وَلَمَّا جَآءَهُمۡ كِتَٰبٞ مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِ مُصَدِّقٞ لِّمَا مَعَهُمۡ وَكَانُواْ مِن قَبۡلُ يَسۡتَفۡتِحُونَ عَلَى ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ فَلَمَّا جَآءَهُم مَّا عَرَفُواْ كَفَرُواْ بِهِۦۚ فَلَعۡنَةُ ٱللَّهِ عَلَى ٱلۡكَٰفِرِينَ٨٩
Kofirlarga qarshi kurashda dushman g‘olib kelguday bo‘lsa, yordam kutgan yahudiylar: "Oxirgi zamon payg‘ambari tezroq kelsaydi" deb duo qilishar edi. U zot kelganlarida esa, o‘zlari inkor qilib, kofirlardan bo‘lishdi. Ibn Is'hoq Osim ibn Amr ibn Qatodaning ushbu rivoyatini keltiradi: "Bizlarning Islomga kirishimizga Alloh rahmati va hidoyati bilan birga sabab bo‘lgan omillardan yana biri shu ediki, biz johiliyat zamonida butlarga sig‘inuvchi johillardan edik. Ahli kitobdan bo‘lmish yahudiylar esa, biz bilmagan ilmlardan xabardor edi. O‘rtamizda tez-tez urushlar bo‘lib turardi. Agar urushda biz yengsak: "Shoshmay turinglar, yangi bir payg‘ambarning chiqish vaqti yaqinlashib qoldi, o‘sha payg‘ambar bilan sizlarni Od va Eram qavmlariday halok qilamiz", deyishardi. Bu so‘zlarni ulardan ko‘p bor eshitgandik. Alloh O‘z Payg‘ambarini yuborgach, biz uning da’vatini qabul qilib, yahudiylar tahdid qilayotgan payg‘ambar shu zot ekanlarini bildik va yahudiylardan oldin Payg‘ambarga imon keltirdik. Ammo yahudiylarning o‘zlari Payg‘ambarni inkor etib, kofirlardan bo‘lishdi. Yuqoridagi oyati karim aynan o‘shalar haqida nozil bo‘lgan".
Suddiy aytadi: "Johiliyat davrida arablar yahudiylarga ko‘p aziyat yetkazishar edi. Yahudiylar Tavrotda oxirzamon payg‘ambari sifatlarini, Alloh u kishini yuborishini va arablarga (mushriklarga) qarshi ular bilan jang qilishini bilishardi. Endi arablarga Muhammad solllallohu alayhi va sallam kelganlarida hasad tufayli kofir bo‘lishdi va: "Payg‘ambarlar Bani Isroildan bo‘lardi, bu esa Ismoil avlodidan chiqibdi (bunday bo‘lmasligi kerak edi)", deyishdi".
بِئۡسَمَا ٱشۡتَرَوۡاْ بِهِۦٓ أَنفُسَهُمۡ أَن يَكۡفُرُواْ بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ بَغۡيًا أَن يُنَزِّلَ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦ عَلَىٰ مَن يَشَآءُ مِنۡ عِبَادِهِۦۖ فَبَآءُو بِغَضَبٍ عَلَىٰ غَضَبٖۚ وَلِلۡكَٰفِرِينَ عَذَابٞ مُّهِينٞ٩٠
Ahli kitoblar yana Haq payg‘ambar kelishini yaxshi bilishar, hatto bu haqda Tavrot va Injilda xabar berilganidan ham voqif edilar. Ammo dillaridagi gumon va hasad, kibr va gina xastaliklari tufayli Muhammad alayhissalomga ilohiy vahiylar tusha boshlaganini ko‘rib ham, u zotga ergashishmadi. Aksincha, har qadamda Allohning so‘nggi Payg‘ambari va u olib kelgan shariatga qarshi dushmanlik qila boshlashdi. Alloh taolo aytadi: "Albatta, Alloh nazdida (maqbul) din Islomdir. Ahli kitoblarga ma’lumot kelganidan keyin o‘zaro hasad yuzasidan ixtilof qilishga o‘tishdi. Kim Alloh oyatlarini inkor etsa, Alloh tez hisob-kitob qiluvchidir" (Oli Imron, 19). Ya’ni, Allohning itoati ostida jamlanishlari uchun Ahli kitoblarga Islom va Muhammad alayhissalomning haq Payg‘ambarliklari bildirildi. Bilganlaridan so‘ng ular endi o‘zaro ittifoqqa kelishlari lozim edi. Lekin ular haqdan xabardor bo‘laturib, bir-birlariga hasad tufayli ixtiloflarga borishdi, bir-birlariga so‘zlarini o‘tkazishga kirishib ketishdi. Natijada bir-birlarini inkor qilishgacha borishdi. Shu tufayli Alloh taoloning g‘azabiga giriftor bo‘lishdi.
1. Diniy ibodatlarni bajarish
1.1. Namozlarni o‘z vaqtida o‘qish. Ibodatlar ichida eng afzali – vaqtida o‘qilgan farz namozi sanaladi.
1.2. Ro‘za tutish. Qazo va nafl ro‘zalarni tutish. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Qish kunidagi ro‘za qiyinchiliksiz topiladigan g‘animat (o‘lja)dir”, deganlar (Imom Termiziy rivoyati).
1.3. Qur’on o‘qish. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ummatimning eng afzal ibodati Qur’onga qarab tilovat qilishdir”, deganlar. Qur’onni yoddan o‘qishdan ko‘ra, unga qarab o‘qish afzaldir. Chunki Qur’onga qarash ham ibodatdir.
1.4. Tahajjud namozlarini o‘qish. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Farz namozdan keyingi eng afzal namoz tungi namozdir”, deganlar (Imom Muslim rivoyati).
1.5. Duo va zikrni ko‘paytirish. “...Allohni ko‘p zikr qiling. Shoyadki, zafar topsangiz” (Juma surasi, 10-oyat).
2. Oilaga yaxshilik qilish
2.1. Ota-onaga yaxshilik qilish. O‘z vaqtida o‘qilgan farz namozdan keyin eng afzal amal bu – ota-ona xizmatida bo‘lish sanaladi. Zero, “Robbingiz, Uning O‘zigagina ibodat qilishingizni hamda ota-onaga yaxshilik qilishni amr etdi” (Isro surasi, 23‑oyat).
2.2. Farzand va ahli ayolga xursandchilik ulashish. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Sizlarning yaxshilaringiz o‘z ahliga yaxshi muomala qilganingizdir. Men o‘z ahliga yaxshi muomala qiluvchirog‘ingizman”, deganlar (Imom Termiziy rivoyati).
3. Ilm olish, kitob o‘qish
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ilm talab qilish har bir musulmon zimmasiga farzdir”, deganlar.
4. Tafakkurga vaqt ajratish
Hasan rahmatullohi alayh aytadilar: “Bir soat tafakkur qilish bir kechani bedor o‘tkazishdan yaxshidir”.
5. Muhtojlarga yordam berish
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kim bir mo‘minning bitta dunyoviy tashvishini aritsa, Alloh taolo uning Qiyomat kunidagi tashvishlaridan birini aritadi. Kim qiynalgan kishiga yengillik keltirsa, Alloh taolo unga dunyoyu Oxiratda yengillik beradi” (Imom Muslim rivoyati).
6. Silai rahm qilish
Dam olish kunlari qavm-qarindoshlar holidan hech bo‘lmasa telefon orqali bo‘lsada xabar olish uchun qulay fursat. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kimni rizqi keng, umri uzoq bo‘lish xursand etsa, silai rahm qilsin (qarindoshlik rishtalarini mustahkamlasin)” (Imom Buxoriy, imom Termiziy rivoyati).
7. Sport bilan shug‘ullanish
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kuchli mo‘min Alloh huzurida kuchsiz mo‘mindan yaxshiroq va mahbubroqdir”, deganlar.
8. Do‘st va yaqinlar holidan xabar olish
Hazrat Ali roziyallohu anhu aytadilar: Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni: “Qaysiki musulmon boshqa bir musulmonni ertalab ziyorat qilsa, to kech kirgunicha unga yetmish ming farishta salavot aytadi. Agar kech kirganida ziyorat qilsa, to tong otgunicha yetmish ming farishta unga salavot aytadi. Unga jannatda bir bog‘ bo‘ladi”, deb aytganlarini eshitdim (Imom Termiziy rivoyati).
Dam olish kunlaringiz xayrli va barakali o‘tsin!
Davron NURMUHAMMAD