Sayt test holatida ishlamoqda!
11 Yanvar, 2025   |   11 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:24
Quyosh
07:48
Peshin
12:36
Asr
15:33
Shom
17:17
Xufton
18:36
Bismillah
11 Yanvar, 2025, 11 Rajab, 1446

2. BAQARA SURASI, 114–115 OYaTLAR

8.09.2020   3559   8 min.
2. BAQARA SURASI, 114–115 OYaTLAR

وَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّن مَّنَعَ مَسَٰجِدَ ٱللَّهِ أَن يُذۡكَرَ فِيهَا ٱسۡمُهُۥ وَسَعَىٰ فِي خَرَابِهَآۚ أُوْلَٰٓئِكَ مَا كَانَ لَهُمۡ أَن يَدۡخُلُوهَآ إِلَّا خَآئِفِينَۚ لَهُمۡ فِي ٱلدُّنۡيَا خِزۡيٞ وَلَهُمۡ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٞ١١٤

114. AllohningmasjidlaridaUningnomizikrqilinishidanqaytaradiganvaularnixarobqilishgaurinadiganlardanhamzolimrog'ibormi? Bundaylarfaqatqo'rqqanhollaridaginamasjidlargakirishlarikerakedi. Ulargadunyodasharmandalik, oxiratdaqattiqazobbordir.

Nasroniylar jangda yahudiylar ustidan g'olib chiqqanlarida ulardan o'ch olish uchun ibodatxonalarini buzib tashlashdi. Insonlarga o'chakishib, Alloh taolo uchun bino qilingan masjidlarni buzish yo odamlarni masjiddagi ibodatlardan man etish juda katta zolimlikdir. Kalbiyning rivoyat qilishicha, bu oyat nasroniy Totlis Rumiy va safdoshlari haqida nozil bo'lgan. Ular Bani Isroil ustiga yurish qilib, jangchilarini o'ldirishdi, zurriyotlarini asir olishdi, Tavrotni yoqishdi, Baytul-Maqdisni xarob etib, u erga o'liklarni tashlashdi. Qatoda aytadi: "Bu kimsa Buxtunasir va uning sheriklari edi. U yahudlarga qarshi urush ochib, Baytul-Maqdisni xarobaga aylantirdi. Bu ishda unga Rum nasorolari yordam berishdi". Ato rivoyatida Abdulloh ibn Aboos bunday degan: "Bu oyat Makka mushriklari haqida bo'lib, musulmonlarni Masjidul-Haromda Alloh taoloni zikr etishdan to'sganlari xususida nozil bo'lgandir".

Mana shu voqealardan keyin 1187 yili musulmonlar qo'shini Quddusi sharifni egallash uchun hujum boshlaganida qo'shin boshida Islom tarixida eng yorqin iz qoldirgan musulmon sarkardalardan biri Salohiddin turgan edi. Islom qo'shinlariga zafar yor bo'lganida esa ular Quddusi sharifga “Allohu akbar” takbirlari ostida kirib kelishdi. Muqaddas shahar yana musulmonlar qo'liga o'tdi. Ushbu voqealarning o'ziyoq Salohiddinning nomini “Quddusi sharif xaloskori” sifatida tarix sahifalariga yozib qo'yish uchun kifoya edi. Biroq uni mashhur qilgan narsa bugina emas edi, balki shaharning nasroniy aholisiga ko'rsatgan munosabatlari uni afsonaga aylantirdi. Salohiddin sakson sakkiz yil oldin nasroniylarning musulmonlar va yahudiylarning qonini daryo qilib oqizgani kabi Quddusi sharif ko'chalarini qonga botirmoqchi emas edi. Buning o'rniga muzaffar musulmon askarlari zudlik bilan shaharni bosib ketgan najas va nopokliklardan tozalashga tushishdi. Buyuk Islom sarkardasi qasosni taqiqladi, buning sharofati bilan yuz mingdan oshiq nasroniyning hayoti saqlab qolindi. Muqaddas shahardagi nasroniylarning muqaddas ibodatxonalarini ziyorat qilishga ruxsat berib qo'yildi. Holbuki, salibchilar shaharni bosib olganidan keyin musulmon va yahudiylarning shaharga kirishini taqiqlab qo'ygan edi. Tarix hanuzgacha Salohiddinning buyuk odamiyligi, bag'rikengligi, o'zga din vakillariga mehr-shafqati borasida taajjub va hayratda qolib kelyapti. Vaholanki, salibchilar musulmonlar va yahudiylarni ayovsiz qatliom qilgani holda nega Salohiddin etakchiligidagi musulmon askarlar biror kishidan qasos olmadi, birovning qonini nohaq to'kmadi? Bu savolga Salohiddin Ayyubiyning Quddusdagi olamshumul ishlari eng yaxshi javob bo'la oladi.

وَلِلَّهِ ٱلۡمَشۡرِقُ وَٱلۡمَغۡرِبُۚ فَأَيۡنَمَا تُوَلُّواْ فَثَمَّ وَجۡهُ ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ وَٰسِعٌ عَلِيمٞ١١٥

115. Mashriqham, mag'ribhamAllohnikidir, demakqayoqqayuzlansangizhamAllohnitopasiz. Allohalbattakengqamrovlivabilimlidir.

Boshqa dindagilarga faqat o'z ibodatxonalarida diniy marosimlarni o'tkazish buyurilgani holda musulmonlarga Yer yuzining hamma joyida namoz o'qish, ibodat qilish ne'mati ato etilgan. Shu bois Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Butun Yer yuzi menga sajdagoh bo'ldi" deb marhamat etganlar (Buxoriy, Muslim, Nasoiy rivoyati). Islom dinida ibodatlar, diniy marosimlar to'rt devor ichiga qamab qo'yilmagan. Masjidlar qubbasigina emas, osmon qubbasi ostida, tog'dayu cho'lda, suvdayu quruqlikda, jome' yoki uydayu undan tashqarida, xullasi Allohning hamma eri ibodat qilishga munosib maskanlardir, faqat qiblaga yuzlanilsa, bas! Islomiyat musulmonlarga hamma erda ibodat qilish imkonini berdi, Yer yuzining hamma joyida Allohga yuzlanish yo'lini ko'rsatdi. Chunki Alloh azza va jalla har erda hoziru nozirdir.

Islomiyat istalgan erda ibodat qilish hurriyatini e'lon qildi, chunki qayoqqa yuzlanilsa ham o'sha joy Allohning tarafidir. Qur'oni karimda bunday marhamat etiladi: "Sizlarqayerdabo'lsanglarhamUsizlarbilanbirgadir. Allohqilayotganamallaringizniko'ribturuvchidir" (Hadid, 4). Ushbu oyati karimaning nozil bo'lish sabablari haqida ulamolarning bir necha xil rivoyatlari bor. Jobir ibn Abdulloh roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: "Rasululloh sollallohu alayhi vasallam kichik bir qo'shinni jangga yubordilar. Men ham o'sha guruhda edim. Atrofimizni zulmat qoplab olib, qibla qaysi tarafdaligini bilolmay qoldik. Ayrimlarimiz: "Qiblani bilamiz, u shimol tomonda" deya chiziq tortib namoz o'qishdi. Boshqalar esa: "Qibla janub tomonda" deya shu tomonga chiziq tortdi. Tong otib quyosh chiqqach, bu chiziqlarning hech bir qiblani ko'rsatmagani ma'lum bo'ldi. Safardan qaytgach, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan bu haqda so'radik. U kishi sukut qildilar. Shunda Alloh mazkur oyatni nozil qildi" (Ato ibn Abu Raboh rivoyati).

Robiya otasidan rivoyat qiladi: "Safarda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan birga edik. Qibla qay tomondaligini bilmay har birimiz o'z holimizcha namoz o'qidik. Tong otgach, buni Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga aytdik. Shunda ushbu oyat nozil bo'ldi". Ibn Umar roziyallohu anhumoning fikricha, bu oyat nafl namozda ixtiyorli bo'lish (qiblani bilmagan taqdirda xohlagan tarafiga qarab o'qish) haqida nozil bo'lgan. Ibn Abbos roziyallohu anhumo bunday degan: "Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Madinaga hijrat qilib kelganlarida Madina ahlining ko'pchiligi yahudiy edi. Alloh u kishini Baytul-Maqdisga qarab namoz o'qishga buyurdi. Bundan yahudiylar xursand bo'lishdi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam u tarafga yuzlanib, bir necha oy (o'n uchdan o'n to'qqizgacha) namoz o'qidilar. Lekin Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Ibrohim alayhissalomning qiblalarini yaxshi ko'rardilar. Alloh u kishini Ka'ba tarafga burgach, "Ularni oldingi qiblalaridan nima o'zgartirdi ekan-a", deya odamlar ikkilanib qolishdi. Shunda Alloh mazkur oyatni nozil qildi" (Ibn Abu Talha Sa'libiy rivoyati).

Tafsiri irfon
Boshqa maqolalar

Imkoniyati cheklanganlarni qo‘llab-quvvatlash davom etadi

7.01.2025   6936   1 min.
Imkoniyati cheklanganlarni qo‘llab-quvvatlash davom etadi

O‘tgan 2024 yili O‘zbekiston musulmonlari idorasi huzuridagi “Vaqf” xayriya jamoat fondi rahbariyatining Qatar davlatining O‘zbekistondagi elchixonasida bo‘lib o‘tgan uchrashuv davomida xayriya yo‘nalishidagi bir qancha masalalar yuzasidan muzokaralar bo‘lib o‘tgan edi. Xususan, Qatar davlatining favqulodda va muxtor elchisi kam ta’minlangan oilalarga yordam ajratish, imkoniyati cheklangan fuqarolarni qo‘llab-quvvatlash, ular uchun kasb va bilimga o‘rgatish kurslarini tashkil etish, zaruriy jihoz-uskunalar (eshitish moslamalari, nogironlik aravachalari, qo‘ltiqtayoq va protez ortopediya-mahsulotlari) bilan ta’minlash kabi bir qancha yo‘nalishlar doirasida fond bilan hamkorlik qilish istagini bildirgan edi.

Kecha ana shu muzokaralar natijasi o‘laroq, Qatar davlati mablag‘lari hisobiga xarid qilingan yuzdan oshiq nogironlik aravachalari va 80 ga yaqin qo‘ltiqtayoqlar “Vaqf” xayriya jamoat fondiga olib kelindi. Nogironligi bo‘lgan fuqarolarni qo‘llab-quvvatlash aksiyasi doirasida keltirilgan mazkur jihozlarni topshirish jarayonida Qatar davlatining O‘zbekistondagi favqulodda va muxtor elchisi vazifasini vaqtincha bajaruvchi Fahad Ali al-Hammadiy ishtirok etib, fond bilan hamkorlikdan minnatdor ekanligini, o‘zgalar parvarishiga muhtoj insonlarga oz bo‘lsada yordam berayotganidan xursandligini bildirdi.

O‘z navbatida “Vaqf” xayriya jamoat fondi boshqaruvi rahbari Isoxon Abdullayev Qatar elchixonasi vakiliga minnatdorlik bildirib, bu hamkorlik har ikki tomon uchun ham xayrli bo‘layotganini, bu jihozlardan ko‘plab insonlarning mushkuli oson bo‘lishini ta’kidlab o‘tdi.

O‘zaro muloqot davomida ikki tomon ham bu kabi xayrli tashabbuslarni yanada ko‘paytirishni maqsad qilishdi.

Imkoniyati cheklanganlarni qo‘llab-quvvatlash davom etadi