Bir hakim zotdan ikki kishi o'rtasida bo'lgan suhbatni zarbul-masal shaklida hikoya qilib berayotganini eshitganman:

"Birinchi odam debdi: Do'stingni qanchaga sotding?

Ikkinchisi javob beribdi: To'qsonta xatoga pulladim!

Shunda birinchisi debdi: Muncha arzonga sotmasang?!".

Men bu masal haqida ko'p o'yladim. Do'stining sakson to'qqizta xatosini kechirib, to'qsoninchisida do'stligidan kechgan bu odamdan hayratlandim. Lekin undan ham ko'proq to'qsonta xatoga sotgani uchun malomat qilgan narigi odamdan ajablandim. Go'yo u: "Bundan ham ko'prog'ini ko'tar! To'qsonta xato do'sting uchun munosib narx emas. Sen uning qiymatini tushirib yuboribsan, atigi to'qson xatoga sotibsan!", deyotgandek edi.

Endi o'ylab ko'raylik, do'stimizning narxi qancha xatoga teng? Bizga nisbatan qancha xatolik qilsa do'stimizdan kechamiz?

Yoki qarindoshlarimizning, aka-ukalarimizning narxi qancha?

Ota-onamizni-chi? Ularni qancha xato evaziga sotamiz?

Bugungi kunimizga qarasak, odamlar orasidagi voqelikka nazar solsak, do'stini, yaqinini, hatto otasi yoki onasini bitta xatoliq sababli, bittani-ku qo'ya turing, chorakta xato sababli, xato ham sanalmaydigan ishlar sababli sotayotgan qanchadan-qancha odam bor?!

Nafaqat xatolik tufayli, balki yomonlikka undovchi nafsga yoxud inson va jinlardan bo'lgan shaytonlarga ergashib hech qanday aybsiz, gunohsiz yaqinlaridan kechayotganlar qancha?!

Sobiq do'stlarimizni qancha xato evaziga sotganimizni eslaylik-da… O'ylab ko'rsak ularni past baholaganimizni, qimmatbaho narsani arzimagan chaqa-tangaga berib yuborganimizni tushunib etamiz!

Bizga hali-hanuz yaqin bo'lgan do'stlarimizning narxini yuqori ko'tarib, ularnning xatolarini qancha katta va ko'p bo'lsa ham qabul qilishga, hazm qilishga o'rgansak bo'lmaydimi?!

Aybi, kamchiligi tufayli oldin kechib yuborgan do'stlarimizni hozir qaytarib ololamizmi?!

Ho'sh shu narsani tushunib etgan holda yaqinlarimiz bilan oqilona muomala qilamizmi yoki yana shunday davom etaveramizmi?!

Har qanday shaxsning haqiqiy qiymati – uni yo'qotganingizdan keyin, vafot etganidan keyingina bilinadi. O'shanda u bilan o'rtangizdagi rishtaning asl mohiyatini tushunib etasiz. O'shanda uning qadriga etasiz!

Do'stlaringizni, yaqinlaringizni va sizga mehr-muhabbat bilan yaxshi aloqada bo'lgan insonlarni hech qanday xatoga sotmang!

Ularning narxini, qadrini baland ko'taring. Shu qadar yuqori bo'lsinki, qancha xato qilishsa ham xatolar ularga eta olmasin! Qaror sizning qo'lingizda va doim shunday bo'ladi!

Bilingki, Alloh g'azabini yutadiganlarni, odamlarni kechirib yuboradiganlar maqtagan va yaxshilik qiluvchilarni yaxshi ko'rishini ko'p bor ta'kidlagan: “Robbingizdan bo'lgan mag'firatga va kengligi osmonlaru ercha bo'lgan, taqvodorlar uchun tayyorlab qo'yilgan jannatga shoshiling. Ular engillikda ham, og'irlikda ham nafaqa qiladiganlar, g'azabini yutadiganlar va odamlarni avf qiladiganlardir. Alloh yaxshilik qiluvchilarni yoqtiradi”(Oli Imron surasi, 133-134-oyatlar).

Doktor Hasson Shamsi Poshoning "Metin qoyalar" kitobidan

G'iyosiddin Habibulloh, Ne'matulloh Isomov tarjimasi.