قُلۡ مَن كَانَ عَدُوّٗا لِّـجِبۡرِيلَ فَإِنَّهُۥ نَزَّلَهُۥ عَلَىٰ قَلۡبِكَ بِإِذۡنِ ٱللَّهِ مُصَدِّقٗا لِّمَا بَيۡنَ يَدَيۡهِ وَهُدٗى وَبُشۡرَىٰ لِلۡمُؤۡمِنِينَ٩٧
97. Jabroilga dushman bo‘lganlarga: "Albatta u Allohning izni bilan qalbingizga o‘zidan avvalgi Kitoblarni tasdiqlaydigan, mo‘minlarga hidoyat va xushxabar bo‘lgan Qur’onni tushirdi-ku!", deb ayting.
Alloh va Uning payg‘ambarlari, kitoblari va farishtalariga kufr keltirayotganlarga: "Jabroil alayhissalomning Alloh izni bilan Uning huzuridan oldingi Tavrot va Injilni tasdiqlaydigan, mo‘minlarga to‘g‘ri yo‘lni ko‘rsatuvchi va jannat bashoratini beruvchi Qur’oni karimni sizga tushirgani haq", deb ayting. Abdulloh ibn Abbos roziyallohu anhumo aytadi: "Yahudiylar Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning oldilariga borib shunday deyishdi: "Ey Abul Qosim, sendan bir necha narsa haqida so‘raymiz, agar javob bersang, senga ergashamiz. Barcha payg‘ambarlarga bir farishta Parvardigor azza va jalla huzuridan risolat va vahiy olib keladi, ayt-chi, senga qaysi farishta keldi?" Faxri koinot: "Jabroil", dedilar. Shunda yahudiylar: "U urush va jangni olib tushuvchi farishta, u bizning dushmanimizdir. Agar Mikoil deganingda senga ergashardik, u yomg‘ir va rahmat olib tushuvchi farishta", deyishdi. Shunda Alloh taolo yuqoridagi oyati karimani nozil qildi.
Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: "Abdulloh ibn Salom (musulmon bo‘lgan yahudiy olimlaridan – muallif izohi) kuzgi shudgor qilayotib, janob Rasululloh kelayotganlari daragini eshitdi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam kelib, unga: "Men sendan payg‘ambarlargina biladigan uch narsa haqida so‘rayman: qiyomatning dastlabki alomatlari qanday; jannat ahli yeydigan dastlabki taom qaysi; nima sababdan farzand otasi yoki onasiga tortadi?" dedilar. Abdulloh ibn Salom: "Ha, bilaman, farishtalardan bo‘lmish va yahudiylarga dushman o‘sha zot (ya’ni, hazrati Jabroil) deyaturib: "Jabroilga dushman bo‘lganlarga: "Albatta u Allohning izni bilan o‘zidan avvalgi kitoblarni tasdiqlaydigan, mo‘minlarga hidoyat va xushxabar bo‘lgan Qur’onni tushirgan", deb ayting" oyati karimasini tilovat qildi. So‘ngra u: "Qiyomatning dastlabki alomati shuki, alanga ko‘tarilib, mashriqdan mag‘ribgacha bo‘lgan odamlarni to‘playdi, jannat ahlining dastlabki taomi esa, nahangning jigar o‘simtasidir, farzandning otasi yoki onasiga o‘xshashi boisi – agar erkak suvi ayol suvidan ildamlik qilsa, onasiga tortadi", dedi. Keyin u: "Allohdan o‘zga iloh yo‘qligiga, siz Alloh taoloning Rasuli ekaningizga guvohlik beraman! Ey Rasululloh, yahudiylar betayin qavm bo‘lib, agar ular mening Islomga kirganimni ulardan men haqimda so‘ramasingizdan oldin bilishsa, meni badnom etishadi", dedi. Shu payt yahudiylar kelib qolishdi. Payg‘ambar alayhissalom ulardan: "Abdulloh oralaringizda qanday mavqega ega?" deb so‘radilar. Ular: "Eng yaxshi odamimizning farzandidir hamda u bizning ulug‘imiz va ulug‘imizning farzandidir", deyishdi. Shunda Rasululloh: "Abdulloh ibn Salomning Islomni qabul qilganini bilasizlarmi?" dedilar. Ular: "Alloh taolo uni bu ishdan O‘z panohida asrasin", deyishdi. Shunda Abdulloh ibn Salom chiqib keldi va: "Ashhadu anla ilaha illallohu va anna Muhammadar-Rasululloh", dedi. Ular: "U bizning eng yomon odamimiz va eng yomon odamimizning farzandidir", deyishdi. Abdulloh ibn Salom: "Ey Allohning Rasuli, mana shundan cho‘chigan edim", dedi" (Buxoriy rivoyati).
مَن كَانَ عَدُوّٗا لِّلَّهِ وَمَلَٰٓئِكَتِهِۦ وَرُسُلِهِۦ وَجِبۡرِيلَ وَمِيكَىٰلَ فَإِنَّ ٱللَّهَ عَدُوّٞ لِّلۡكَٰفِرِينَ٩٨
98. Kim Allohga, Uning farishtalariga, payg‘ambarlariga, Jabroil va Mikoilga dushman bo‘lsa, Alloh ham bunday kofirlarning dushmanidir.
Bani Isroil: "Qur’onni Jabroil olib tushdi, agar boshqa bir farishta olib kelganida albatta imon keltirar edik, chunki Jabroil dushmanlarimizga yordam berib, ularni ustimizdan g‘olib qilgan", der edi. Alloh taolo ularga javoban: "Farishta Allohning iznisiz biror ish qila olmaydi, agar kim farishtalarga dushman bo‘lsa, Alloh taolo ham o‘shanga dushmandir", deydi.
Sha’biydan rivoyat qilinishicha, Umar ibn Xattob roziyallohu anhu bunday deganlar: "Yahudiylar Tavrotdan tarannum (tilovat) qilishayotganida oldilariga borib turardim. Tavrotning Qur’onga, Qur’onning Tavrotga muvofiq kelishidan hayratga tushardim. Shunda yahudiylar: "Ey Umar, sen yaxshi odamsan", deyishdi. "Nega?" deb so‘radim. Ular: "Chunki oldimizga kelib, bizlar bilan aralashib yurasan", deyishdi. Men: "Allohning kitoblaridan ba’zisi ba’zisini tasdiqlaganidan, Qur’onning Tavrotga, Tavrotning esa Qur’onga muvofiq kelishidan hayratlanganimdan kelaman", dedim. Bir kuni ular bilan o‘tirgan edim, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam orqa tomondan o‘tib qoldilar. Yahudiylar: "Ana xojang ketyapti", deyishdi. Qarasam, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bir yo‘lakka kirib ketdilar. Shunda yahudiylarga qarab: "Alloh va sizlarga tushirilgan Kitob nomi bilan so‘rayman, mana shu kishi Allohning elchisi ekanini bilasizlarmi?" deb so‘radim. Shunda ularning boshlig‘i: "Sizlardan Alloh nomi ila so‘rayapti, javob beringlar", dedi. Boshqalar: "Sen boshlig‘imizsan, o‘zing aytaqol", deyishdi. Boshliq: "Albatta u Allohning elchisi ekanini bilamiz", dedi. Shunda men: "U kishining Alloh elchisi ekanini bilaturib unga ergashmadingiz, sizlar halok bo‘lasizlar, eng oldin esa, ey boshliq, sen halok bo‘lasan", dedim. Ular: "Bizlarning farishtalardan do‘stimiz va dushmanimiz bor", deyishdi. "Dushmaningiz kimu do‘stingiz kim?" deb so‘radim. Ular: "Dushmanimiz Jabroil, u qo‘pollik, qattiqqo‘llik, majburiyat va shiddatlar farishtasi, do‘stimiz esa Mikoil, u mehribonlik, yumshoqlik va yengillik farishtasi", deyishdi. Shunda bunday dedim: "Sizlarni guvoh qilib aytamanki, Jabroil uchun Mikoilning do‘stiga dushmanlik qilish halol emas, Mikoilga ham Jabroilning dushmanini do‘st tutish halol emas. Ikkalasi va ular bilan birga bo‘lgan farishtalarning hammalari dushmanlariga birday dushmandirlar. Do‘st tutgan kishilariga ham birday do‘stdirlar". So‘ngra o‘rnimdan turib, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam kirib ketgan yo‘lakka bordim. U kishi meni qarshilab: "Ey Xattobning o‘g‘li, hozirgina menga nozil bo‘lgan oyatni o‘qib beraymi?" dedilar. "Ha", dedim. U kishi: "Kim Allohga, Uning farishtalariga, payg‘ambarlariga, Jabroilga va Mikoilga dushman bo‘lsa, Alloh ham bunday kofirlar dushmanidir" oyatini o‘qidilar. Shunda men: "Sizni Haq bilan yuborgan Zotga qasam, sizga yahudiylar so‘zini yetkazish uchun kelayotgan edim, lekin latif va xabardor Zot mendan oldin bu xabarni yetkazibdi", dedim. Umar aytadilar: "Shundan keyin o‘zimni Allohning dinida toshdan ham metin va qat’iy his eta boshladim".
Muqotil aytadi: "Yahudiylar: "Jabroil bizning dushmanimiz, chunki nubuvvatni (payg‘ambarlikni) bizning oramizga keltirish buyurilgan edi, u esa bizdan boshqalarga keltirdi", deyishganida ushbu oyat nozil bo‘lgan" (Aliy ibn Ahmad Naysoburiy. "Asbaban-nuzul", 20-22-betlar).
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Bu insonni Misrda hamma taniydi, u shunchalik boyki, sepgan atirini hidiga oshiq bo‘lmay iloji yo‘q. Yonimizdan o‘tsa atir hidi boshqalarga ham o‘rnashib qolarli edi.
E’tikofda o‘tirgan vaqtimiz, o‘sha inson yonimga kelib, "Sizga savolim bor", dedi.
Men ham bajonidil savol javobga tayyorligimni aytdim, ancha suhbatlashdik.
Keyin u insonga o‘zimni qiziqtirgan bir ikki savollarimni berdim:
E’tikofda necha kun bo‘lasiz, ya’ni sizni ishingiz juda ko‘p, ishlaringiz bois kirib chiqib turasizmi?
Yo‘q, o‘n kun o‘tiraman.
Ha, demak telefon orqali boshqaruv qilsangiz bo‘lar ekan-da, sababi biz bilishimiz-cha sizda katta bizneslar va ularni boshqarish bor.
U odam esa bir past sukut qilgach, yig‘lab yubordi.. Masjidga telefonsiz kelganman…
Noo‘rin savol berganimdan xijolat bo‘lib, uzr so‘radim, shunda qarshimdagi inson o‘z o‘tmishidagi voqeani bayon qildi.
Bundan bir necha yil oldin, 3-4 kishi sherikchilikda, ya’ni ulardan pul olib bir ish boshlagandim, kutilmaganda ishimiz o‘xshamay, inqirozga uchradi.
Keyin qo‘l telefonimga ertalab soat 8:00 da mahkamaga borib, 8000 misr funtini to‘lashim kerakligini, yo‘qsa qamalishim haqida xabarnoma keldi.
Shunchalik tushkunlikka tushdimki, bir ahvolda uyga kirdim. Ayolim meni ko‘rib «nima bo‘ldi» dedi, men indamay yotog‘imga kirib yotdim.
Ayolim soliha, u menga ortiqcha savol bermadi, har gal tushkunlikka tushsam bilamanki, ayolim o‘sha zahoti tahorat olib, ikki rakat namoz o‘qib uzoq-uzoq duo qiladi.
Shu yotishda shiftni bir nuqtasiga termildim, bir payt turay desam orqam go‘yo yerga yopishib qolgandek og‘irlashib ketibman.
Tursam fajrga yarim soat qolibdi. Es hushimni yig‘dim-da, taxorat olib ikki rakat namozga kirishdim. Sajdada shunchalik qattiq Allohga yolvorib yig‘ladimki, nafasim chiqmay qolish darajasida edim.
Bir payt nazarimda xuddi Alloh o‘z qo‘li bilan yelkamga turtib «Bo‘ldi Muhammad», degan ishorani sezdim. To‘xtab qoldim, qalbim qandaydir osuda va tinch bo‘lib qoldi.
Bomdodni o‘qib duolarni qilib kirdim-da, o‘rnimga yonboshladim.
Ko‘zimni ochsam peshinga azon chaqiryapti…
Boshim qattiq og‘rigan, mahkamaga esa vaqt o‘tib ketgan.
Imom aytadi: «O‘rnida men bo‘lsam nima qilardim. Turibla mahkamaga choparmidim, holatni tushuntirib, uzr xol aytarmidim...».
Peshin azonini eshitib, masjidga oshiqdim. Jamoa bilan namozni ado qilgach, duolar qildim, hammadan keyin chiqib oyoq kiyimimni kiyayotsam, chetroqda bir kishi menga qarab turganini payqadim. Atrofga qarasam hamma ketib bo‘lgan.
Menga qarab turibsizmi? deb savol berdim.
Ha, sizni kutib turgan edim. Yonimga keldi, salom-alikdan keyin:
«Meni tanimasangiz ham kerak, falon yili siz va yana boshqalar bilan o‘rtada tijorat boshlagandik, keyin kasod bo‘ldik, pulni qanchadir qismini men to‘lashim kerak bo‘lgan. Holatimni bilgach, siz oradan chiqavering, o‘zim o‘rningizga to‘layman, degansiz. Keyin meni ham ishlarim yaxshi bo‘lib ketdi va hozir o‘sha haqni 10.000 funt olib keldim».
Hayratdan qotib qoldim!
Imomga aytilgan bu voqeadan ta’sirlanmay iloji yo‘q.
Agar siz va bizning boshimizga shunday sinov kelsa nima qilardik.
Avvalo telefon orqali tanish bilishdan najot axtarib, mahkamaga tishi o‘tuvchilarni qidirarmidik.
Yoki najotni ikki rakat namoz bilan boshlab, azon chaqirig‘iga labbay dermidik?
Bir haqiqat bor!
Tijoratni Alloh bilan qilgan inson boy bo‘lmaslikning iloji yo‘q! Chunki u eng og‘ir vaziyatda ham O‘ziga yuzlanadi. O‘zi uchun atagan haqlarni ado qiladi…
Sizning tijoratingiz kim bilan...?
Internet manbalari asosida tayyorlandi