يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَقُولُواْ رَٰعِنَا وَقُولُواْ ٱنظُرۡنَا وَٱسۡمَعُواْۗ وَلِلۡكَٰفِرِينَ عَذَابٌ أَلِيمٞ١٠٤
104. Ey imon keltirganlar, "roina" demanglar, "unzurna" denglar va yaxshilab tinglanglar, kofirlar uchun og'ir azoblar bordir.
Arab tilida "roina" va "unzurna" so'zlari ma'no jihatidan bir-biriga juda yaqin: ikkovi ham "bizlarga boq, qara" ma'nosini bildiradi. Lekin yahudiylar tilida "roina" so'zining qo'pol ma'nosi ham bor, ular mazkur so'zni qo'llashganida yomon niyatda uni o'sha ma'nosiga o'xshatib talaffuz qilishgan. Atoning rivoyat qilishicha, Ibn Abbos roziyallohu anhumo aytadi: "Ular Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning oldilariga kelib: "Ey Muhammad, roina" deb kulishardi. Ansoriylardan Sa'd ibn Uboda yahudiylar tilini bilardi. U kishi yahudlarning bu nayrangini fahmlab qoldi va: "Ey Allohning dushmanlari, sizlarga Allohning la'nati bo'lsin. Allohga qasamki, agar shu so'zni birortangizdan eshitsam, o'ldiraman", dedi. Shunda Alloh shu oyatni nozil qildi". Shuning uchun Alloh taolo musulmonlarni Payg'ambar alayhissalom bilan suhbatlashayotganda "roina" deyishdan qaytarib, "unzurna" deyishga buyurgan.
مَّا يَوَدُّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مِنۡ أَهۡلِ ٱلۡكِتَٰبِ وَلَا ٱلۡمُشۡرِكِينَ أَن يُنَزَّلَ عَلَيۡكُم مِّنۡ خَيۡرٖ مِّن رَّبِّكُمۡۚ وَٱللَّهُ يَخۡتَصُّ بِرَحۡمَتِهِۦ مَن يَشَآءُۚ وَٱللَّهُ ذُو ٱلۡفَضۡلِ ٱلۡعَظِيمِ١٠٥
105. Ahli kitoblarning kofirlari va mushriklar Parvardigoringizdan sizlarga biror yaxshilik tushishini aslo istashmaydi. Alloh xohlagan bandasiga rahmatini xoslab beradi va Alloh buyuk fazl egasidir.
Butun Islom tarixi mobaynida Ahli kitoblarning kofirlari va mushriklar mo'min-musulmonlarga hamisha dushmanlik qilib, ularga yomonlik tilab kelishgan. Bu yo'lda ular har qanday buzg'unchilik va fitnadan, yovuzlik va xusumatdan qaytishmagan. Ular musulmonlarning dinlari va kitoblarini masxara qilishar, o'z e'tiqodlarini hamma narsadan ustun sanashar edi. Mufassirlar bunday yozishadi: "Musulmonlar yahudiy ittifoqchilariga: "Biz Muhammad sollallohu alayhi vasallamga imon keltirdik" deyishsa, ular: "Sizlar da'vat qilayotgan narsa bizning dinimizdan yaxshiroq emas. Qaniydi, yaxshi bo'lganida, biz shuni xohlardik", deyishdi. Shunda Alloh taolo yahudiylarni yolg'onchiga chiqarib, ushbu oyatini nozil qildi".
Odamlardan biri Zunnundan “Kimni do‘st tutay?” – deb so‘radi. U: “Kasal bo‘lsang shifo beradigan, gunohga qo‘l ursang uni kechirib yuboradigan, so‘rasang beradigan va uning yordamiga muhtoj bo‘lsang senga yordam beradigan Zotni do‘st tut!” – dedi.
Alloh taolodan o‘zga do‘st bormi?! Sajdaga borgan paytingiz ishlaringizni maxfiy tarzda Robbingizga ayting. Zero, U Zot maxfiy narsalardan ham xabardordir. Atrofdagilardan uni maxfiy tuting, chunki muhabbat oshkor aytilmaydi. Muhabbatingizni kechalari tahajjudlarda, sahar vaqtlari namozlaringizda izhor eting.
Ayrim odamlar dinni “Buni qil!”, “Buni qilma!” kabi buyruqlar va taqiqlardan yoki halol va harom tushunchalarining jamlanmasi deb bilishadi va barisining ustida Alloh va Rasuliga bo‘lgan muhabbat turishini unutib qo‘yishadi. Ishning boshi – muhabbatdir. Muhabbat yo‘qolsa, toatu ibodatlarning bari kishini dindor musulmonga aylantira olmaydi.
Agar siz Allohga muhabbat da’vosida bo‘lsangiz, bu muhabbatingizni hayotingiz davomida ko‘rsating. Gap-so‘zingiz, yurish-turishingiz va amallaringizda ham Allohga bo‘lgan muhabbatingiz aks etib tursin.
Rivoyat qilinishicha, bir kishi safarda sohibjamol ayolga yo‘liqib qolibdi. Va unga qarata: “Sen meni butunlay o‘zingga rom etding. Mening butun xayolim sen bilan band”, debdi. Ayol ham: “Agar aytganingiz rost bo‘lsa, borim sizga fido bo‘lsin. Ammo mening bir ofatijon singlim bor. Mendan anchayin chiroyli. U ortingizda turibdi. Agar istasangiz ikkimizdan birimizni tanlashingiz mumkin”, debdi. Kishi darhol ortiga o‘girilibdi. Shunda ayol uning yuziga bir tarsaki tushiribdi va: “Qorangni ko‘rmay! Firibgar, aldoqchi! Meni sevaman deb, boshqasiga ko‘z olaytirasanmi?! Mening oldimga yalinib kelib, oshiqligingni aytding. Seni sinovdan o‘tkazgandim. Uchiga chiqqan yolg‘onchi ekansan!” – debdi. Shunda u ko‘zlariga yosh olib, o‘ziga-o‘zi shunday debdi: “Bir yaratiqning muhabbatini da’vo qilib, undan yuz o‘girganim uchun yuzimga tarsaki tushdi... Necha martalab Yaratgan Zotga oshiqlik da’vosini qilib, undan yuz burdim. Undan boshqasi bilan ovorayu sarson bo‘ldim. Qalbimga urilgan shapaloqni payqamay qolibman... Nahotki, men qalbi qoplanib qoladigan darajaga yetgan bo‘lsam-a?!” degan ekan. Zero, Alloh taolo aytadi: «Yo‘q (unday emas)! Balki, ularning dillarini o‘zlarining qilmishlari (gunohlari) qoplab olgandir»[1].
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Mutoffifun surasi, 14-oyat.