Odam va Havvo alayhissalom man qilingan daraxt mevasini tanovul qilganlaridan keyin, Alloh ularni yerga tushirdi.
“So‘ng shayton unga vasvasa qilib: “Ey Odam, men senga abadiyat daraxtini va yo‘q bo‘lmas mulku davlatni ko‘rsataymi?”, dedi.
Bas, undan yeyishlari bilan avratlari ochilib qoldi va o‘zlarini jannat yaproqlari bilan to‘sa boshladilar. Odam Parvardigoriga osiy bo‘lib, yo‘ldan ozdi.
So‘ngra Parvardigori uni saylab — O‘ziga yaqin qilib, tavbasini qabul etdi va to‘g‘ri yo‘lga hidoyat qildi.
Alloh aytdi: “Undan har ikkingiz tushingiz. Ayrim zurriyotlaringiz ayrimlariga dushmandir. Bas, sizlarga Men tarafdan hidoyat kelganida kim Mening hidoyatimga ergashsa, yo‘ldan ozmas va baxtsiz bo‘lmas” (Toha, 120-123).
Odam va Havvo alayhumissalomlarning qayerga tushgani haqida Qur’oni karimda ma’lumot kelmagan.
Ayrim ulamolar hadislarga tayangan holda, Odam alayhissalom Hindistonga tushirilgan, degan fikrni aytadilar.
Masalan, Ibn Asokir “Tarixi Dimashq” (7/437) kitobida Odam alayhissalomning Hindistonga tushgani va jannatdan chiqarilganidan keyin o‘zini yolg‘iz his qilgani haqida hadis rivoyat qilgan.
Shuningdek, boshqa hadislar ham rivoyat qilingan, ammo bularning aksarini ulamolar zaif deganlar.
Ayrim ulamolar va salaflar Odam alayhissalom Hindistonga, Havvo onamizni esa Jidda shahriga tushganlar, deb aytganlar. Odam alayhissalom o‘z juftini qidirish jarayonida Muzdalifaga yetib kelganlar. Bu yer “izdalafa” so‘zidan olingan bo‘lib, “yaqinlashish” ma’nosini anglatadi.
Bunday rivoyatlar “Mustadrak, Imom Hokim” (2/542), “Musannaf, Imom Abdurrazzoq” (5/93-116), “Tarixi Tabariy” (1/121) kabi manbalarda uchraydi.
Biroq, aksar ulamolar bu haqdagi ma’lumotlar ahli kitoblar rivoyatlariga asoslangan deyishgan.
Tabaroniy, Abu Nuaym va Ibn Asokirlar Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilishicha, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Odam alayhissalom Hindistonga tushgan”, deganlar.
Imom Tabaroniy Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat qiladi: “Alloh Odamni tushirganda Hind yeriga tushirgan. U keyin Makkaga kelgan. So‘ngra Shomga borib, o‘sha yerda vafot etgan”.
Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf “Islom tarixi” kitobida, tarixchilar Odam Ato va Momo Havvo yer yuzining qaysi hududiga tushganlari to‘g‘risida ixtilof qilgani haqida yozadi. Bu borada turli-tuman va juda ko‘p gaplar aytilgan. Odam Ato va Momo Havvo Arabiston yarimoroliga tushirilgan, degan fikr egalari ko‘pchilikni tashkil etadi. Yana Hindistondagi tog‘ yaqiniga tushirilgan, deganlar ham bor, deyilgan o‘sha kitobda.
“Durri Mansur” kitobida va Ibn Asokir Ibn Abbos roziyallohu anhumo qilgan rivoyatda va boshqa bir qancha manbalarda Odam va Havvo jannatdan chiqarilganda Yer yuzining qaysi mintaqasiga tushgani haqida turli naqllar bor:
Odam va Havvo Makka bilan Toif o‘rtasidagi Dajna degan joyga tushgan;
Odam Safo tog‘iga, Havvo Marva tog‘iga tushgan. Bu ikki tog‘ ham Makka shahrida hozirgi Haram hududida joylashgan.
Odam Hind diyoriga, Havvo Jidda shahriga tushgan. Odam Havvoni istab, uni Makka shahridagi Muzdalifada topgan. Shu bois, uni Jam’ deb ham ataladi. Chunki Odam va Havvo shu yerda jamlangan, uchrashgan. Uning Muzdalifa deb nomlanishi esa Havvoning Odamga yaqin kelishi, uchrashishi uchundir. Ulamolar Hindiston tomondagi joyni Sarandib, ya’ni Shri-Lanka oroli, Bavz nomli tog‘ deganlar. Shri-Lankani 1972 yilgacha yevropaliklar Seylon deb atashgan.
Po‘latxon Kattayev,
TII Hadis va Islom tarixi fanlari kafedrasi
katta o‘qituvchisi.
Iymon 
Namoz 
Ro'za 
Zakot 
Haj 
Qur'on 
Islom saboqlari 
Aloqa 
