Sayt test holatida ishlamoqda!
11 Yanvar, 2025   |   11 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:24
Quyosh
07:48
Peshin
12:36
Asr
15:33
Shom
17:17
Xufton
18:36
Bismillah
11 Yanvar, 2025, 11 Rajab, 1446

Ilm olish hammaga farz

6.05.2024   989   4 min.
Ilm olish hammaga farz

Dinimiz doimo ilmu ma'rifatga targ'ib qiladi. Qur'oni karimda: «Alloh sizlardan iymon keltirgan va ilm ato etilgan zotlarni (baland) daraja (martaba)larga ko'tarur» (Mujodala surasi, 11-oyat)deyilgan. Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: Ilm talab qilish har bir musulmonga farzdir”, deganlar (Imom Ahmad rivoyati).

Farz Alloh taoloning qat'iy amri bo'lib, uni bajarish har bir mo'min-mu­sulmon uchun majburiydir. Farzni bajarmaslik esa, ulkan gunohdir. U ikki qismga – farzi ayn va farzi kifoyaga bo'linadi.

Farzi ayn – har bir musulmon shaxsan bajarishi shart bo'lgan amal. Uni birov uchun boshqa odam ado eta olmaydi. Bunga namozni misol qilish mumkin. Balog'atga etgan har bir mo'min inson besh vaqt namozni o'qishi farzi ayn. O'qimagan odam qattiq gunohkor bo'ladi.

Farzi kifoya esa, ba'zi bir musulmonlar ado etsa, boshqalar uchun ham kifoya qiladigan amal. Bunga janoza namozini misol qilish mumkin. Bir musulmon vafot etsa, uning janozasini o'qib, dafn etish hamma musulmonlar uchun farz bo'ladi. Ammo farzi kifoya bo'lgani uchun bir insonning janozasini ba'zi musulmonlar o'qisa, boshqalardan farz soqit bo'ladi.

Ilm talab qilish borasida farzning ikkalasi ham ishtirok etadi.

Har bir musulmon o'zi uchun zarur ilmni, dinu diyonatni, halol-haromni bilib olishi farzi ayndir.

Musulmonlar jamoasi uchun zarur bo'l­gan hunar va ilmlarni talab qilish esa farzi kifoyadir. Har bir sohada odamlar manfaatiga xizmat qiladigan mutaxassislarni etishtirish Islom jamiyatining barcha a'zolariga farzi kifoya bo'ladi. Ehtiyojlarni qondiradigan darajada mutaxassis tayyorlagan jamiyat a'zolaridan mazkur umumiy mas'uliyat soqit bo'ladi.

Bu farz o'sha mutaxassislar zimmasiga o'tadi. Agar jamiyatda ularning sohasi bo'yicha kamchilik yuzaga kelsa, o'sha mutaxassislar javobgardir. Farzandlariga ta'lim-tarbiya berishi, biror kasbning boshini tuttirishi har bir ota-onaning zimmasidagi majburiyatdir.

Demak, bugun jamiyatimiz uchun zarur bo'lgan turli soha mutaxassislarini tayyorlash barchamizning zimmamizdagi farzi kifoyadir. Buning uchun farzandlarimizni yoshligi­dan o'zi qiziqqan sohaga yo'nalti­rib, Vatanga, xalqqa, dinga xizmat qiladigan etuk mutaxassis bo'lishi uchun barcha sharoitlarni hozirla­shimiz lozim. Shundagina bu farz bizdan soqit bo'ladi.

Muhammad Quddus ABDULMANNON,

Ho'jaobod tumani

“Yetti chinor” jome

masjidi imom noibi

MAQOLA
Boshqa maqolalar

Siz kutayotgan kun hech qachon kelmaydi

10.01.2025   3378   2 min.
Siz kutayotgan kun hech qachon kelmaydi

G‘am-qayg‘usiz hayotni kutib yashayotgan qizga «Siz kutayotgan kun bu dunyoda hech qachon kelmaydi», deb aytish kerak.

Alloh taolo «Biz insonni mashaqqatda yaratdik», degan (Balad surasi, 4-oyat).

Bu hayot – g‘am-tashvishli, azob-uqubatli, mashaqqatli hayotdir. Mo‘min odam buni juda yaxshi tushunadi. Bu dunyoda qiynalsa, azob cheksa, oxiratda albatta xursand bo‘lishini biladi. Inson mukammal baxtni faqatgina oxiratda topadi. Shuning uchun ulug‘lardan biriga «Mo‘min qachon rohat topadi?» deb savol berishganda, «Ikkala oyog‘ini ham jannatga qo‘yganida», deb javob bergan ekan.

Allohning mehribonligini qarangki, oxirat haqida o‘ylab, unga tayyorgarlik ko‘rish hayotni go‘zal qiladi, qayg‘ularni kamaytirib, uning salbiy ta’sirini yengillatadi, qalbda rozilik va qanoatni ziyoda qiladi, dunyoda solih amallarni qilishga qo‘shimcha shijoat beradi, musibatga uchraganlarni bu g‘am-tashvishlar, azob-uqubatlar bir kun kelib, bu dunyoda bo‘lsin yoki oxiratda bo‘lsin, baribir yakun topishiga ishontiradi. Oxirat haqida o‘ylab, faqat solih amallar qilishga intilish insonni baxtli qiladi.

Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: «Kimning g‘ami oxirat bo‘lsa, Alloh uning qalbiga qanoat solib qo‘yadi, uni xotirjam qilib qo‘yadi, dunyoning o‘zi unga xor bo‘lib kelaveradi. Kimning g‘ami dunyo bo‘lsa, Alloh uning dardini faqirlik qilib qo‘yadi, parishon qilib qo‘yadi, vaholanki dunyodan unga faqat taqdir qilingan narsagina keladi».

Alloh taolo faqat oxirat g‘ami bilan yashaydigan (oxirat haqida ko‘p qayg‘uradigan, har bir amalini oxirati uchun qiladigan) qizning qalbini dunyoning matohlaridan behojat qilib qo‘yadi. Qarabsizki, bu qiz har qanday holatda ham o‘zini baxtli his qiladi, hayotidan rozi bo‘lib yashaydi. Xotirjamlikda, osoyishtalikda, qanoatda yashagani uchun istamasa ham qo‘liga mol-dunyo kirib kelaveradi. Zero, Alloh taolo oxirat g‘amida yashaydigan, shu bilan birga, hayotiy sabablarni ham qilish uchun harakatdan to‘xtamagan kishining rizqini kesmaydi, uni ne’matlariga ko‘mib tashlaydi.

Ammo Alloh taolo bor g‘am-tashvishi dunyo bo‘lgan qizni faqirlar qatorida qilib qo‘yadi. Bunday qiz mol-dunyoga ko‘milib yashasa ham, o‘zini faqir, bechora his qilaveradi. Natijada dardi yangilanaveradi, dardiga dard qo‘shilaveradi, fikrlari tarqoq bo‘lib, iztirobga tushadi. Afsuski, shuncha yelib-yugurgani bilan faqat dunyoning ne’matlariga erisha oladi, oxiratda nasibasi bo‘lmaydi.

Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh,
Abdulhamid Umaraliyev 
tarjimasi.