir Rohmanir Rohiym

ULUG‘ HISOB-KITOB BO‘LISHI BAYONI


 - 55حِسَابُ النَّاسِ بَعْدَ الْبَعْثِ حَقٌّ فَكُونُوا بِالتَّحَرُّزِ عَنْ وَبَالِ

Ma’nolar tarjimasi: Qayta tirilishdan keyin insonlarning hisob berishlari haqdir, shunday ekan (ey insonlar) yomon oqibatdan (qiyomatda yomon hisobga yo‘liqishdan) saqlanishda bo‘linglar.


Nazmiy bayoni:

Qiyomatda hisob bo‘lmog‘i aniq,
Yomon oqibatdan saqlan, xaloyiq.


Lug‘atlar izohi:

حِسَابُ – mubtado.

النَّاسِ – muzofun ilayh.

بَعْدَ – zarfi zamon.

الْبَعْثِ – muzofun ilayh. Lug‘atda “yuborish”, “jonlantirish”, “uyg‘otish” kabi ma’nolarni anglatadi.

حَقٌّ – xabar. Voqelikning berilgan hukmga muvoq bo‘lishi haq deyiladi.

كُونُوا– noqis fe’l, oxiridagi واو ismi.

بِ – “majoziy zarfiyat” ma’nosida kelgan.

تَّحَرُّز – “saqlanish”, “o‘zini asrash” va “ehtiyot bo‘lish” ma’nolarini anglatadi. Jor majrur كُونُوا ning xabari ekaniga ko‘ra nasb o‘rnida turibdi.

وَبَالِ – “zarar”, “halokat” ma’nolarida bo‘lib, yomon oqibatga olib boruvchi narsalarga nisbabtan ishlatiladi. Jor majrur تَّحَرُّز ga mutaalliq.


Matn sharhi:

Bayt mazmunidan, ey insonlar, kelajakda hisob-kitob bo‘lishi haqdir, shuning uchun o‘tkinchi narsalarga aldanib qolmanglar, zimmalaringizdagi Alloh taoloning haqlarini ham, insonlarning haqlarini ham ado etinglar, agar hozir ado etmasangiz, ulug‘ hisob-kitob kunida badalini to‘laysizlar, degan ma’no tushuniladi.

So‘fi Ollohyor bobomiz qayta tirilgandan keyingi hisob-kitobni quyidagi sodda va ravon so‘zlari bilan bayon qilgan:

Udur hokim nechukkim hukm qildi,
Tiril degach hama olam tirildi.

                                                                  * * *

Yig‘ar mahshar yerida barcha jonni,
So‘rar bandasidin yaxshi-yomonni.

Qur’oni karimda zarra miqdorichalik yaxshiligu yomonlikning hisob-kitobi bo‘lishi xabar berilgan: “Bas, kimki (dunyoda) zarra miqdorida yaxshilik qilgan bo‘lsa, (qiyomat kuni) uni ko‘rar. Kimki zarra miqdorida yomonlik qilgan bo‘lsa ham, uni ko‘rar”[1].

 Ya’ni o‘sha kunda insonlar hisob-kitob joyidan yaxshi va yomon qilgan amallarining samaralarini ko‘rish uchun guruh-guruh bo‘lib qo‘zg‘aladilar. Tuproq zarrasi vaznidagi yaxshi amalni qilgan bo‘lsa, uni o‘zining amallari yozilgan sahifada borligini ko‘radi va o‘shanga loyiq mukofotni oladi. Ibn Abbos roziyallohu anhu zarra haqida: “Kaftingizni yerga qo‘yib ko‘targanda unga yopishgan har bir tuproq zarradir,” – degan.

Hisob-kitob kunida har bir bandaning dunyoda qilib o‘tgan barcha amallari yozilgan kitob chiqariladi va hamma o‘z kitobini o‘qiydi: “Biz har bir insonning amalini bo‘yniga ilib qo‘ygandirmiz. Qiyomat kunida unga ochiq holda uchratadigan kitobni (Nomai a’molini) chiqarib berurmiz. (Unga aytilur): “Kitobingni o‘qi! Bugun o‘z shaxsing o‘zingga qarshi yetarli hisobchidir”[2].

Ya’ni o‘sha kunda qilingan barcha yaxshiyu yomon amallar sohibidan aslo ajramaydi. Hammaga amallari yozilgan kitob ochiq holatda ko‘rsatiladi. Bu kitobda yaxshi ishlar ham, yomon ishlar ham, ochiq-oydin ko‘rinib turadi, birortasi ham pinhon qolmaydi. Kitob sohibiga, amallaring yozilgan kitobni o‘qi! Bugungi kunda qilgan amallaringga o‘zing guvohlik berasan! Boshqa guvoh yo boshqa hisobchiga muhtoj bo‘lmaysan, – deyiladi.

Qilingan yaxshi ishlarning mukofotlari ko‘paytirib beriladi, yomon ishlarga esa ko‘paytirilmasdan jazo beriladi:

“Kimki (bir) hasana (savobli ish) qilsa, unga o‘n barobar (ko‘paytirib yozilur). Kimki (bir) yomon (gunoh ish) qilsa, faqat o‘sha (gunoh) miqdorida (bir gunohga yarasha) jazolanur. Ularga nohaqlik qilinmagay”[3].

Ushbu o‘n baravar oshirib mukofotlash ham aslida ko‘p mukofot berishning eng ozi hisoblanadi. Chunki gohida yetti yuz baravariga beriladigan yoki undan ham ko‘piga beriladigan mukofot beriladi. Yomon amal qilganlarga esa qilgan yomonliklaridan oshiqcha jazo berilmaydi, qilgan yomonligiga belgilangan jazoning o‘zigina beriladi. Yaxshi amallarning mukofotini ko‘paytirib berish, Alloh taoloning fazlu marhamati bo‘lsa, yomon ish qilganlarni qilmishlariga yarasha jazolashi U zotning adolati hisoblanadi.

Shuningdek, kofir jinlarning ham azobga giriftor etilishini ulamolar bir ovozdan ta’kidlaganlar. Jin surasida quyidagicha xabar berilgan:

“Ammo (yo‘ldan) ozganlarga esa, bas, ular jahannamga o‘tin bo‘luvchi kimsalardir”[4].

Ya’ni to‘g‘ri yo‘ldan ozib, iymon keltirmagan kofir jinlar, kofir insonlar kabi jahannamga “o‘tin” bo‘ladilar.

Ammo mo‘min jinlarning jannatga kirishlari to‘g‘risida ixtilof bo‘lib, bu haqida Badriddin Shibliy Hanafiy[5] o‘zining mashhur “Okomul marjon fi ahkamil jan”[6] kitobida to‘rt xil so‘zni keltirgan.

 

MO‘MIN JINLARNING JANNATGA KIRISHLARI HAQIDAGI QARASHLAR

“Ulamolar mo‘min jinlarning jannatga kirishlari haqida to‘rt xil qarashni aytganlar:

1. Jumhur ulamolar mo‘min jinlarni jannatga kiradi, deb hisoblaydilar. Ushbu qarashni Ibn Hazm “Milal” kitobida Abu Ya’lo, Abu Yusuf va boshqa ko‘pchiliklardan rivoyat qilgan;

2. Jinlar jannatga kirmaydilar, balki uning atrofida bo‘ladilar. Insonlar ularni ko‘radilar, ular esa insonlarni ko‘rmaydilar. Ushbu qarash Molik, Shofi’iy, Ahmad, Abu Yusuf va Muhammadlardan rivoyat qilingan;

3. Jinlar A’rofda[7] bo‘ladilar;

4. Bu haqida hech qanday gap aytmaslik”[8].

 

JINLAR VA SHAYTONLAR ORASIDAGI FARQLAR

Jinlar va shaytonlar orasidagi farqlar haqida “Aqidatul mu’min” kitobida quyidagilar yozilgan: “ Jinlar ikki turli bo‘ladi:

1. Shaytonlar. Bularda hech qanday yaxshilik bo‘lmaydi;

2. Jinlar. Bular orasida solihlari ham, yomonlari ham bo‘ladi.

Jinlarning holati insonlarga o‘xshash bo‘lib, ular orasida xushfe’llari ham, badfe’llari ham, mo‘minlari ham, kofirlari ham bo‘ladi.

Shaytonlar aslida jinlarning vakillari hisoblanadi. Zero, iblisning jinlardan bo‘lgani Qur’oni karimda xabar berilgan:

“Eslang, (Ey Muhammad!) Farishtalarga Odamga sajda qiling, deyishimiz bilan sajda qildilar. Faqat iblis (sajda qilmadi). U jinlardan edi. Bas, Parvardigorining amriga bo‘yin sunishdan bosh tortdi”[9].

Shayton ilohiy rahmatdan quvilib, barcha yaxshiliklardan kesilgach, mazkur ishlar uning zurriyotlariga ham meros bo‘lib o‘tgan. Shuning uchun shaytonlarda aslo yaxshilik bo‘lmaydi, ular faqat yomonlikni biladilar va doim yomonlikka chaqiradilar. Bularning holatiga ilon ancha yaqin misol bo‘la oladi. Ya’ni ilondan faqat ilon tug‘iladi, ilon nasli borki, barchasi doim zahar solish payida bo‘ladi. Xuddi shu singari, shaytonlardan ham faqat shaytonlar tug‘iladi, shayton nasli borki, doim odam bolalarini yo‘ldan urish payida bo‘ladi.

Shuningdek, aslida shayton bo‘lmagan jin va insonlar ham iflos ishlarni qilishlari va tug‘yonga ketishlari sababli shaytonga aylanib boradilar. Shaytonga aylanganlarining ashaddiylari “Marid” deyiladi, yanada bundan ham ortiq tug‘yonga ketganlari “Ifriyt” deb nomlanadi.

Shaytonlarning vasvasa qilishlari haqida Qur’oni karimda shunday xabar berilgan:

“Shuningdek, har bir payg‘ambarga insu jinning shaytonlarini dushman qilib qo‘ydik. Ular aldash maqsadida soxta xushsuxanlik bilan bir-birlariga vasvasa qiladilar”[10].

Ushbu oyat shaytonlarning insonlardan ham, jinlardan ham bo‘lishiga dalolat qiladi. Jinlarning turli bo‘lishi haqida esa ularning tilidan hikoya tarzda shunday xabar berilgan:

“Va albatta, bizdan solihlar ham va boshqalar ham bor. Turli guruhlar bo‘lgan edik”[11].

Ushbu oyatda esa jinlarning oralarida solihlari ham bo‘lishi bayon qilingan”[12].


Keyingi mavzular:
Nomai a’mol berilishi haqidagi e’tiqodimiz.

 


[1] Zalzala surasi, 7, 8-oyatlar.
[2] Isro surasi, 13, 14-oyatlar.
[3] An’om surasi, 160-oyat.
[4] Jin surasi, 15-oyat.
[5] Badriddin Shibliy Hanafiy  hijriy 712 yilda Damashqda tug‘ilgan. Hanafiy mazhabidagi ulug‘ muhaddis olimlardan biri bo‘lgan bu zotning “Fusul fi ahvali Rasul”, “Kashful ibham bisharhil ahkam”, “Nashrul a’lam fi ahkamis salam”  va “Okomul marjan fi ahkamil jan” kabi ko‘plab asarlari bo‘lgan. Hijriy 796 yilda vafot etgan.
[6] “Okomul marjon fi ahkamil jan” kitobi jinlarga taalluqli hukmlarni bayon qiluvchi eng mo‘tabar asarlardan biri hisoblanadi. Unda jinlarning mavjudligi,  ularning sinflari, sahoba jinlar, mo‘min jinlarning jannatga kirishlari haqidagi qarashlar kabi rang-barang mavzulardagi  ma’lumotlar jamlangan. Badriddin Shibliydan keyingi olimlar jinlar to‘g‘risidagi ma’lumotlarni bayon etishda, asosan, ushbu kitobdan foydalanishgan. “Fathul Boriy sharhu Sahihil Buxoriy”dek mo‘tabar kitobda ham agarchi nomi bayon qilinmagan bo‘lsa-da, ushbu kitobdan iqtibos keltirilgan.
[7] “A’rof – jannat bilan do‘zaxni ajratib turadigan devor, arasot. Bu joy jannatga ham, do‘zaxga ham kirmagan, ya’ni vaqti soati kelib, Alloh taolo ularni jannatga kiritgunga qadar ma’lum muddat turadigan kishilarning joyidir”. Qarang:  Shayx Abdulaziz Mansur. Qur’oni karim ma’nolarining tarjima va tafsiri.  – Toshkent: “Toshkent islom universiteti” nashriyot-matbaa birlashmasi, 2006. – B. 151.
[8] Badriddin Shibliy Hanafiy. Okomul marjon fi ahkamil jan. – Qohira: “Dorul haram litturos”, 2009.  – B 155.
[9] Kahf surasi, 50-oyat.
[10] An’om surasi, 112-oyat.
[11] Jin surasi, 11-oyat.
[12] Abu Bakr Jobir Jazoiriy. Aqidatul mu’min. – Madinai munavvara: “Maktabatul ulum val hikam”, 2009. – B. 122.

Kutubxona