وَلَقَدۡ ءَاتَيۡنَا مُوسَى ٱلۡكِتَٰبَ وَقَفَّيۡنَا مِنۢ بَعۡدِهِۦ بِٱلرُّسُلِۖ وَءَاتَيۡنَا عِيسَى ٱبۡنَ مَرۡيَمَ ٱلۡبَيِّنَٰتِ وَأَيَّدۡنَٰهُ بِرُوحِ ٱلۡقُدُسِۗ أَفَكُلَّمَا جَآءَكُمۡ رَسُولُۢ بِمَا لَا تَهۡوَىٰٓ أَنفُسُكُمُ ٱسۡتَكۡبَرۡتُمۡ فَفَرِيقٗا كَذَّبۡتُمۡ وَفَرِيقٗا تَقۡتُلُونَ٨٧
Odam farzandi bir xil tug‘ilsa, unda nega turli millat, turli qavm, turli dinda bo‘lib qolgan? Bu to‘g‘rida Allohning O‘zi shunday marhamat qiladi: "Ey insonlar, darhaqiqat Biz sizlarni bir erkak (Odam) va bir ayol (Havvo)dan yaratdik hamda bir-birlaringiz bilan tanishishinglar (do‘st-birodar bo‘lishinglar) uchun sizlarni (turli-tuman) xalqlar va qabila-elatlar qilib qo‘ydik" (Hujurot, 13). Yana bir oyati karimada esa: "Odamlar bir millat edilar. So‘ng (oralarida kelishmovchiliklar paydo bo‘lgach) Alloh (mo‘minlarga) xushxabar eltguvchi va (kofirlarni jahannam azobidan) qo‘rqituvchi payg‘ambarlarni yubordi" (Baqara, 213), deb xabar beriladi. Insoniyat yaratilganidan buyon Alloh O‘z payg‘ambarlari orqali nozil qilgan muqaddas vahiyi bilan kishilik jamiyatini tartibga solib, boshqarib kelyapti. Insonlardan ayrimlari ana shu da’vatga qo‘shilishdi. Ba’zilari esa uni inkor qilishdi. Mushriklarning butun bir jamiyati ichidan faqat ozgina kishi elchilarga ergashgan. Muborak da’vat yetib borgan xalqlarning asosiy ko‘pchiligi vahiylardan yuz o‘girdi. Buning ustiga bu xalqlar Alloh taologa osiylik bilangina kifoyalanib qolmay, o‘zlariga yuborilgan payg‘ambarlarni, ularga imon keltirgan safdoshlarini qattiq xo‘rlashdi, ular ustidan kulishdi. Allohning elchilarini har gal yolg‘onchilikda, johillikda, jodugarlikda, aqlsizlikda, manfaatparastlik va xudbinlikda, qo‘yingki barcha gunoh-xatolarda ayblashdi, hatto ayrimlarini qatl ham qilishdi. Muqaddas Ruh, deganda Jabroil alayhissalom yoki Ismi A’zam tushuniladi, Iso alayhissalom buning barakotidan o‘liklarni tiriltirar edi.
وَقَالُواْ قُلُوبُنَا غُلۡفُۢۚ بَل لَّعَنَهُمُ ٱللَّهُ بِكُفۡرِهِمۡ فَقَلِيلٗا مَّا يُؤۡمِنُونَ٨٨
Bundan tashqari, osiylar payg‘ambarlarning har biri o‘z xalqiga faqat da’vat qilgani va Allohga bo‘ysunishga chorlagani, ular pul ham, amal ham, boshqa dunyoviy lazzatlar talab qilmagani va ular o‘z xalqini majburlovchi bo‘lmaganiga qaramay, xalqning peshvolari ko‘p hollarda payg‘ambarlar hayotiga daxl qilishdi. Vaholanki, elchilar, ya’ni nabiylar va rasullarning butun faoliyati qavmini haqiqiy imonga qaytishga va boshqacha hayotni boshlashga da’vat qilishdan iborat edi. Johil kimsalar payg‘ambarlar keltirgan vahiylarni eshitishni ham istamas, "sen keltirgan xabarlarga qalblarimiz yopiq" deya ularni mazax ham qilishgan edi. Aslida Alloh taolo ularni kufr botqog‘iga botirib qo‘ygan, qalblarini muhrlab, ko‘zlarini ko‘rmaydigan, quloqlarini eshitmaydigan qilib qo‘ygan. Ular kufrlari, imonsizliklari uchun Alloh taoloning ham, farishtalarning ham, insu jinlarning ham la’natiga giriftor bo‘lishgan.
“Haj – 2025” mavsumi ziyoratchilari toat-ibodatlarini qulay sharoitlarda bajarishlarini ta’minlash maqsadida Saudiya Arabistoni safarida bo‘lib turgan Din ishlari bo‘yicha qo‘mita raisi Sodiqjon Toshboyev, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari, “Haj” va “Umra” ishlari bo‘yicha attashe Shuhrat Amoniy mutasaddi idoralar bilan muzokaralar o‘tkazishmoqda.
Xususan, muborak maskanlar – Mino, Arafot va Muzdalifa vodiylarida munosib shart-sharoitlar hozirlash yuzasidan mazkur hududlarda turar joy, transport, oziq-ovqat ta’minoti bilan shug‘ullanadigan “Tavofa” muassasasi rahbariyati bilan uchrashuv bo‘lib o‘tdi.
Muloqotda har bir hoji uchun Mino vodiysida yetarli o‘rin bilan ta’minlash, Arafot hududidagi chodirlarni issiq o‘tkazmaydigan zamonaviy sendvich panellar bilan o‘rashni oxiriga yetkazish, ularda “Sofa bed” (yostiq va to‘shak), “Martaba” (to‘shak), sovutkich singari qulayliklar qilish, kommunal xizmatlarni yaxshilash, uch mahal issiq ovqat va muntazam choy-salqin ichimliklar bilan ta’minlashga urg‘u qaratildi. Shuningdek, Muzdalifa hududida yetarli miqdordagi gilam-poloslar va suv bilan ta’minlash qo‘shimcha qilindi.
Ayniqsa, hojilarning muqaddas makonlarda vaqtlarini g‘animat bilib, doimo toatu ibodatda bo‘lishlari uchun taniqli ulamolarning suhbatlari, mashhur qorilarning qiroatlarini barchaga yetkazish uchun mikrafon va ovoz kuchaytirgichlarni yetarli darajada tashkil etishga e’tibor qaratildi.
Soha rahbarlari tomonidan Din ishlari bo‘yicha qo‘mita Ziyorat turizmini rivojlantirish bo‘limi boshlig‘i Bobomurod Rustamov va O‘zbekiston musulmonlari idorasi huzuridagi "Haj va Umra" markazi rahbari Ziyouddin Maqsudovga mazkur xizmat ko‘rsatish yo‘nalishlarini yanada sinchkovlik bilan o‘rganish va yakuniy ma’lumotlarni taqdim etish yuzasidan ko‘rsatma berildi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati