Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo'lsin.
Payg'ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo'lsin.
Zikr qiluvchi uchun o'ziga yarasha odoblar mavjud. O'sha odoblarga rioya qilgan holda ado etilgan zikr qabul va ijobat bo'lishi umidlidir.
Imom Navaviyning aytishicha, zikr uchun eng afzal vaqt bomdod namozidan keyingi vaqtdir. O'sha vaqtda farishtalar hozir bo'ladilar.
Imom Molik shuning uchun ham "Bomdod namozidan to quyosh chiqqunicha gapirish va uxlash makruhdir", deganlar.
Zikrning eng afzal mavsumlaridan biri zulhijja oyining birinchi o'n kunligidir.
Qolgan barcha vaqtlarda zikr mustahabdir.
Bunga xaloga kirgandagi, jinsiy yaqinlik qilgandagi, juma xutbasi paytidagi kabi holatlar kiradi.
Odamlardan panada bo'lib, xilvatda zikr qilish ko'pchilikning ichidagi zikrdan afzaldir.
Ibn Hajar yuqorida eslatilgan hadisda kelgan “Agar bandam Meni yolg'iz zikr qilsa, Men ham uni yolg'iz zikr qilaman”, degan iboradan “Maxfiy zikr oshkora zikrdan afzaldir” degan hukmni chiqargan.
Maxfiy zikrning afzalligi bundan boshqa hadislarda ham ta'kidlangan. Zotan, u riyodan yiroqdir.
Ammo shariatda ta'kidlangan, ovoz chiqarib aytish lozim bo'lgan labbayka, azon va iqomaga o'xshash holatlarda ovoz chiqarish shart.
Qalbi ochiq zotlar Alloh taoloning dargohidan boshqa joyda najot yo'qligini anglab etganlar. Alloh taoloning dargohiga esa U Zotga bo'lgan haqiqiy muhabbat ila vafot etmaguncha erishib bo'lmaydi. Haqiqiy muhabbat esa mahbubni davomli zikr qilish va uni tark etmaslik ila sobit bo'ladi.
Davomli zikrga keraksiz ishlarni, behuda o'yin-kulgini tashlab, kechasi va kunduzi uchun vazifa qilib olingan zikrlarni bajarish bilan erishiladi.
Oxirat saodatini iroda qilgan banda o'ziga istig'for, tahlil, takbir, salavot kabi zikrlarni vazifa qilib olib, doimiy ravishda ado etib yuradi.
Albatta, ularning vaqtini va matnini hadisi shariflarda ko'rsatilgandek yo'lga qo'yish kerak. Biladigan odamlardan ta'lim olinsa, maqsadga muvofiq bo'ladi. Nafsni poklovchi omillarga qanchalik amal qilinsa, nafs shunchalik poklanib boraveradi.
“Naqshbandiya: vazifalar, zikrlar”kitobidan
Davlatimiz rahbarining shu yil 14 martdagi “Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida”gi qaroriga ko‘ra, Din ishlari bo‘yicha qo‘mita, Imom Moturidiy, Imom Buxoriy, Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari, O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi, Islom sivilizatsiyasi markazi, O‘zbekiston musulmonlari idorasi tomonidan tashkil etilgan anjumanda dunyoning o‘ttizga yaqin davlatidan muftiylar, islomshunos va dinshunos olimlar, diniy-ma’rifiy soha vakillari ishtirok etmoqda.
Anjuman munosabati bilan o‘tkazilgan brifingda Din ishlari bo‘yicha qo‘mita axborot xizmati rahbari – matbuot kotibi Ilhom Ma’rupov konferensiya va uning doirasidagi tadbirlar haqida ma’lumot berdi.
– Mamlakatimiz taraqqiyotining yangi bosqichida O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tomonidan jamiyatda diniy bag‘rikenglik, millatlararo totuvlik va ijtimoiy barqarorlikni ta’minlash, buyuk alloma va mutafakkirlarimizning boy ilmiy-ma’naviy merosini chuqur o‘rganish bo‘yicha puxta o‘ylangan izchil islohotlar amalga oshirilmoqda, – dedi I.Ma’rupov. – Ushbu ezgu ishlarning uzviy davomi sifatida 2025 yil 29-30 aprel kunlari Samarqand shahrida “Moturidiylik – bag‘rikenglik, mo‘tadillik va ma’rifat ta’limoti” mavzusida xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya o‘tkazilmoqda.
So‘nggi yillarda diniy-ma’rifiy sohada amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlar natijasida O‘zbekistonda moturidiyshunoslik ilmiy maktabi shakllandi, desak to‘g‘ri bo‘ladi.
Konferensiyaning ahamiyati va dolzarbligi haqida gapirganda bugungi kunda quyidagi omillar Imom Moturidiy va moturidiylik ta’limotini chuqur o‘rganishni taqozo etayotganini alohida qayd etish lozim:
– muqaddas islom dini niqobi ostida faoliyat yuritayotgan radikal guruhlar harakati kuchayib borayotgan bugungi sharoitda xalqaro maydonda Imom Moturidiy ta’limotini o‘rganishga e’tibor oshmoqda;
– moturidiylik maktabining bag‘rikeng g‘oyalari, asrlar davomida mintaqamiz xususiyatlariga mos holda shakllangan insonparvar ta’limoti radikalizmga qarshi kurashning ta’sirchan va samarali vositasi sifatida baholanmoqda.
Konferensiya 3 ta shu’bada faoliyat olib boradi:
Birinchi shu’ba “Imom Moturidiy va uning izdoshlari ilmiy merosining islom ilmlari rivojidagi o‘rni” mavzuiga bag‘ishlangan bo‘lib, unda Imom Moturidiy, moturidiy allomalari va izdoshlari hayot yo‘li, Movarounnahr kalom ilmi maktabi rivojlanish tarixi haqida bahs-munozaralar, ilmiy muzokaralar bo‘lib o‘tadi.
Ikkinchi shu’ba “Moturidiylik ta’limotida umuminsoniy qadriyatlar talqini” mavzuida bo‘lib, u Moturidiylik ta’limotida ilgari surilgan g‘oyalar, jumladan, bag‘rikenglik, mo‘tadillik va ma’rifat nazariyalarining shakllanishiga oid munozaralarni o‘z ichiga oladi.
Uchinchi shu’ba “XXI asrda moturidiylik ta’limotining ahamiyati” mavzuiga bag‘ishlangan bo‘lib, u Imom Moturidiy va uning izdoshlari ilmiy merosida ko‘tarilgan mavzularning bugungi kundagi dolzarb muammolarni hal qilishdagi ilmiy va nazariy ahamiyatiga oid bahs-munozaralarni qamrab oladi.
Anjuman yakunida Imom Moturidiy ilmiy merosi va moturidiylik ta’limotini o‘rganishni yangi bosqichga olib chiqish bo‘yicha nufuzli olimlarning taklif va tashabbuslari asosida yakuniy deklaratsiya qabul qilinadi.
Bugun anjuman qatnashchilari uchun Samarqand shahridagi muqaddas qadamjolar va tarixiy-madaniy yodgorliklarga sayohat ko‘zda tutilgan.
G‘.Hasanov, A.Isroilov (video), O‘zA muxbirlari