Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Hayit bayramlari qadimdan yurtimizda o‘zgacha, xalqimizga xos mehr-oqibat, shukronalik, muruvvat, bag‘rikenglik va saxovat ifodasi bo‘lib kelgan.
Joriy Qurbon hayiti ham ko‘tarinki ruhda, xalqimizning qon-qoniga singib ketgan milliy va diniy qadriyatlariga mos ravishda keng nishonlandi.
Shukronamizning, shodu hurramligimizning yana bir sababi, shubhasiz, kuni kecha Prezidentimiz tomonidan O‘zbekiston xalqiga yo‘llangan Qurbon hayiti tabrigi hamda uning mantiqiy davomi sifatida qabul qilingan “Koronavirus pandemiyasi davrida ijtimoiy himoyaga va yordamga muhtoj aholi qatlamlarini moddiy qo‘llab-quvvatlashga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi tarixiy Farmondir.
Ushbu voqelik koronavirus pandemiyasi tufayli xalqimiz boshiga tushgan sinovli kunlarda ko‘nglimizni nurafshon qildi, ruhimizni ko‘tarib, ertangi bugundan-da baxtli kunlarga ishonchimizni yanada mustahkamladi, desak, yanglishmagan bo‘lamiz.
Davlatimiz rahbarining ijtimoiy himoyaga va yordamga muhtoj aholi qatlamlarini moddiy qo‘llab-quvvatlashga doir qo‘shimcha chora-tadbirlarning ayni Qurbon hayiti kunlarida qabul qilingani bejiz emas. Zero, Prezidentimiz tabrigida ta’kidlanganidek, bu qutlug‘ bayramning mohiyatida mujassam bo‘lgan ezgu va savob ishlar qilib yashash, o‘zaro yordam, mehr-saxovat, sabru qanoat, shukronalik, tinchlik va sog‘likni qadrlashdek ulug‘ fazilatlar bugun alohida ahamiyat kasb etmoqda.
Darhaqiqat, muqaddas dinimiz g‘oyat go‘zal, barcha zamon va makonlarga mos va xos. Islomning go‘zalligi shundaki, musulmon kishi o‘ziga ravo ko‘rgan narsasini do‘stiga, birodariga ilinmagunicha haqiqiy mo‘min bo‘la olmaydi. Shu bois dinimizda insonlar faqat yaxshilik qilishga da’vat etiladi. Qilingan yaxshilik tufayli ko‘ngillar ravshan tortadi, o‘zgacha ruhiy tetiklik tuyuladi, huzur-halovat, xotirjamlik barqaror bo‘ladi.
Alloh taolo Ar-Rahmon surasining 60-oyatida: “Ehson (ezgulik)ning mukofoti faqat ehson (ezgulik)dir”, deb marhamat qiladi. Muqaddas dinimizning ezgulik, xayru saxovat, mehr-oqibat, muruvvat kabi olijanob g‘oyalari jamiyatda ijtimoiy adolatning qaror topishiga xizmat qilmoqda.
Dinimiz buyurgan xayrli amallarga uzukka qo‘yilgan ko‘zdek yarashib tushgan saxovat tadbirlari bugungi karantin davrida har qachongidan ham keng quloch yoyayotganining boisi shundaki, Alloh taolo Qur’oni karimda: “Alloh yo‘lida mollarini ehson qiluvchilar (savobining) misoli go‘yo bir donga o‘xshaydiki, u har bir boshog‘ida yuztadan doni bo‘lgan yettita boshoqni undirib chiqaradi. Alloh xohlagan kishilarga (savobini) yanada ko‘paytirib beradi. Alloh (karami) keng va bilimdon zotdir” (Baqara surasi, 261-oyat), deb marhamat qilgan.
Alloh taolo bu misol bilan bitta xayrli ish uchun bitta emas, to 700 va undan ortiq savob ato etishi mumkinligini bildirmoqda.
Haqiqatan ham, insonning ikki dunyo saodatiga erishishi ezgu amallar ustiga bino qilingan. Qadimdan bir mayizni qirq bo‘lishib yeyishga odatlangan xalqmiz. Qo‘shnimiz och ekan, o‘zimiz to‘q holda uxlay olmaymiz. Bunga bizning diniy, ma’rifiy madaniyatimiz aslo yo‘l qo‘ymaydi. Bugungi sinovli kunlarda xalqimiz muhtojlarga o‘zining nonini bermoqda, kiyimini ulashmoqda.
Xabaringiz bor, koronavirus pandemiyasi tufayli bu yilgi muborak haj amalini bajarish cheklandi. Bunday fursatni g‘animat bilgan saxovatpesha yurtdoshlarimiz islomning beshinchi arkonini ado etish uchun yig‘gan mablag‘larini ehtiyojmand, kam ta’minlangan oilalarga hadya qilmoqda. Bu ezgu an’analarimizni, urf-odatlarimizni butun dunyoga ibrat qilib ko‘rsatish mumkin.
Qayd qilish kerakki, Prezidentimiz tashabbusi bilan butun mamlakatimiz bo‘ylab keng quloch yozgan “Saxovat va ko‘mak” umumxalq harakati bu boradagi ezgu ishlarga yangicha ko‘lam, ma’no-mazmun baxsh etdi.
O‘tgan qisqa vaqt davomida ushbu Harakat doirasida amalga oshirilgan ulkan hajmdagi xayriya tadbirlari va mehr-muruvvat amallari ham shundan yaqqol dalolat beradi.
Atrofimizda umri davomida yaxshi niyatlar bilan to‘plagan mablag‘larini ko‘makka muhtojlar oilalarga tarqatayotgan, ularga uy-joy qurib berayotgan, eng muhimi, hayotiy ehtiyojlarini qondirayotgan vatandoshlarimizni haqli ravishda zamonamiz qahramonlari deyish mumkin. Zero, mutafakkir bobomiz Alisher Navoiy hazratlari:
Kimki bir ko‘ngli buzuqning xotirin shod aylagay,
Oncha borkim Ka’ba vayron bo‘lsa, obod aylagay,
deya iltifot qiladi. O‘z vaqtida qilingan ehsonning savobi ulug‘ bo‘ladi. O‘zi muhtoj bo‘la turib, o‘zgalarga ezgulik ulashgan, ularning ko‘nglini ko‘targan kishining ikki dunyosi obod bo‘lishi hayotda ko‘p kuzatilgan.
Quvonarlisi, davlatimiz rahbarining yuqorida qayd etilgan Farmoniga muvofiq, pandemiya davrida doimiy daromad manbaiga ega bo‘lmagan, kam ta’minlangan, yordam va ko‘makka muhtoj aholi qatlamlarini va oilalarni hamda iqtisodiyotni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlashni yanada kuchaytirish maqsadida avval ajratilgan 10 trillion so‘m mablag‘ga qo‘shimcha ravishda respublika budjetidan yana qariyb 2,5 trillion so‘m mablag‘ yo‘naltirish belgilandi.
Bundan tashqari, ushbu hujjatga ko‘ra, 2020 yil 1 sentyabrdan boshlab pensiyalar, bolalikdan nogironligi bo‘lgan shaxslarga, zarur ish stajiga ega bo‘lmagan keksa yoshdagi va mehnatga layoqatsiz fuqarolarga beriladigan nafaqalar miqdori 1,1 barobar oshirildi.
Shu yilning yakuniga qadar 14 yoshgacha bolalari bo‘lgan ehtiyojmand nafaqa oluvchi oilalarning amaldagi soni 2 barobarga oshirilib, 700 mingtagacha, bola 2 yoshga to‘lgunga qadar bola parvarishi bo‘yicha nafaqa oluvchi ehtiyojmand onalarning amaldagi soni 330 mingdan 400 mingtaga, moddiy yordam oluvchi kam ta’minlangan oilalarning amaldagi soni esa 89 mingdan 100 mingtaga ko‘paytiriladi.
To‘lash muddati shu yilning iyul-sentyabr oylarida tugaydigan bolalari bo‘lgan oilalarga va bola parvarishi bilan shug‘ullanadigan onalarga nafaqa to‘lash navbatdagi 6 oy muddatga uzaytirildi.
Respublika budjetidan moddiy yordam va ko‘makka muhtoj oilalarning ro‘yxatlariga (“temir daftar”) kiritilgan oilalarni moliyaviy qo‘llab-quvvatlash uchun “Saxovat va ko‘mak” jamg‘armasining hududiy bo‘limlariga 200 milliard so‘m, tez tibbiy yordam brigadalari xodimlariga bir martalik pul mukofoti berish uchun 100 milliard so‘m mablag‘ ajratildi.
Jamiyatimizda tinchlik, do‘stlik, mehr-oqibat va hamjihatlik g‘oyalarini keng targ‘ib etib kelayotgan diniy sohada xizmat qilayotgan vakillarni moddiy rag‘batlantirish hamda joylarda xayru saxovat, muruvvat borasida amalga oshirilayotgan ishlarni, jaholatga qarshi ma’rifat ruhidagi keng qamrovli tadbirlarni yangi bosqichga ko‘tarish uchun O‘zbekiston musulmonlari idorasi huzuridagi “Vaqf” xayriya jamoat fondiga 150 milliard so‘m mablag‘ ajratilishi biz uchun alohida ahamiyatli voqelik bo‘ldi.
Dunyoda iqtisodiy inqiroz kechayotgan bir paytda xalqimizga bu qadar himmat ko‘rsatilishi hech birimizni befarq qoldirmaydi. Bu ruhimizni ko‘taribgina qolmay, shukronalik tuyg‘ularimizni, g‘ayrat-shijoatimizni yanada oshirishga xizmat qiladi.
Xulosa sifatida aytish mumkinki, Prezidentimiz Farmoni “Saxovat va ko‘mak” umumxalq harakatini yanada quvvatlantirdi, balki har birimizni yana bir bor ezgulik qonunlari asosida yashashga undadi, o‘zgalarga yaxshilik sog‘inib, mehr-oqibat, xayr-saxovat ko‘rsatishda ibrat va namuna bo‘ldi. Zero, muborak hadisda qayd etilganidek, “Saxovat — bir daraxt. Uning ildizlari jannatda, shoxlari dunyoga tushib turadi. Kimki uning shoxidan ushlasa, ildizlari (jannat) sari tortadi...”
Usmonxon ALIMOV,
O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy
Bir o‘tirib, yashab o‘tgan shuncha yillik hayotimizda boshdan kechirgan g‘am-g‘ussalarimiz haqida fikr yuritib ko‘rsak, qayg‘ular ikki xil ekanini ko‘ramiz:
Birinchisi – o‘sha paytda ko‘zimizga katta ko‘rinib, hatto yig‘lashimizga sabab bo‘lgan qayg‘ularimiz. Lekin vaqt o‘tishi bilan ular aslida oddiy narsa ekani, yig‘lashga arzimasligi ma’lum bo‘ladi. Ba’zan o‘sha kunlarni eslaganimizda kulgimiz kelib, «Shu arzimas narsa uchun ham siqilib, yig‘lab yurgan ekanmanmi? U paytlarda ancha yosh bo‘lgan ekanmiz-da», deb qo‘yamiz.
Ikkinchisi – haqiqatdan ham katta musibatlar. Ba’zilari hayotimizni zir titratgan. Bu qayg‘ular ham o‘tib ketadi, lekin o‘chmaydigan iz qoldirib ketadi. Bu izlar uzoq yillargacha qalbga og‘riq berib turaveradi. Bu qayg‘ular ba’zan to‘xtab, ba’zan harakatga kelib, yangilanib turadigan vulqonga o‘xshaydi. Bunday g‘am-qayg‘ularning yaxshi tarafi shundaki, ular hayotda ham, oxiratda ham yaxshiliklarning ko‘payishiga sabab bo‘ladi. Ular qalbimizda o‘chmas iz qoldirsa, har eslaganda ko‘zlarimizda yosh qalqisa, eng asosiysi – o‘shanda duoga qo‘l ochib, sabr bilan turib bera olsak, ko‘p-ko‘p yaxshiliklarga, ajr-savoblarga ega bo‘lamiz. G‘am-qayg‘u yangilanishi bilan yaxshiliklar ham yangilanib boraveradi.
G‘am-qayg‘usiz hayotni kutib yashayotgan qizga «Siz kutayotgan kun bu dunyoda hech qachon kelmaydi», deb aytish kerak.
Alloh taolo «Biz insonni mashaqqatda yaratdik», degan (Balad surasi, 4-oyat).
Bu hayot – g‘am-tashvishli, azob-uqubatli, mashaqqatli hayotdir. Mo‘min odam buni juda yaxshi tushunadi. Bu dunyoda qiynalsa, azob cheksa, oxiratda albatta xursand bo‘lishini biladi. Inson mukammal baxtni faqatgina oxiratda topadi. Shuning uchun ulug‘lardan biriga «Mo‘min qachon rohat topadi?» deb savol berishganda, «Ikkala oyog‘ini ham jannatga qo‘yganida», deb javob bergan ekan.
Allohning mehribonligini qarangki, oxirat haqida o‘ylab, unga tayyorgarlik ko‘rish hayotni go‘zal qiladi, qayg‘ularni kamaytirib, uning salbiy ta’sirini yengillatadi, qalbda rozilik va qanoatni ziyoda qiladi, dunyoda solih amallarni qilishga qo‘shimcha shijoat beradi, musibatga uchraganlarni bu g‘am-tashvishlar, azob-uqubatlar bir kun kelib, bu dunyoda bo‘lsin yoki oxiratda bo‘lsin, baribir yakun topishiga ishontiradi. Oxirat haqida o‘ylab, faqat solih amallar qilishga intilish insonni baxtli qiladi.
Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: «Kimning g‘ami oxirat bo‘lsa, Alloh uning qalbiga qanoat solib qo‘yadi, uni xotirjam qilib qo‘yadi, dunyoning o‘zi unga xor bo‘lib kelaveradi. Kimning g‘ami dunyo bo‘lsa, Alloh uning dardini faqirlik qilib qo‘yadi, parishon qilib qo‘yadi, vaholanki dunyodan unga faqat taqdir qilingan narsagina keladi».
Alloh taolo faqat oxirat g‘ami bilan yashaydigan (oxirat haqida ko‘p qayg‘uradigan, har bir amalini oxirati uchun qiladigan) qizning qalbini dunyoning matohlaridan behojat qilib qo‘yadi. Qarabsizki, bu qiz har qanday holatda ham o‘zini baxtli his qiladi, hayotidan rozi bo‘lib yashaydi. Xotirjamlikda, osoyishtalikda, qanoatda yashagani uchun istamasa ham qo‘liga mol-dunyo kirib kelaveradi. Zero, Alloh taolo oxirat g‘amida yashaydigan, shu bilan birga, hayotiy sabablarni ham qilish uchun harakatdan to‘xtamagan kishining rizqini kesmaydi, uni ne’matlariga ko‘mib tashlaydi.
Ammo Alloh taolo bor g‘am-tashvishi dunyo bo‘lgan qizni faqirlar qatorida qilib qo‘yadi. Bunday qiz mol-dunyoga ko‘milib yashasa ham, o‘zini faqir, bechora his qilaveradi. Natijada dardi yangilanaveradi, dardiga dard qo‘shilaveradi, fikrlari tarqoq bo‘lib, iztirobga tushadi. Afsuski, shuncha yelib-yugurgani bilan faqat dunyoning ne’matlariga erisha oladi, oxiratda nasibasi bo‘lmaydi.
Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh,
Abdulhamid Umaraliyev tarjimasi.