Sayt test holatida ishlamoqda!
05 Avgust, 2025   |   11 Safar, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:50
Quyosh
05:22
Peshin
12:34
Asr
17:29
Shom
19:39
Xufton
21:04
Bismillah
05 Avgust, 2025, 11 Safar, 1447

Boshqa do'stlar bir-biriga dushmandir

18.04.2024   180   4 min.
Boshqa do'stlar bir-biriga dushmandir

Qalbingizga eng yaqin inson bu – harakteringizni o'zingiz qaror toptirgan printsiplarga muvofiqlashtirish xususida o'ylaydigan, g'am chekadigan insondir. Bunday mahorat juda kam odamlarda mavjud.

O'zingizni olam ichra bir oddiy shaxs deb hisoblab yurgan vaqtingiz, siz kim uchundir butun boshli olam bo'lishingiz mumkin. Ha, hayotda bizni va bizga sevikli kishilarni yaxshi ko'radigan, ammo bu uchun bizdan hech qanday evaz so'ramaydigan kishilarni uchratamiz. Siz o'zingiz yaxshi ko'rgan odamlardan ko'ra ko'proq sizni yaxshi ko'radigan, siz haqingizda qayg'uradigan odamlarga e'tiboringizni qarating. Chunki unday odamlarning sizga bo'lgan mehr-muruvvati samimiy bo'ladi! Zotan hech qanday badalsiz sizga e'tibor ko'rsatmoqdalar-da!

Siz yaxshi ko'rgan, o'zingizga do'st tutgan kishilar sizdan faqat olish payida bo'ladi. Sizni yaxshi ko'rgan odamlar esa sizga faqat berish, qaysidir tarafda bo'lsa ham sizga ko'maklashish ilinjida bo'ladilar.

Bunday iliqlik qo'l berib ko'rishish bilangina yuzaga kelib qolmaydi. Holis duo bilan, kutilmaganda xabar yozish bilan vujudga keladi. Gohida telefon orqali bir og'iz shirin so'z bilan ham shunday iliqlik paydo bo'lishi mumkin. Masalan, uni yodga olganingizni, ovozini eshitgingiz kelganini unga aytishingiz mumkin.

Gohida bir odamni siz yoqtirmaysiz-da, lekin u shu qadar ko'p e'tibor berib, qayg'urganidan sizni charchatib yuboradi. Unday odamni agar yoningizda ko'rmay qolsangiz, qidirib qolasiz.

Siz uchun ko'p ishlar qilgan odamning ko'nglini ranjitib qo'ymang. Shunday ko'ngillar borki, ularni qaytib topa olmaysiz!

Yaxshi ko'rishingizni oshkor qilib qo'ying:

Kimnidir yaxshi ko'rsangiz yoxud kimningdir hayotingizda siz uchun alohida o'rni bo'lsa, buni unga oshkor qilib qo'ying. Zero, bu qalbga etib boruvchi va mahv etuvchi o'qdir! Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytadilar: “Orangizdan kimki birodarini yaxshi ko'rsa uning oldiga borib, Alloh uchun yaxshi ko'rishini xabarlasin”.

Lekin buning bitta sharti bor. Yaxshi ko'rish Alloh uchun bo'lishi kerak. Mansab, pul kabi dunyo matohlari uchun bo'lmasligi kerak! Zero, Allohdan boshqa narsa uchun do'st bo'lish behudadir, bunday do'stlik qiyomatda dushmanchilikka aylanadi!

Alloh taolo bunday marhamat qiladi: “O'sha kunda taqvodorlardan boshqa do'stlar bir-birlariga dushmandir” (Zuxruf surasi, 67-oyat).

Haqiqiy do'stlik bu mo'minlar orasida Allohning toat-ibodatida bo'lganlari holda o'sib boruvchi qaynoq mehr-muhabbat bulog'idir. Yana bir bor ta'kidlab o'tamiz, bunday do'stlik rishtasi oyatda aytilganidek taqvo uzra, Allohning toat-ibodati uzra bo'lmog'i darkor! Bunday do'stlar qozonish juda zarur! Zotan mo'minning jannatdagi saodat sabablaridan biri aynan mo'min birodarlari bilan bir-biriga tutash bo'lgan so'rilarda yastanib o'tirishdir.

Biroq do'stlik dunyo uchun bo'lsa, oxiri adovat va dushmanchilik bilan nihoyalanadi. Yomon do'stlar bilan do'st tutinishdan ogohlantirishlarni eshitamiz-u, biroq ular bilan tajriba o'laroq do'stlashib ko'ramiz, natija esa turli xil xato va gunohlarga yo'l qo'yish bilan tugaydi! Shuning uchun yomon odamlar bilan sinab ko'rish uchun ham do'stlashib o'tirmaslik kerak!

Do'sting kimligini ayt, men senga kimligingni aytib beraman degan maqol bejizga emas. Yaxshi insonlar bilan do'st tutining, shunda yaxshi nom bilan yodga olinasiz!

Doktor Hasson Shamsi Poshoning "Metin qoyalar" kitobidan

G'iyosiddin Habibulloh, Ne'matulloh Isomov tarjimasi.

Maqolalar
Boshqa maqolalar

«Ishorai sabboba» qanday amal?

04.08.2025   7590   3 min.
«Ishorai sabboba» qanday amal?

Hanafiy mazhabimizda «ishorai sabboba» sunnat amal xisoblanadi. U to‘g‘risida bir necha hadisu shariflar vorid bo‘lib, quyidagi manbalarda u to‘g‘risida va qanday qilinishi borasida to‘xtalib o‘tilgan. Abu Lays Samarqandiy “Navozil”, Kamoliddin Ibnu Humom “Fathul qodir”, Alloma Alouddiyn Kosoniy “Badoi’us Sanoiy”, Ibn Obidiyn “Raddul muxtor”, Abdulhay Laknaviy “Umdatur ri'oya”, “E’lo’us sunan” kabi mo‘tabar manbalarda ham sunnat ekanligi zikr qilingan.  Bu haqida Aliy Qoriy ikkita “Tazyinul ibora tahsinul ishora” va “At-tadhiynu lit tazayyun”, Hofiz Ibn Hajar “Talhisul hobir”, Ibn Obidiyn “Raf’ ul taraddud” nomli bir qator risolalarda ham yozib o‘tganlar.

Imom Termiziy Abu Humayddan rivoyat qiladilar: “O‘ng kaftlarini o‘ng tizzalariga, chap kaftlarini chap tizzalarini ustiga qo‘yib barmoqlari bilan ishora qilar edilar”.

Ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Nabiy sallolohu alayhi vasallam namozda, ya’ni tashahhudga o‘tirsalar o‘ng qo‘llarini o‘ng tizzalarini ustiga chap qo‘llarini chap tizzalarini ustiga qo‘yib ko‘rsatkich barmoqlarini ko‘tarib ishora  qilardilar. Chap qo‘llari tizzalarini ustida turar edi”. Ushbu hadisga sahobalar, tobe’inlar amal qilib, tashahhudda ishorani ixtiyor qildilar. Ahmad Nofi’dan rivoyat qiladilar: “Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhumo namozda tashahhudga o‘ltirsalar ikki qo‘llarini ikki tizzalariga qo‘yib barmoqlari bilan ishora qilib, ishora qilgan barmoqlariga qarab turar edilar, so‘ng Rasululloh sallalohualayhi vasallam: “Barmoq bilan ishora qilish shaytonga temirdan ham shiddatliroq”, derdilar.

Aliy Qoriy “Tazyinul ibora tahsinul ishora” kitoblarida ushbu hadisni sharhlab aytadilarki, “Barmoq bilan ishora qilish urushda temir qurolni ishlatishdan ham qiyinroqdir, go‘yo tavhidga ishora qilish bilan shayton mo‘min bandani adashtirishi, shirkka olib borishdan bo‘lgan  umidini kesadi”.

Imom Suyutiy “Jome’ul kabir” kitoblarida Uqba ibn Omirdan rivoyat qiladilar: “Kishi namozida ishora qiladigan har bir ishorasiga o‘nta hasanot yoziladi”, dedilar.

Ibn Obidiyn “Raf’ul taraddud” nomli kitoblaridagi «ishorai sabboba» haqida vorid bo‘lgan hadislar, olti sahih kitoblarning hammasida zikr qilingan. U hadislarni hattoki, ma’naviy mutovotir deyish durust bo‘ladi deganlar.

«Ishorai sabboba» qilish borasida sahobalar, ularga ergashgan tobe’inlar ixtilof qilmadilar. Imom Abu Hanifa va u zotning ikki shogirdlari Imom Abu Yusuf va Imom Muhammmad, Imom Molik, Imom Shofeiy, Imom Ahmad ibn Hanbal hamda mutaqaddim ulamolar «ishorai sabboba» sunnat ekanligiga ittifoq qilishgan.

Xulosa qilib aytadigan bo‘lsak, «ishorai sabboba»ni tashahhudga o‘tirganda, duoni o‘qib “Ashhadu anna...” deganda namozxon o‘ng qo‘lni ko‘rsatgich barmog‘ini ko‘taradi, “illalloh” deganda tushiradi. Tashahhud duosini avvalidan qo‘lni qimirlatib turish durust emas. Shuni takidlash lozimki, «ishorai sabboba» rivoyatlaridan bexabar bo‘lib, bu amalni qilmagan namozxonni aslo malomat qilinmaydi.

Namangan shahar "Mulla Bozor Oxund" jome masjidi

imom noibi Anvarxon Akramov

Manba: @Softalimotlar