Sayt test holatida ishlamoqda!
15 May, 2025   |   17 Zulqa`da, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:29
Quyosh
05:04
Peshin
12:24
Asr
17:24
Shom
19:38
Xufton
21:07
Bismillah
15 May, 2025, 17 Zulqa`da, 1446

Farzandingizni kitob o'qishga qiziqtirishda yordam beradigan 10 ta maslahat

22.05.2024   1061   5 min.
Farzandingizni kitob o'qishga qiziqtirishda yordam beradigan 10 ta maslahat

Avvallari o'qish yagona ko'ngilochar mashg'ulot edi. Hozir esa bunday mashg'ulot turlari ko'paygan bo'lsa-da, kitob o'qish hali ham eng foydali variant bo'lib qolmoqda. Bolalar nima uchun kitob o'qishi kerak?

  • Kitob o'qish so'z boyligini oshiradi.
  • O'qish dunyoqarashni kengaytiradi — bola hech qachon ko'rmagan odamlari va bormagan joylari haqida bilib oladi.
  • O'qish ijtimoiy ko'nikmalarni rivojlantiradi — bola kitob qahramoni bilan birga murakkab hayotiy vaziyatlardan chiqishni o'rganadi.

Tadqiqotlarga ko'ra, haftasiga 1-2 marta kitob o'qiydigan 16 yoshli o'smirlar, umuman o'qimaydiganlarga qaraganda yuqori o'qish ko'rsatkichlariga ega bo'ladi.

Kitoblar = haqiqiy hayot

Bola hech qachon ko'rmagan narsalari haqida o'qishga qiziqmaydi. Shu sababli kitobdagi hikoyani haqiqiy dunyoga o'tkazish kerak. Masalan, agar bola kosmos haqida o'qiyotgan bo'lsa, uni kosmonavtika muzeyiga olib boring yoki teleskop sotib oling. Yovvoyi hayvonlar haqida bo'lsa, hayvonot bog'iga tashrif buyuring.

 

Bolaning qiziqishlarini e'tiborga oling

Agar bolangiz dinozavrlar davri, kema qurilishi yoki poyga mashinalariga qiziqsa, shunday mavzudagi kitob sovg'a qilgan ma'qul. Boshqa bir variant — bolani kitob do'koniga olib borib, o'zi xohlagan kitobini tanlashiga imkon bering. Yoki boshqa bolalarning ota-onalaridan ularning farzandlari qaysi kitoblarga qiziqishlarini so'rang.

 

Bolaning har bir gapini to'g'rilamang

Bolani kitobda bo'layotgan voqealar haqida sizga gapirib berganda, uni doimiy ravishda to'g'rilab turish shart emas. Agar u bir necha bor qahramonlar ismini yoki shahar nomini chalkashtirsa va bu kitobni tushunishga ta'sir qilmasa, bunday xatolarga ko'z yumish mumkin — muhimi bola kitobni qiziqib o'qigani. Agar siz uni hikoya boshida chalg'itsangiz, bola o'zini noqulay his qiladi, keyingi safar gapirib berishni istamasligi yoki butunlay kitobni tashlab qo'yish mumkin.

 

O'qigani uchun mukofotlang

Hozirgi kunda televizor va telefon kabi o'ziga jalb etadigan narsalar ko'pligidan kitob o'qish katta yutuq bo'lib qoldi. Bolani har bir o'qigan sahifasi uchun maqtang, kitobni tugatgandan so'ng parkka yoki sevimli kafesiga olib borib mukofotlang.

 

Kitob — eng yaxshi sovg'a

Buni o'zingizning misolingizda ko'rsating. Masalan, kitobni “Oy oxirigacha 50 sahifani o'qishing kerak, aks holda shirinliksiz qolasan” deb bermang. O'rniga o'qishni ijobiy assotsiatsiyalar bilan bog'lang. Chiroyli rasmlari bo'lgan kitob tanlang, sovg'a qog'oziga o'rab, hadya qiling: kitobni tish parisi olib kelgan yoki 8 martga sovg'a bo'lsin. Shuningdek, o'qishdagi yoki sportdagi yutuqlari uchun ham kitob bilan mukofotlang.

 

Turli janrdagi kitoblarni sotib oling

Agar bola sarguzasht janrini yaxshi ko'rsa, unga faqat shu turdagi kitoblarni sotib olish shart emas. Drama, fantastika, detektiv kabi boshqa janrlardan ham xarid qiling — shunda bolada tanlov bo'ladi va bir janr zerikarli bo'lib qolmaydi. Ayniqsa bu, maktabda bolalar faqat klassik asarlar o'qish majburiyatiga ega bo'lgan o'smirlik davrida foydali bo'ladi. Maktab ro'yxatini zamonaviy romanlar yoki psixologiya bilan boyiting.

 

O'qishni kundalik odatga aylantiring

Bolaga kitoblar uning hayotining bir qismi ekanligini, bu “jazo” emasligini tushuntirish kerak. Buning uchun unga kitob har qanday savolga echim topishga yordam berishi mumkinligini ayting. Agar bolada muloqot qilishda qiyinchilik bo'lsa, odamlar bilan oson til topishish haqida kitob sotib oling.

 

Ovoz chiqarib o'qing

Bolalarda dunyoga qiziqish va tasavvur qobiliyati o'qish ko'nikmasidan oldinroq uyg'onadi. Shu sababli bu ehtiyojlarni qondirish sizga bog'liq. Agar  bolaga kitob o'qib bersangiz, kelajakda o'qishga qiziqib qolishi ehtimoli yuqori. Bundan tashqari, tadqiqotlarning ko'rsatishicha, ota-onalari ovoz chiqarib o'qigan bolalar boshqa bolalarga qaraganda o'qishni erta o'rganishadi.

Maqolalar
Boshqa maqolalar

“Qiroat qilib ko‘tarilaver”

14.05.2025   2464   3 min.
“Qiroat qilib ko‘tarilaver”

Tartil bilan Qur’oni karimni qiroat qilish muhim amallardan biri bo‘lib, harflarni maxrajlaridan chiqarib, Allohning kalomini tushunib, tajvid qoidalari bilan to‘g‘ri o‘qishni anglatadi. “Tartil”ning lug‘aviy ma’nosi “biror narsani dona-dona qilib terish”ni anglatadi.

Qur’oni karim Alloh taoloning kalomi bo‘lib, uni tartil bilan o‘qish U zotning buyrug‘idir. Muzzammil surasi 4-oyatda shunday deyiladi: “Va Qur’onni tartil bilan tilovat qil”.

Ali roziyallohu anhudan oyatning ma’nosini so‘rashganda, “tartil – harflarni yaxshilash, vaqf o‘rinlarni bilish”, deb javob qilganlar. Jabroil alayhissalomga Muhammad alayhissalom Qur’onni tartil bilan o‘qib berganlar.

Tartil bilan Qur’on qiroat qilish uchun bir qancha qoidalarga rioya qilish lozim. Ular quyidagilarni o‘z ichiga oladi:

  1. Tajvid qoidalariga rioya qilish: “Tajvid”ning lug‘aviy ma’nosi “sifatini oshirish, ziynatlash, chiroyli qilish”ni bildiradi, istilohda Qur’ondagi so‘zlarning har birini o‘z miqdori va sifatida talaffuz qilish, iste’lo va istifola harflarini bir-biridan farqlab, tafxim, tarqiq, idg‘om, izhor kabi qoidalarga amal qilib o‘qishni anglatadi.
  2. Dona-dona, bir maromda va aniq o‘qish: Tartil bilan o‘qishda shoshilmaslik, har bir kalimani aniq tarzda o‘qish muhimdir. Bu oyatlarning ma’nosini tushunishga yordam beradi. Imom Shofeiy tartilning eng ozi tilovatda shoshilishni tark etishdir deganlar.
  3. Ma’nolarini tadabbur qilish: Qur’on ma’nolarini anglash tartilning muhim qismidir. Oyatlarning ma’nosini bilish ularni qalbga singdirishga yordam beradi.
  4. Ixlos va taqvo: Qur’onni faqat Allohning roziligi uchun o‘qish kerak. Ixlos bilan o‘qilgan Qur’onning barakasi va savobi ulug‘ bo‘ladi.
  5. Poklik va ehtirom: Qur’onni tahorat bilan o‘qish, tinch joyda va e’tibor bilan o‘qish tartilning sifatini oshiradi.

Tartil bilan Qur’on o‘qishning foydalari juda ko‘p. Ulardan ba’zilari:

  • Ruhiy oziq: Qur’on qalb uchun nurdir. Uni tartil bilan o‘qish insonning ruhini yanada sayqallaydi va Allohga yaqinlashtiradi.
  • Savob: Har bir harf uchun ko‘plab savob beriladi. Tartil bilan o‘qish bu savobni yanada oshiradi.
  • Qalb xotirjamligi: Qur’on qiroatining ovozi va ma’nosi qalbga taskin beradi, stress va tashvishlarni kamaytiradi.
  • Ilm: Qur’on ma’nolarini anglash va tajvidni o‘rganish orqali insonning bilimi rivojlanadi.
  • Shafoat: Qur’on qiyomat kuni o‘quvchilariga shafoatchi bo‘ladi.

Abdulloh ibn Amr roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Qur’on sohibiga: qiroat qilib ko‘tarilaver. Dunyoda qandoq tartil qilgan bo‘lsang, xuddi shundoq tartil qil. Albatta, sening manziling oxiri qiroat qilgan oyating makonidan bo‘ladir, deyiladi”, dedilar”, (Imom Termiziy rivoyati).

Zafar qori Mahmudov,
Toshkent Islom instituti “Qur’on ilmlari” kafedrasi o‘qituvchisi.