Sayt test holatida ishlamoqda!
24 Iyul, 2025   |   29 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:34
Quyosh
05:11
Peshin
12:35
Asr
17:37
Shom
19:52
Xufton
21:21
Bismillah
24 Iyul, 2025, 29 Muharram, 1447

Qurbonlik qilmoqchi bo'lgan odam soch va tirnog'ini olmasligi kerakmi ?

12.06.2024   8633   3 min.
Qurbonlik qilmoqchi bo'lgan odam soch va tirnog'ini olmasligi kerakmi ?

Cavol: Qurbonlik qilmoqchi bo'lgan odam 10 kungacha tirnoq, soch va soqolini olmasin, degan gapning shariatimizda hukmi qanday? 

Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Shariatimizda Zulhijja oyi kirgandan boshlab toki qurbonlik qilguncha kishi soch va tirnoqlarini olmasligi  shart qilinmagan. Balki bu – ixtiyoriy bo'lgan muboh ishdir.

Mana shu o'n kunda boshqa kunlarda bajaradigan ba'zi odatiy amallarimizni bajarmaslikka targ'ib qiladigan kishilar, o'z gaplarini ushbu hadis bilan quvvatlaydilar. Ummu Salama roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi, Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bunday dedilar:

“Qachon Zulhijjaning avvalgi o'n kuni boshlansa va birortangiz qurbonlik qilmoqchi bo'lsa, soch va soqoliga tegmasin (olmasin)”, boshqa rivoyatda “Soch va tirnoq olmasin”, yana boshqa bir rivoyatda esa “Kim Zulhijjaning hilolini ko'rsa va qurbonlik qilmoqchi bo'lsa sochi va tirnog'ini olmasin” (Imom Muslim rivoyati).

Bu mavzuda ulug' Hanafiy olim Imom Abu Ja'far Tahoviy rahimahulloh bunday deydilar:

“Ba'zi ahli ilmlar bu hadis (hukmi)ga yuradilar. Uni mahkam tutib, (amal qilish uchun) asos qilib olishadi. Boshqa ulamolar esa o'zgacha yo'l tutadilar va bunday deydilar: “Zulhijjaning avvalgi o'n kunida qurbonlik qilishni niyat qilgan va niyat qilmaganlar uchun soch va tirnoqlarini olishda hech qanday zarar (gunoh) yo'q”. Ular bu to'g'risida “Haj kitobi”da keltirgan hadisimizni hujjat qiladilar: Oisha roziyallohu anho aytadilar: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning Hadiy (qurbonlik uchun atalgan hayvon)lariga qurbonlik belgilarini bog'lar edim. U zot qurbonliklarini (Makka shahriga) jo'natar va biz bilan (Madina shahrida) halol (ya'ni, ehromsiz) turardilar. Ehromli kishi ehtiyot bo'lishi kerak bo'lgan narsalar (soch va tirnoq olish, jinsiy aloqa va hakazolar)dan saqlanmas edilar. Odamlar hajdan qaytguncha shu holat davom etardi”.

Bu hadisda avvalgi hadisda man qilingan ishlarning muboh ekaniga dalil bor. Oisha onamiz roziyallohu anho aytgan hadisning bizga etib kelish yo'li Ummu Salama onamiz roziyallohu anhonikidan yaxshiroq. Chunki Oisha onamizning hadisi bizga “Mutavotir” holda etib kelgan.

Ummu Salama onamizdan rivoyat qilingan hadisning bizga etib kelishi esa unday emas, balki Imom Molikdan rivoyat qilingan hadisning isnodiga ta'na etgan. Bu hadis Payg'ambarimizga etib bormaydi, Ummu Salamada to'xtaydi, deganlar” (“Sharhi ma'onil osor”)

Imom Tahoviy bu mavzuni hadislar bilan sharhlab bo'lgach, masalaga boshqa tomondan yondashib aytadilarki, ehrom – kishiga avval halol bo'lgan ko'p narsalarni man qiladi. Shularning ichida eng qattiq man qilingani jinsiy aloqa bo'lib, u ehromni buzadi. Endi, ehromda bo'lmagan kishi qurbonlik qilmoqchi bo'lsa, u jinsiy aloqadan man qilinmaydi. Undan man qilinmagandan keyin o'z-o'zidan undan pastroq darajadagi ish (soch, tirnoq olish)lardan man qilinmaydi. Mana shu – Imom Abu Hanifa, Abu Yusuf va Muhammad rahmatullohi alayhimning so'zidir.

Muhaqqiq alloma Mulla Aliy Qoriy rahimahulloh bu masalada bunday deydilar: «Abu Hanifa rohimahulloh aytadilar: “Bu ish – muboh bo'lib, (soch, tirnoqni olish) makruh ham emas, (ularni olmaslik) mustahab ham emas”» (“Mirqotul Mafotih”).

Demak, qurbonlik qilmoqchi bo'lgan shaxs modomiki ehromda emas ekan soch-soqolini, tirnog'ini olishida hech qanday gunoh yo'q, balki bu – ixtiyoriy bir amaldir. Vallohu a'lam.

O'zbekiston musulmonlari idorasi Fatvo markazi

Boshqa maqolalar

Yarimta olma haqqi

21.07.2025   4587   2 min.
Yarimta olma haqqi

Sobit ibn Ibrohim tahorat ola turib ariqda oqib kelayotgan bir olmaga ko‘zi tushadi va olmani olib yeydi. Olmaning yarmini yeb bo‘lganida, uning haqqi haqida o‘ylab qoladi. Shu xayolda Sobit ibn Ibrohim ariq chetidan yurib olma oqib chiqqan bog‘ga kiradi va bog‘ egasiga:

– Yeb qo‘ygan yarimta olmam uchun haqqingizni halol eting. Qolgan yarmi mana, oling, – deydi.

– Mayli, haqqimni halol etaman, faqat bir shartim bor, – deydi bog‘ egasi yigitning halol, taqvoli ekanini anglab.

– Shartingizni ayting, – deydi Sobit ibn Ibrohim.

Shunda bog‘ egasi:

– Bir qizim bor, uni nikohingga olasan. Lekin rozi bo‘lishingdan avval uning holatidan seni ogoh etishim lozim. Qizimning ko‘zi ojiz, hech narsani ko‘rmaydi, soqov – gapirmaydi va yana qulog‘i eshitmaydi – kar, qimirlamaydi – shol, – deydi.

Bog‘ egasining gaplarini eshitgan Sobit ibn Ibrohim lol bo‘lib qoladi. Yeb qo‘ygan yarimta olmaning haqqidan qo‘rqib, qizga uylanishga rozi bo‘ladi va:

– Mayli, taklifingizni qabul qildim, zora shu bilan Allohning roziligiga erishsam, – deydi.

Ota qiziga oq fotiha beradi. To‘y-tomoshalar o‘tgach, Sobit ibn Ibrohim salom berganicha qizning yoniga kiradi. Qiz salomga alik qaytargancha qo‘li ko‘ksida qulluq qiladi.

Yigit bo‘layotgan ishlardan hayratlanadi: Bu juda g‘alati-ku, soqov emas ekan-da, salomimga javob berdi. Tik turibdi, demak shol ham emas. Qo‘li ko‘ksida, bundan chiqdi ko‘zlari ham ko‘radi”.

Yigit shoshgancha tashqariga chiqadi va qizning otasiga: “Bu menga va’da qilingan qiz emas-ku, ko‘r, soqov, kar va shol deganingizning boisi ne?!” – deydi.

“Nega endi?” – izoh beradi qizning otasi: “Bu o‘sha qiz. Ko‘zi ojiz deganim – uning ko‘zlari Alloh harom qilgan narsaga boqmagan, qulog‘ining karligi – Alloh harom qilgan narsalarga quloq tutmagan, soqovligi ham rost, chunki tili Allohning zikrigagina aylangan, sholligi – yomon ishga yurmagan”.

Sobit ibn Ibrohim birovning haqqidan qo‘rqqanligi evaziga oliy mukofotga erishadi. Vaqt o‘tishi bilan uning ayoli yer yuzini ilm va fiqhga to‘ldirajak bir zotga, buyuk Imom Abu Hanifaga homilador bo‘ladi.