Missionerlik so'zi lotinchadan olingan bo'lib “missio” “yuborish”, “vazifa topshirish”, “vazifani bajaruvchi” degan ma'nolarni anglatadi. Missionerlik harakatlari bugun paydo bo'lgan emas, balki Rim qo'shinlari bilan birga yurib, bosib olingan hududlar xalqlari orasida xristianlikni targ'ib qilgan kishilarning faoliyati zamonaviy missionerlikning ilk ko'rinishlari edi. Bundan tashqari 400 – 500 – yillarda missionerlar Afrikada mustahkam o'rnashib oldilar va u erlarda masihiy qirolliklar paydo bo'la boshladi.
HI – XIV asrlarda Rim Papasi boshchiligida “Muqaddas Yer”, ya'ni Quddus shahrini ozod etish bahonasida amalga oshirilgan, aslida bosqinchilik, siyosiy o'yinlar boylik orttirishga qaratilgan urushlar, “Salb yurishlari” dan ko'zlangan asosiy maqsadlar missionerlikdan boshqa maqsad bo'lmagan. Ular tarixda eng vahshiy ishlarni aynan shu erda amalga oshirib, nasroniylikni qabul etmaganlarni qilichdan ayovsiz o'tkazganlar.
Missionerlik bugun sertarmoq soha hisoblanib, ular kirib bormagan jabha va faoliyat yuritmayotgan mamlakat deyarli dunyoda qolmagan. Ular o'z hukumatlari tomonidan moddiy yordam olib turib, mablag'larini aniq yo'naltirilgan moddiy va ma'naviy bosqinchilik siyosatlariga ishlatadilar. Shuni unutmaslik kerak bo'ladiki, ular hamon qadimgi buzg'unchilik maqadlarida bardavom bo'lib bormoqdalar. Shuningdek, erkin targ'ibot olib borish va faolit doirasini keskin kengaytirish maqsadida ko'pgina missionerlik tashkilotlari, o'z harakatlarini xalqaro nodavlat tashkilotlari maqomida amalga oshirishda intilayotganlarini ortida o'ziga xos mantiq bor, albatta.
Missionerlar dindorlar emas, balki moddiy manfaatlar yo'lidagi siyosiy o'yinchilar, xolos. Maqsadlari odamlarning ongini chalg'itib, e'tiqod qilayotgan Islom dinidan og'dirib o'zlari yugurdaklik qilayotgan davlat manfaatlari ta'siriga xizmat qiluvchi ob'ektga aylantirishdir. Ular o'zlarini mehribon, samimiy insonlardek, guyoki qo'y og'zidan cho'p olmagandek, ko'rsatishadi, pulni vaqtni ayashmaydi, maxsus topshiriqlardan o'tishgan, savodsiz, moddiy jihatdan nochor, chorasiz bemor, ma'naviy qashshoq, e'tiqodi sust kabi kishilarni tuzoqqlariga ilintirishga doimo shay turadilar.
O'zlari tarafga moyillik hosil qilishgach, mahalliy aholining turli yo'llar bilan dinni yomonlashga va mavjud qonuniy hukumat haqida norozilik uyg'otishga intiladilar. Missionerlar siyosiy maqsadlarini amalga oshirmoqchi bo'lgan o'lkalarning aholisi e'tiqod qiladigan dinni, urf –odatlarini, ijtimoiy muammolarini o'rganishlari uchun maxsus tadqiqot o'quv markazlariga egadirlar. Siyosiy va ma'naviy bosqinchilik yo'nalishi singdirilgan adabiyotlarni xohlagan tilda va adadda chop eta oladilar.
Demak, missionerlarning asl maqsadlari yashirin faoliyat olib borish natijasida yashab borayotgan aholini injillashtirish yo'li bilan ularning birdamligiga putur etkazish, turli ichki nizolarni keltiib chiqarish orqali mamlakatning rivojlanishiga to'sqinlik qilish, iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy va ma'naviy jihatdan qaram va tobe' qilish bilan birgalikda boy tabiiy zahiralariga egalik qilishdan iboratdir.
Bizning vazifamiz, dunyo maydonida o'z o'rnini topayotgan Vatanimizni bu kabi g'alamislardan himoya etishdir. Bugungi kunda mafkuraviy kurashlar, internet va dunyodagi turli xil noxushliklar avj olgan bir davrda farzandlarimizni missionerlar va shu kabi razillardan asrab avaylab, vatanparvar, iymon e'tiqodli, salohiyatli etib tarbiya berib borishligimiz barchamizning eng asosiy vazifamiz ekanligini unutishga hech birimizning xaqqimiz yo'q.
Inson qalbi goh u tarafga, goh bu tarafga o‘zgarib turadi: savobli ish qilganida, qalbi yayraydi, dili cheksiz quvonchga to‘ladi. Gunoh-ma’siyat kirlari esa dil oynasini xiralashtiradi. Oqibatda qalb qorayadi, ko‘ngli xijil bo‘ladi.
Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Temirga suv tegsa zanglaydi. Xuddi shunga o‘xshab qalblarni ham zang bosadi", dedilar. Shunda: "Yo Rasululloh, uning jilosi nima?" deb so‘raldi. U zot: "O‘limni ko‘p eslash, Qur’on o‘qish", dedilar.
Qalb xuddi temir kabi zanglaydi. Temirga suv tegsa, sirtini zang bosadi. Gunohlar yig‘ilib yig‘ilib qalbni zanglatadi, dilni qoraytiradi, ko‘ngilni g‘ash qiladi. Qalb qorayishi oqibatida inson shuuri o‘tmaslashadi, mehr-oqibat tuyg‘usi kishi bilmas tarzda ko‘tarilib boradi.
Mazkur hadisda aytilishicha, o‘limni eslagan, Qur’on o‘qigan odamning qalbi zanglardan tozalanadi. Qanday qilib, deysizmi? Gap shundaki, o‘limni eslagan kishining o‘tkinchi dunyoga xohishi so‘nadi. O‘limni eslagan, oxiratni o‘ylagan inson gunohlardan tiyiladi, nafasi kirib-chiqib turganida Parvardigoriga tezroq tavba qilishga shoshiladi, o‘zini isloh qiladi. Inson o‘limni eslaganda lazzatlar parchalanadi, hakalab otib turgan nafs xohishlari sal bo‘lsayam jilovlanadi. Bir kunmas-bir kun dunyoni tark etishini bilgan kishi oqibatli bo‘ladi, bir ish qilishdan oldin oxirini o‘ylaydi, mulohaza yuritadi.
Yuqoridagi hadisda aytilishicha, Qur’on tilovati qalbdagi zanglarni ketkazadi. Haqiqatan, Qur’on o‘qish bilan qalb yayraydi, ko‘ngil taskin topadi. Mo‘min banda qiroatdan bir dunyo ma’naviy ozuqa oladi. Shu yo‘sin qalbni qoplagan zang qurumlari asta-sekin tozalanib boradi. Bejizga "Qur’on qalbga malham, dilni tozalaydigan ilohiy davo", deyilmagan.
Ma’lumki, temirga doim ishlov berib turilmasa, ko‘p o‘tmay zanglaydi. Xuddi shunga o‘xshab, Qur’on o‘qilmasa, dilni zang bosadi. Hamisha Qur’on o‘qiydigan inson qalbiga gard yuqmaydi. Tilovat bilan jilolangan qalbi oynadek yarqirab turadi.
Hozirgi "zamonaviy" odamlarning ko‘pi dunyoga hirs qo‘yish dardi bilan og‘rigan. Kishilar orasida o‘zaro ishonch, sadoqat, vafo, mehr-oqibat kamayib ketayotgandek. Bizningcha, buning sababi bitta: o‘limni unutish, Qur’on o‘qimaslik.
Ayrim odamlarga o‘limni eslatsangiz, oxiratdan gap ochsangiz: "Qo‘ying, yaxshi mavzuda gaplashaylik!" deya so‘zingizni bo‘ladi. O‘limni eslash yomonmi?! Har kimning boshida bor-ku bu savdo! O‘limdan qochib-qutulib bo‘lmaydi. Shuning uchun o‘limga tayyorgarlik ko‘rish kerak. Qanday qilib, deysizmi? O‘limga hozirlik solih amallar bilan bo‘ladi, qorong‘i go‘rni yorituvchi Qur’on tilovati bilan bo‘ladi. Quruq kafanlik olib yoki qabristondan o‘zi uchun alohida joy ajratib qo‘ygan odamni oxirat safariga rostmana shay deb bo‘lmaydi.
Tolibjon domla Xursanmurodov,
Hadis ilmi maktabi o‘qituvchisi.
Ali ibn Husomiddin Muttaqiy Hindiy. "Kanzul ummol fi sunanil aqvoli val af’ol". – Bayrut.: Muassasatur risolat, 1989. - B. 210.