«Ey mo‘minlar! So‘zlarimni yaxshilab eshitingiz, yaxshi anglangiz va yaxshi muhofaza etingiz. Rabbingiz birdir. Otangiz birdir. Barchangiz Odamdansiz. Odam esa tuproqdandir. Hech kimning boshqalardan ustunligi yo‘qdir. Sharaf va ustunlik faqat fazilat iladir».
(Payg‘ambarimiz Muhammad sollalohu alayhi vassalamning Vado xutbalaridan).
Darhaqiqat, oxir zamon dini bo‘lmish Islomda jamiyki insoniyat Odam Ato va Momo Havodan tarqalgani barchamizga uqtiriladi. Muqaddas kitobimiz Qur’oni Karimda, undan oldingi muqaddas kitoblarda ham shunday marhamat qilinadi. Ammo ba’zi materialist olimlar, ya’ni Darvinning dahriyona nazariyasining tarafdorlari insoniyat odamsimon maymunlardan tarqalgan degan davoni xamon ilgari surishadi. Ba’zi moddaparastlar fan va din o‘rtasiga «Xitoy devori» qo‘yishga harakat qiladilar, aslida fan tomonidan qilingan kashfiyotlar bizga Allohning mo‘jizalarini anglatadigan va tasdiqlaydigan vositalar emasmi? Fan va texnik taraqqiyot asri bo‘lgan XX asrda qilingan kashfiyotlarni amalga oshirgan olimlar qilgan kashfiyotlarning asl mohiyatini Qur’oni Karimda ko‘rib lol qoldilar bunga biz juda ko‘p misollar keltirishimiz mumkin. Ammo bizda dunyoviy fanlarni o‘qitish barobarida bu kabi fan olamidagi kashfiyotlar hamon pinhon qolmoqda. Lekin biz yuqoridagi mavzuimizdan og‘ishmagan holda e’tiboringizni quyidagi ma’lumotga qaratmoqchimiz.
«Newsweek» jurnalining 1988 yilgi sonlaridan birida molekular biologiya sohasida o‘tkazilgan ilmiy tadqiqot haqida gap boradi. Shunday qilib ilmiy tadqiqot mobaynida olimlar inson DNK sining xalqaro genetik zahirasini to‘pladilar va xududiy va irqiy xilma-xil xususiyatga ega bo‘lgan ayollar DNK si o‘rganilganda, ularning ota-onasidan o‘tgan irsiy ma’lumotlardan tashqari ularning barchasi uchun umumiy xususiyatga ega bo‘lgan DNK hududlari mavjudligi isbotlandi. Ya’ni, bu DNK hududlari butun insoniyat uchun umumiy bir xil xususiyatga ega va bu tadqiqot xulosasiga ko‘ra insonyat bir onadan tarqalgan. Bu esa o‘z navbatida muqaddas kitoblar Injil va Qur’onda marhamat qilingan bashariyatning onasi Momo Havo ekanligi ilmiy jihatdan tasdiqlandi.
Bu kabi tadqiqotlarning yana biri haqida «Times» jurnalining 1995 yilgi sonlaridan birida gap boradi. Bu safar Arizona Universitetining genetigi olim Mishel Xammer hududiy va irqiy xilma-xil bo‘lgan insonlarning Y xromosomalari guruhlarini o‘rganib u ham butun insoniyatning ajdodi bir ekan degan xulosaga keladi. Shuningdek Mishel Xammer: «Bu tadqiqot Yer yuzining turli qismlarida yashayotgan insonlar odamsimon maymunlarning tadrijiy taraqqiyoti davomida shakllangan avlodlaridir, degan nazariyani inkor qilishi shubhasizdir» deb yozadi.
Hech kimga sir emaski, bu foniy dunyoga kelishimiz bilan o‘z farovonligimizni ta’minlash maqsadida turli dunyoviy kasblarni egallaymiz. Hatto ba’zilarimiz dunyoviy ilmlarni mohir bilimdoni sifatida yuqori martablarni egallaganmiz. Albatta, ilm egallash har bir inson uchun xosdir ammo dunyoviy fanlarni johilona tarzda muqqadas e’tiqodimizga qarshi qo‘yish johillikdan o‘zga narsa emasmi. Shunday ekan, qachongacha biz yoshlarimiz ongiga fan va diniy qarashlarni bir-biriga qarshi qo‘yib singdirib kelamiz. Bu kabi johillikdan ko‘ra ilmsizlik yaxshi emasmi!?
Xulosa o‘rnida shuni aytmoqchimizki dunyoviy fanlarni e’tiqodimizga qarshi qo‘ymaylik bu ilmlar bizga Alloh taoloning cheksiz mo‘jizalarni anglash vositasidir va yosh avlod ta’lim tarbiyasida ham bunga e’tibor qaratsak maqbul ish bo‘lardi.
Manba islom.uz sayti
Ota-onalar o‘g‘illariga Muhammad deb ism qo‘yishni afzal ko‘radilar. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning muborak ismlari sahobalar davridan boshlab hozirgacha U zot alayhissalomga muhabbat yuzasidan farzandlarga qo‘yib kelinadi. Qolaversa, bir qancha hadisi shariflarda, ulamolarning so‘zlarida bu muborak ismni farzandlarga qo‘yish tavsiya qilingan va maqtalgan. Jumladan Imom Buxoriy Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilgan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ismimni qo‘yinglar, ammo kunyam bilan kunyalanmanglar”, deganlar.
Imom Molik raziyallohu anhu aytadilar: “Madina ahli shunday der edi: “Muhammad ismli kishisi bor hech bir oila yo‘qki, unga ko‘plab yaxshiliklar berilmagan bo‘lsa”.
Ammo, “qasamki, kimki sening isming Muhammad bilan atalsa, hech qachon do‘zax o‘ti unga tegmaydi”, “Qiyomat kuni, ey ismi Muhammad bo‘lgan banda, jannatga kirish uchun o‘rningda tur, deb nido qilinadi” kabi uydirma hadislar ko‘plab uchraydi. Mazkur muborak ismga oid bir qancha uydirma hadislar kitoblarga kirib qolganini ulamolar aniqlagan va musulmonlarni ogoh etish uchun uydirma hadislarga oid yozgan kitoblariga kiritganlar.
Muhammad ismi do‘zaxdan asrashi, qiyomatda foyda berishi kabi fazilatlar bayon qilingan yuqorida zikr etilgan hadislar haqida Imom Shomiy asarida bunday degan: “Muhammad ismi bandaga foyda keltirishi haqida bironta sahih hadis yo‘q”.
Bakr Abu Zayd aytadilar: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan Muhammad yoki Ahmad ismli kishini maqtagani yoki birovni bu ikki ism bilan chaqirishni man qilgani haqidagi har qanday hadis sahih emas” (“Tasmiyatul mavlud”, 17-bet).
Yana bir muhim jihat, bu ism sharafli ismlardan, ammo ism insonga odamlar orasida afzallik bermaydi. Agar bu ismni biror insonga qo‘yilsa, o‘sha insonning ismi hisoblanadi. Bu insonni chaqirilsa yoki ismi aytilsa, unga salovat aytish kabi Rasululloh sallallohu alayhi vasallamga oid hukmlar qilinmaydi.
Asosiy va muhim jihat Muhammad deb nomlanish emas, balki U zotga ergashish ekanligini ulamolar ta’kidlaganlar. Insonga solih amallari va Allohdan qo‘rqishi dunyo va oxiratda foyda beradi.
Po‘latxon Kattayev,
TII Hadis va Islom tarixi fanlari kafedrasi
katta o‘qituvchisi.