Hazrati Oisha roziyallohu anho onamizdan rivoyat qilingan hadisda: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shunday dedilar:
“Birortangiz bir ish qilsa, Alloh o‘sha ishni yaxshilab qilishingizni yaxshi ko‘radi”.
Zero, har bir ishni eng mukammal o‘ringa qo‘yib bajarish ehsondir.
Hadisi shariflardan birida Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shunday marhamat qilganlar:
“Ish o‘z egasining qo‘lidan boshqasiga o‘tsa, qiyomatni kutavering”.
Har bir ishning o‘z egasi – mutaxassisi bor. Kuchli, bilimli, omonatdor va halol mutaxassis o‘ziga topshirilgan vazifani maromiga yetkazib bajaradi. Qolaversa kasb sohibi ya’ni ish egasi o‘z kasbini sevadigan va unga umrini bag‘ishlagan bo‘ladi. Aynan mana shu omil kasb egalari uchun eng muhim mezonlardandir.
Zero, kasb tanlash inson hayoti va taqdiriga ta’sir etishi mumkin.
Olimlarning ta’kidlashicha, har bir inson kasb tanlashda o‘zining fe’l-atvori, qiziqishlarini hisobga olishi kerak. Kasbning “obro‘li”, “serdaromad” va “imkoniyati katta” jihatlari emas, balki har bir insonning fe’l-atvori hamda dunyoqarashiga mos kelishi – juda muhim. Agar aksincha bo‘lsa, har qancha ko‘p pul to‘lanmasin, ishi unmay, kasalliklarga chalinish xavfi shuncha ko‘p bo‘lar ekan. Nomaqbul ish faoliyati – inson hayotiga alkogol, narkotik moddalari va urushlardan ham ko‘proq xavf soladi, deydi olimlar. Bu borada dunyo bo‘ylab kuzatilgan statistika quyidagicha:
Har yili ishlab chiqarishda va kasb kasalliklaridan 2 milliondan ziyod inson nobud bo‘ladi — shuningdek, urush va harbiy mojarolardan 650 mingga yaqin inson nobud bo‘lar ekan.
Ayniqsa, rivojlangan mamlakatlarda ish uchun berilayotgan qurbonlar soni yuqori. Masalan, har yili bir necha yuzlab yapon o‘ta toliqish oqibatida to‘ppa-to‘g‘ri ish joyining o‘zida bandalikni bajo keltiradi.
Yokohoma universiteti tadqiqotchilarinig yozishicha haftasiga o‘rta hisobda bir nafar odam ruhiy zo‘riqishlarga dosh bera olmay, depressiya oqibatida turli nohushliklarga duch kelar ekan.
Ilgari xavfli kasblar haqida gap ketganda, jurnalistika va konchi-shaxtyorlik kasblari tilga olinardi. Aslida, bu mezonlar ham o‘zgaruvchandir.
Bizningcha, u yoki bu kasbning “xavfliligi”ni aniqlagandan ko‘ra, har kim avvalo, o‘ziga mos kasbni tanlagani ma’qul. Hadisda aytilganidek “Ish o‘z egasining qo‘lidan boshqasiga o‘tsa, qiyomatni kutavering”. Qaysi kasb egasi bo‘lishidan qat’iy nazar, agar odam o‘z ishining haqiqiy ustasi bo‘lsa, unga bo‘lgan talab doimo yuqori bo‘ladi. O‘z navbatida bunday kishining sog‘lig‘i, obro‘si, kayfiyati va daromadi hamisha yaxshi bo‘laveradi.
Olimlar o‘tkazgan tadqiqotlar natijasiga ko‘ra, quyidagi kasb egalari ruyih zo‘riqishga o‘ta moyil bo‘lar ekan:
1 – o‘rin. Olimlar va o‘qituvchilar. Uzluksiz izlanish, takroriy tadqiqotlar olimlarni, ota-onalar, rahbariyat tomonidan nazorat va bosimning kuchayishi, bolalarning quloqsizligi va bir maromdagi ish esa pedagoglar asab tizimini ishdan chiqarishi barchamizga ma’lum.
2 – o‘rin. Ijod ahli – shoirlar, yozuvchilar, jurnalistlar va rejissyorlar. Bu kasblarning egalari aksariyat hollarda mashaqqatli ijod qilib, vaqtida dam olmaydilar. Qolaversa bu toifa kishilari maqtovga o‘ch va tanqidni suymaydiganlar toifasiga kiradi. Bundan tashqari, ularga biroz manmanlik xususiyati xos bo‘lib, bu ham ortiqcha asabbuzarlik keltirib chiqaradi.
3 – o‘rin. Jamoatchilik faollari – teleboshlovchilar, siyosatchilar va shou-biznes vakillari. Sababi – turmush tarzidan qat’i nazar, ular jamoatchilik oldida doim yaxshi kayfiyatda bo‘lishga majbur.
Tadqiqot natijalariga ko‘ra, so‘nggi o‘rin xizmat ko‘rsatish sohasi xodimlariga taalluqli. Ba’zi injiq mijozlarning talablari bu soha vakillarining sillasini quritib yuboradi.
Ammo, nima bo‘lganda ham har bir inson o‘ziga munosib, ishidan zavqlanadigan kasb yoki hunarni egallagani maqsadga muvofiqdir. Shunda, jamiyat ham rivojlanib, mamlakatmiz yanada taraqqiy etadi.
Manbalar asosida Saidabror Umarov tayyorladi
Alloh taologa cheksiz hamdu sanolarimiz, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamga mukammal salavotu salomlarimiz bo‘lsin.
Muhtaram yurtdoshlar!
Allohga shukrki, go‘zal diyorimizda har tongni tinchlik, xotirjamlik bilan qarshi olmoqdamiz. Ushbu ulug‘ ne’mat sababli, har sohada yutuqlar, yuksalishlar bo‘lmoqda, ne’matlar kundan-kun ziyoda bo‘lib bormoqda. Bu yurtda inson aziz, uning qadri yuksak ekani, o‘zining hayotiy ifodasini topib bormoqda. Ayniqsa, ijtimoiy himoyaga muhtojlar, nogironligi bo‘lgan insonlar, kambag‘al oilalarga doimiy g‘amxo‘rlik ko‘rsatib kelinmoqda.
Shubhasiz, oxirgi yillarda kam ta’minlangan, boquvchisini yo‘qotgan, yordamga muhtoj fuqarolar bilan manzilli ishlash bo‘yicha qonuniy asoslar va xalqparvar tizim yaratildi.
Siz aziz yurtdoshlarimizga murojaat qilar ekanmiz, shuni alohida ta’kidlashni xohlardikki, ijtimoiy himoya masalasida Prezidentimizga kamarbasta bo‘lish barchamiz intilayotgan farovon kelajak, farzandlarimiz baxtu saodatini ta’minlashning eng muhim shartidir.
Islom dinida muhtojlarga yordam berish, jismoniy imkoniyati cheklangan insonlarga mehr-muruvvat ko‘rsatish, miskin va bechoralar holidan xabar olish eng savobli amallardan hisoblanadi. Muborak dinimiz xayr-saxovatga buyurar ekan, uni o‘z o‘rniga sarflashga amr etadi. Muhtoj insonlar haqqiga xiyonat qilish esa og‘ir gunoh sanaladi.
Yurtimizda Ijtimoiy himoya milliy agentligi tashkil etilishi xalqimiz qalbidagi ezgu ish bo‘ldi. Agentlik og‘ir ijtimoiy holatga tushgan va tushish xavfi bo‘lgan aholi bilan manzilli ishlayotgani, xayru ehsonlarni o‘z egalariga yetkazayotgani xalqimizni mamnun etmoqda, qalbiga xursandchilik ulashmoqda. Albatta, mana shunday mehrga muhtoj insonlarning duosi bilan yurtimiz yanada obod bo‘ladi.
Hurmatli yurtdoshlarimiz!
Yaratganga shukr, tarbiyaning asosiy poydevori bo‘lgan maktabga, yoshlarni ilm-ma’rifatli qilishga davlatimiz tomonidan doimiy e’tibor qaratilmoqda. Yangidan yangi maktablar, bog‘chalar qurilmoqda. Yurtimizda o‘rta hisobda yiliga bir million bola tug‘ilmoqda. Bu degani, yetti yildan keyin bir necha ming maktabga ehtiyoj paydo bo‘ladi. Shunday ekan, saxovatpesha kishilarimiz maktab qurish yoki ta’mirlash ishlariga ham katta e’tibor qaratishlarini tavsiya etamiz. Zotan, ma’rifat, ziyo maskani bo‘lgan ta’lim dargohlarini qurish, obod qilish ajri ulug‘ amallardan hisoblanadi. Shuningdek, ta’lim muassasalari talaba va o‘quvchilarni moddiy tarafdan ta’minlash, ularni kontrakt-shartnomalarini to‘lab berish, o‘quv qurol va darsliklarini olib berish savobi doimiy yozilib turadigan sadaqai joriya bo‘ladi.
Aziz vatandoshlar!
Taassufki, to‘ylar, oilaviy tantanalar, marhumlar xotirasi, haj va umraga borib-keluvchilarni kutib olishga bag‘ishlangan yig‘inlar, ulardagi bir-biridan o‘tib tushadigan, kimo‘zarga, riyoga, isrofga to‘la ishlar xalqimizning jiddiy muammolaridan biri bo‘lib kelmoqda.
Shu o‘rinda, ziyolilar, yoshi keksa otaxonu onaxonlar, nuroniylarga aytar so‘zimiz, keling, birgalikda yurtimiz aholisiga, ayniqsa, yuqoridagi kabi isrofgarchilik va dabdaba qilayotganlarga tushuntirish ishlarini ko‘paytiraylik, bu kabi illatlarga birgalikda barham beraylik. Alloh taolo ato etgan mol-dunyoni isrof qilish – katta gunoh, ekanini uqtiraylik! Buning o‘rniga topganlarimizni savobli ishlarga sarflab, beva-bechora, nochor, muhtojlarga yordam beraylik, ana shunda ulkan savobga ega bo‘lamiz, inshoaalloh!
Qadrli ulamolar va imom-domlalar!
Ijtimoiy himoya bo‘yicha Yurtboshimizning tashabbuslarini qo‘llab-quvvatlagan holda, biz – din peshvolari quyidagi 7 ta vazifani amalga oshirishni belgilab olmoqdamiz:
Birinchi, ulamolar va imom-xatiblar “Xayru saxovat – qalblarga quvonch ulashadi” shiori ostida targ‘ibot-tashviqot ishlarini keng ko‘lamda amalga oshirish.
Ikkinchi, har bir markaziy masjid 5 tadan ehtiyojmand oilani otaliqqa olib, ularning farzandlarini o‘quv kurslarida o‘qitishi, kasb-hunarga o‘rgatishi va doimiy daromadga ega bo‘lishiga ko‘maklashish.
Uchinchi, har bir tuman-shahar bosh imom-xatiblari hududidagi kamida 1 ta maktabni homiylarni jalb etgan holda ta’mirlash ishlariga yordam ko‘rsatish.
To‘rtinchi, “Vaqf” xayriya jamoat fondi Ijtimoiy himoya milliy agentligi bilan hamkorlikda mamlakatimiz bo‘yicha kam ta’minlangan oilalar farzandlari bo‘lgan 200 nafar yoshni kasbga o‘rgatish va ish bilan band qilish.
Beshinchi, “Vaqf” xayriya jamoat fondi “Inson” ijtimoiy xizmatlar markazi bilan hamkorlikda jismoniy imkoniyati cheklangan bolalarga 50 dona sport aravachasi va boshqa reabilitatsiya vositalari olib berib, ularning davolanishlariga ko‘maklashish.
Oltinchi, masjid imom-xatiblari homiylarni jalb etgan holda “Mehribonlik”, “Saxovat”, “Muruvvat” uylariga va mehnat faxriylariga moddiy yordamlar ko‘rsatish ishlarini tashkil etish.
Yettinchi, imom-xatiblar tomonidan to‘y-ma’raka marosimlardagi isrofgarchilik, umra ziyoratidan qaytgandan keyin har xil xo‘jako‘rsin marosimlari uyushtirishdek illatlarning oldini olish yuzasidan targ‘ibot ishlarini amalga oshirish.
Aziz yurtdoshlar!
Xayrli va savobli ishga hissa qo‘shgan, yetim-yesir, beva-bechoraning boshini silagan odamning amal daftariga qiyomatgacha sadaqai joriya savobi to‘xtamasdan yozilib turishini, bunday odam xalq ichida, el orasida doimo hurmat va e’zozda bo‘lishini unutmaylik!
Alloh taolo ezgu ishlarimizni O‘zi mukofotlasin, omin!
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Ulamolar Kengashi raisi,
muftiy Shayx Nuriddin XOLIQNAZAR
Toshkent shahri
2024 yil 26 dekabr