Bugun, 10 aprel' erta tongdan mamlakatimizdagi masjidlarda hayit namozlari o'qilib, qalblarimizga quvonch indirgan shukuhli kunlar, tinch va osoyishta kunlar quvonchi yanada ziyoda bo'lishi, xalqimizning baxtu saodati to'kis, xonadonlarimiz fayzu tarovatga to'lishi uchun duolar qilindi.
Darhaqiqat, Ramazon oyi insoniylik, sabr-qanoat kabi fazilatlarni e'zozlash, tinch va farovon hayotni qadrlash, odamlarni bir-biriga hamjihat bo'lib yashashga da'vat etadigan damlar ekanligi bilan qadrlidir.
Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan keng ko'lamli islohotlarning bosh maqsadi ham insonni ulug'lash, aholiga zarur shart-sharoitlarni yaratib berish, ezgu ishlarni ziyoda qilish asnosida jamiyatda sog'lom turmush tarzini ro'yobga chiqarishga qaratilganligi bilan ahamiyatlidir.
Ramazon oyi xalqimizning mehr va saxovat, oqibat va himmat kabi yuksak fazilatlarni o'zida mujassam etganligi bajarilayotgan ezgu amallarda o'z aksini topmoqda.
Ushbu bayram xalqimizning milliy an'ana va urf-odatlariga uyg'un holda o'tkazilmoqdaki, bu har bir ishda, xususan, mamlakatimizda “Yashil makon” umummilliy harakatida, kam ta'minlangan oilalar holidan xabardorlikda, aholi daromadini oshirish, turmush darajasini yuksaltirish, ko'cha va xiyobonlar, mahalla va guzarlar obodligiga e'tibor, chet ellarda umrguzaronlik qilayotgan vatandoshlarga ko'rsatilayotgan ko'mak, shijoatli yoshlarimizni barkamol insonlar bo'lib kamolga etishi yo'lida amalga oshirilayotgan keng miqyosli sa'y-harakatlar keyingi yillarda Yangi O'zbekiston tamoyiliga aylandiki, bu, Vatan taraqqiyotini yangi bosqichga olib chiqishda zarur shart-sharoitlarni yaratmoqda. Niyatlar maqsadlarga mushtarak ekanligini ko'rsatmoqda.
Inson qadrini ulug'lash, uning haq-huquqlarini ta'minlash har nedan-da ulug' ne'mat sanaladi. Davlatimiz rahbari muborak Ramazon hayitini nishonlash arafasida xalqimizga xos ezgulik, bag'rikenglik, mehr-oqibat va kechirimli bo'lish kabi olijanob fazilatlarning yorqin ifodasi sifatida “Jazo muddatini o'tayotgan, qilmishiga chin ko'ngildan pushaymon bo'lgan va tuzalish yo'liga qat'iy o'tgan bir guruh shaxslarni afv etish to'g'risida”gi farmonni imzolashi ortidan Ramazon ayyomi kunlarida yuzlab xonadonlarga shukronalik, xursandchilik olib kirdi.
Kuni kecha Davlatimiz rahbarining xalqimizga yo'llagan Ramazon ayyomi tabrigida aytilganidek, sidqidildan qilingan duo va niyatlarimiz, ehson va amallarimiz hozir dunyoda yuzaga kelgan g'oyat murakkab va tahlikali vaziyatda diyorimizdagi tinch va osoyishta hayotni ko'z qorachig'idek asrab, yanada hamjihat bo'lib, xalq manfaatini ta'minlashga qaratilganligi bilan ahamiyatlidir. Qadriyatlarimizni asrash, ulug'lash bilan birga zamonaviy bilim va kasb-hunarlarni puxta egallagan yosh avlodni kamolga etkazish, Vatan tuprog'ini ko'ziga to'tiyo qilib yashaydigan insonlar etib tarbiyalash xalqimiz qalbidagi ezgu niyatki, bu, “Ezgulik – shiorimiz, ma'rifat – qurolimiz” ekanligi Ramazon ayyomining mazmun-mohiyatida o'z ifodasini topmoqda.
To'lqin Ro'ziyev, O'zA
Hanafiy mazhabimizda «ishorai sabboba» sunnat amal xisoblanadi. U to‘g‘risida bir necha hadisu shariflar vorid bo‘lib, quyidagi manbalarda u to‘g‘risida va qanday qilinishi borasida to‘xtalib o‘tilgan. Abu Lays Samarqandiy “Navozil”, Kamoliddin Ibnu Humom “Fathul qodir”, Alloma Alouddiyn Kosoniy “Badoi’us Sanoiy”, Ibn Obidiyn “Raddul muxtor”, Abdulhay Laknaviy “Umdatur ri'oya”, “E’lo’us sunan” kabi mo‘tabar manbalarda ham sunnat ekanligi zikr qilingan. Bu haqida Aliy Qoriy ikkita “Tazyinul ibora tahsinul ishora” va “At-tadhiynu lit tazayyun”, Hofiz Ibn Hajar “Talhisul hobir”, Ibn Obidiyn “Raf’ ul taraddud” nomli bir qator risolalarda ham yozib o‘tganlar.
Imom Termiziy Abu Humayddan rivoyat qiladilar: “O‘ng kaftlarini o‘ng tizzalariga, chap kaftlarini chap tizzalarini ustiga qo‘yib barmoqlari bilan ishora qilar edilar”.
Ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Nabiy sallolohu alayhi vasallam namozda, ya’ni tashahhudga o‘tirsalar o‘ng qo‘llarini o‘ng tizzalarini ustiga chap qo‘llarini chap tizzalarini ustiga qo‘yib ko‘rsatkich barmoqlarini ko‘tarib ishora qilardilar. Chap qo‘llari tizzalarini ustida turar edi”. Ushbu hadisga sahobalar, tobe’inlar amal qilib, tashahhudda ishorani ixtiyor qildilar. Ahmad Nofi’dan rivoyat qiladilar: “Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhumo namozda tashahhudga o‘ltirsalar ikki qo‘llarini ikki tizzalariga qo‘yib barmoqlari bilan ishora qilib, ishora qilgan barmoqlariga qarab turar edilar, so‘ng Rasululloh sallalohualayhi vasallam: “Barmoq bilan ishora qilish shaytonga temirdan ham shiddatliroq”, derdilar.
Aliy Qoriy “Tazyinul ibora tahsinul ishora” kitoblarida ushbu hadisni sharhlab aytadilarki, “Barmoq bilan ishora qilish urushda temir qurolni ishlatishdan ham qiyinroqdir, go‘yo tavhidga ishora qilish bilan shayton mo‘min bandani adashtirishi, shirkka olib borishdan bo‘lgan umidini kesadi”.
Imom Suyutiy “Jome’ul kabir” kitoblarida Uqba ibn Omirdan rivoyat qiladilar: “Kishi namozida ishora qiladigan har bir ishorasiga o‘nta hasanot yoziladi”, dedilar.
Ibn Obidiyn “Raf’ul taraddud” nomli kitoblaridagi «ishorai sabboba» haqida vorid bo‘lgan hadislar, olti sahih kitoblarning hammasida zikr qilingan. U hadislarni hattoki, ma’naviy mutovotir deyish durust bo‘ladi deganlar.
«Ishorai sabboba» qilish borasida sahobalar, ularga ergashgan tobe’inlar ixtilof qilmadilar. Imom Abu Hanifa va u zotning ikki shogirdlari Imom Abu Yusuf va Imom Muhammmad, Imom Molik, Imom Shofeiy, Imom Ahmad ibn Hanbal hamda mutaqaddim ulamolar «ishorai sabboba» sunnat ekanligiga ittifoq qilishgan.
Xulosa qilib aytadigan bo‘lsak, «ishorai sabboba»ni tashahhudga o‘tirganda, duoni o‘qib “Ashhadu anna...” deganda namozxon o‘ng qo‘lni ko‘rsatgich barmog‘ini ko‘taradi, “illalloh” deganda tushiradi. Tashahhud duosini avvalidan qo‘lni qimirlatib turish durust emas. Shuni takidlash lozimki, «ishorai sabboba» rivoyatlaridan bexabar bo‘lib, bu amalni qilmagan namozxonni aslo malomat qilinmaydi.
Namangan shahar "Mulla Bozor Oxund" jome masjidi
imom noibi Anvarxon Akramov
Manba: @Softalimotlar