Sayt test holatida ishlamoqda!
18 Yanvar, 2025   |   18 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:22
Quyosh
07:45
Peshin
12:38
Asr
15:41
Shom
17:25
Xufton
18:43
Bismillah
18 Yanvar, 2025, 18 Rajab, 1446

2. BAQARA (sigir) SURASI, 87–88 OYATLAR

21.08.2020   2546   3 min.
2. BAQARA (sigir) SURASI, 87–88 OYATLAR

وَلَقَدۡ ءَاتَيۡنَا مُوسَى ٱلۡكِتَٰبَ وَقَفَّيۡنَا مِنۢ بَعۡدِهِۦ بِٱلرُّسُلِۖ وَءَاتَيۡنَا عِيسَى ٱبۡنَ مَرۡيَمَ ٱلۡبَيِّنَٰتِ وَأَيَّدۡنَٰهُ بِرُوحِ ٱلۡقُدُسِۗ أَفَكُلَّمَا جَآءَكُمۡ رَسُولُۢ بِمَا لَا تَهۡوَىٰٓ أَنفُسُكُمُ ٱسۡتَكۡبَرۡتُمۡ فَفَرِيقٗا كَذَّبۡتُمۡ وَفَرِيقٗا تَقۡتُلُونَ٨٧

  1. Haqiqatan Musoga Kitob berdik va ortidan paydar-pay payg‘ambarlarni yuborib turdik. Iso ibni Maryamga ochiq mo‘jizalarni berdik va uni Muqaddas Ruh bilan qo‘lladik. Qachongacha bir payg‘ambar sizlarga yoqmaydigan biror hukmni keltirsa, kibr qilasizlar, birovini yolg‘onchiga chiqarib, boshqasini o‘ldirasizlar?

Odam farzandi bir xil tug‘ilsa, unda nega turli millat, turli qavm, turli dinda bo‘lib qolgan? Bu to‘g‘rida Allohning O‘zi shunday marhamat qiladi: "Ey insonlar, darhaqiqat Biz sizlarni bir erkak (Odam) va bir ayol (Havvo)dan yaratdik hamda bir-birlaringiz bilan tanishishinglar (do‘st-birodar bo‘lishinglar) uchun sizlarni (turli-tuman) xalqlar va qabila-elatlar qilib qo‘ydik" (Hujurot, 13). Yana bir oyati karimada esa: "Odamlar bir millat edilar. So‘ng (oralarida kelishmovchiliklar paydo bo‘lgach) Alloh (mo‘minlarga) xushxabar eltguvchi va (kofirlarni jahannam azobidan) qo‘rqituvchi payg‘ambarlarni yubordi" (Baqara, 213), deb xabar beriladi. Insoniyat yaratilganidan buyon Alloh O‘z payg‘ambarlari orqali nozil qilgan muqaddas vahiyi bilan kishilik jamiyatini tartibga solib, boshqarib kelyapti. Insonlardan ayrimlari ana shu da’vatga qo‘shilishdi. Ba’zilari esa uni inkor qilishdi. Mushriklarning butun bir jamiyati ichidan faqat ozgina kishi elchilarga ergashgan. Muborak da’vat yetib borgan xalqlarning asosiy ko‘pchiligi vahiylardan yuz o‘girdi. Buning ustiga bu xalqlar Alloh taologa osiylik bilangina kifoyalanib qolmay, o‘zlariga yuborilgan payg‘ambarlarni, ularga imon keltirgan safdoshlarini qattiq xo‘rlashdi, ular ustidan kulishdi. Allohning elchilarini har gal yolg‘onchilikda, johillikda, jodugarlikda, aqlsizlikda, manfaatparastlik va xudbinlikda, qo‘yingki barcha gunoh-xatolarda ayblashdi, hatto ayrimlarini qatl ham qilishdi. Muqaddas Ruh, deganda Jabroil alayhissalom yoki Ismi A’zam tushuniladi, Iso alayhissalom buning barakotidan o‘liklarni tiriltirar edi.

وَقَالُواْ قُلُوبُنَا غُلۡفُۢۚ بَل لَّعَنَهُمُ ٱللَّهُ بِكُفۡرِهِمۡ فَقَلِيلٗا مَّا يُؤۡمِنُونَ٨٨

  1. Ular: "Qalblarimiz berk", deyishadi. Aslida Alloh kufrlari sababli ularni la’natlagan, shunga binoan ularning imonlilari oz.

Bundan tashqari, osiylar payg‘ambarlarning har biri o‘z xalqiga faqat da’vat qilgani va Allohga bo‘ysunishga chorlagani, ular pul ham, amal ham, boshqa dunyoviy lazzatlar talab qilmagani va ular o‘z xalqini majburlovchi bo‘lmaganiga qaramay, xalqning peshvolari ko‘p hollarda payg‘ambarlar hayotiga daxl qilishdi. Vaholanki, elchilar, ya’ni nabiylar va rasullarning butun faoliyati qavmini haqiqiy imonga qaytishga va boshqacha hayotni boshlashga da’vat qilishdan iborat edi. Johil kimsalar payg‘ambarlar keltirgan vahiylarni eshitishni ham istamas, "sen keltirgan xabarlarga qalblarimiz yopiq" deya ularni mazax ham qilishgan edi. Aslida Alloh taolo ularni kufr botqog‘iga botirib qo‘ygan, qalblarini muhrlab, ko‘zlarini ko‘rmaydigan, quloqlarini eshitmaydigan qilib qo‘ygan. Ular kufrlari, imonsizliklari uchun Alloh taoloning ham, farishtalarning ham, insu jinlarning ham la’natiga giriftor bo‘lishgan.

Tafsiri irfon
Boshqa maqolalar

Qur’onni yodlay olmayapman

17.01.2025   2271   2 min.
Qur’onni yodlay olmayapman

Al-Kisoiy al-Kufiy 119/737 yil Kufada dunyoga kelgan.

To‘liq ismi: Ali ibn Hamza ibn Abdulloh ibn Bahman ibn Fayruzm al-Kisoiy al-Kufiy. Imom al-Kisoiy yoshligida ilm o‘rganishga juda intilardi, lekin boshlang‘ich davrda muvaffaqiyat qozona olmasdi. Bir safar Qur’onni yod olishda qiynalgach, ustoziga: “Men hech narsani yodlay olmayapman, charchadim”, dedi.
Ustoz unga sabr qilishni va Qur’onning barakasiga ishonishni tavsiya qildi. Shundan so‘ng, Imom al-Kisoiy sabr bilan harakat qilib, Qur’onni mukammal yod oldi va keyinchalik mashhur qiroat imomlaridan biri bo‘ldi. Bu voqea sabr va mehnatning samarasini eslatadi.

Hayoti: Al-Kisoiy Kufada tug‘ilgan va tilshunoslikda ham, qiroatda ham yuqori maqomga ega bo‘lgan. Undan nega «Kisoiy» deb nom olganligi haqida so‘rashganida u, – "chunki men hajda kisoda (kiyimda) ehrom bog‘laganman", deb javob bergan ekan. U asli fors bo‘lib, Bani Asad qabilasining qullaridan edi.  

Ilmiy faoliyati: Uning asosiy ustozlari Hamza al-Kufiy va boshqa yirik qiroatchilar bo‘lgan. Bundan tashqari Kufa maktabini asoschisi hisoblanadi.
Muoz al-Harro va Abu Ja’far Ruasiylarda nahvdan tahsil oldi. Ular-dagi ilmlarni olib bo‘lib, ulardan qoniqmay qolgach, Basraga kelib Iso ibn Umar, Abu Amr ibn al-Alo va Al-Xalil ibn Ahmaddan ilm o‘rgangan. Qiroatni esa Sho‘ba ibn Hajjojdan ta’lim olgan. 

U zot juda ko‘p asarlar ham yozgan: "Kitab muxtasar fi an-nahv" (Nahvga oid qisqa bo‘lgan kitob), "Kitab al-hudud fi an-nahv"  (Nahvdagi hadlar oid kitob), "Kitob al-qiroat (Qiroatga doir kitob)", "Kitab al-adad (Sonlarga doir kitob)", "Kitab ixtilaf al-adad (Sonlarning ixtilofiga oid kitob)", "Kitab al-huruf (Harflarga oid kitob)", "Kitab maoniy al-Qur’an (Qur’on ma’nolari haqidagi kitob)" kabi ko‘plab kitoblar yozgan. 
Nahvdan Farro uning xos shogirdlaridan hisoblanadi. 

Kisoiy 189/805 yil Roy shahrida vafot etgan.

Matkarimov Nurmuhammad,
Hadis ilmi maktabi o‘qituvchisi.