Hazrati Oisha roziyallohu anho onamizdan rivoyat qilingan hadisda: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shunday dedilar:
“Birortangiz bir ish qilsa, Alloh o‘sha ishni yaxshilab qilishingizni yaxshi ko‘radi”.
Zero, har bir ishni eng mukammal o‘ringa qo‘yib bajarish ehsondir.
Hadisi shariflardan birida Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shunday marhamat qilganlar:
“Ish o‘z egasining qo‘lidan boshqasiga o‘tsa, qiyomatni kutavering”.
Har bir ishning o‘z egasi – mutaxassisi bor. Kuchli, bilimli, omonatdor va halol mutaxassis o‘ziga topshirilgan vazifani maromiga yetkazib bajaradi. Qolaversa kasb sohibi ya’ni ish egasi o‘z kasbini sevadigan va unga umrini bag‘ishlagan bo‘ladi. Aynan mana shu omil kasb egalari uchun eng muhim mezonlardandir.
Zero, kasb tanlash inson hayoti va taqdiriga ta’sir etishi mumkin.
Olimlarning ta’kidlashicha, har bir inson kasb tanlashda o‘zining fe’l-atvori, qiziqishlarini hisobga olishi kerak. Kasbning “obro‘li”, “serdaromad” va “imkoniyati katta” jihatlari emas, balki har bir insonning fe’l-atvori hamda dunyoqarashiga mos kelishi – juda muhim. Agar aksincha bo‘lsa, har qancha ko‘p pul to‘lanmasin, ishi unmay, kasalliklarga chalinish xavfi shuncha ko‘p bo‘lar ekan. Nomaqbul ish faoliyati – inson hayotiga alkogol, narkotik moddalari va urushlardan ham ko‘proq xavf soladi, deydi olimlar. Bu borada dunyo bo‘ylab kuzatilgan statistika quyidagicha:
Har yili ishlab chiqarishda va kasb kasalliklaridan 2 milliondan ziyod inson nobud bo‘ladi — shuningdek, urush va harbiy mojarolardan 650 mingga yaqin inson nobud bo‘lar ekan.
Ayniqsa, rivojlangan mamlakatlarda ish uchun berilayotgan qurbonlar soni yuqori. Masalan, har yili bir necha yuzlab yapon o‘ta toliqish oqibatida to‘ppa-to‘g‘ri ish joyining o‘zida bandalikni bajo keltiradi.
Yokohoma universiteti tadqiqotchilarinig yozishicha haftasiga o‘rta hisobda bir nafar odam ruhiy zo‘riqishlarga dosh bera olmay, depressiya oqibatida turli nohushliklarga duch kelar ekan.
Ilgari xavfli kasblar haqida gap ketganda, jurnalistika va konchi-shaxtyorlik kasblari tilga olinardi. Aslida, bu mezonlar ham o‘zgaruvchandir.
Bizningcha, u yoki bu kasbning “xavfliligi”ni aniqlagandan ko‘ra, har kim avvalo, o‘ziga mos kasbni tanlagani ma’qul. Hadisda aytilganidek “Ish o‘z egasining qo‘lidan boshqasiga o‘tsa, qiyomatni kutavering”. Qaysi kasb egasi bo‘lishidan qat’iy nazar, agar odam o‘z ishining haqiqiy ustasi bo‘lsa, unga bo‘lgan talab doimo yuqori bo‘ladi. O‘z navbatida bunday kishining sog‘lig‘i, obro‘si, kayfiyati va daromadi hamisha yaxshi bo‘laveradi.
Olimlar o‘tkazgan tadqiqotlar natijasiga ko‘ra, quyidagi kasb egalari ruyih zo‘riqishga o‘ta moyil bo‘lar ekan:
1 – o‘rin. Olimlar va o‘qituvchilar. Uzluksiz izlanish, takroriy tadqiqotlar olimlarni, ota-onalar, rahbariyat tomonidan nazorat va bosimning kuchayishi, bolalarning quloqsizligi va bir maromdagi ish esa pedagoglar asab tizimini ishdan chiqarishi barchamizga ma’lum.
2 – o‘rin. Ijod ahli – shoirlar, yozuvchilar, jurnalistlar va rejissyorlar. Bu kasblarning egalari aksariyat hollarda mashaqqatli ijod qilib, vaqtida dam olmaydilar. Qolaversa bu toifa kishilari maqtovga o‘ch va tanqidni suymaydiganlar toifasiga kiradi. Bundan tashqari, ularga biroz manmanlik xususiyati xos bo‘lib, bu ham ortiqcha asabbuzarlik keltirib chiqaradi.
3 – o‘rin. Jamoatchilik faollari – teleboshlovchilar, siyosatchilar va shou-biznes vakillari. Sababi – turmush tarzidan qat’i nazar, ular jamoatchilik oldida doim yaxshi kayfiyatda bo‘lishga majbur.
Tadqiqot natijalariga ko‘ra, so‘nggi o‘rin xizmat ko‘rsatish sohasi xodimlariga taalluqli. Ba’zi injiq mijozlarning talablari bu soha vakillarining sillasini quritib yuboradi.
Ammo, nima bo‘lganda ham har bir inson o‘ziga munosib, ishidan zavqlanadigan kasb yoki hunarni egallagani maqsadga muvofiqdir. Shunda, jamiyat ham rivojlanib, mamlakatmiz yanada taraqqiy etadi.
Manbalar asosida Saidabror Umarov tayyorladi
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
"Alloh sizdan yengillatmoqni iroda qiladir. Va inson zaif yaratilgandir".
Insonni Alloh taoloning O‘zi yaratgan. U Zot O‘z bandasining xususiyatlarini yaxshi biladi. Shuning uchun ham insonga faqat Alloh taoloning ko‘rsatmalarigina to‘g‘ri kelishi mumkin. Ushbu oyatda Alloh taolo insonning zaif holda yaratilganini ta’kidlamoqda. Yaratuvchining O‘zi «zaif yaratilgan», deb turganidan keyin, shu zaif insonga yo‘l ko‘rsatishda U Zot og‘irlikni xohlarmidi? Yo‘q, U Zot yengillikni xohlaydi.
Islom shariati, umuman, yengillik ustiga bino qilingandir. Bu haqda ko‘plab oyat va hadislar bor. Hammasi o‘z o‘rnida bayon qilinadi. «Niso» surasining boshidan muolaja qilib kelinayotgan masalalar, xususan, erkak va ayol, oila, nikoh masalasiga kelsak, ushbu oyatda bu masalalarda ham Alloh O‘z bandalariga yengillikni istashi ta’kidlanmoqda. Zohiriy qaralganda, diniy ko‘rsatmalarni bajarish qiyin, shahvatga ergashganlarning yo‘llarida yurish osonga o‘xshaydi. Islomda hamma narsa man qilingan-u, faqat birgina yo‘lga ruxsat berilganga o‘xshaydi. «Nomahramga qarama», «U bilan yolg‘iz qolma», «Uylanmoqchi bo‘lsang, oldin ahlining roziligini ol», «Mahr ber», «Guvoh keltir» va hokazo. Hammasi qaydlash va qiyinchilikdan iborat bo‘lib tuyuladi. Shahvatga ergashganlar esa «Yoshligingda o‘ynab qol, gunoh nima qiladi», deyishadi. Bu esa sodda va oson ko‘rinadi. Haqiqatda esa unday emas. Natijaga qaraganimizda bu narsa yaqqol ko‘zga tashlanadi. Dunyo tarixini kuzatadigan bo‘lsak, oila masalasiga yengil qaragan, jinsiy shahvatga berilgan xalqlar, davlatlar va madaniyatlar inqirozga uchragan. Qadimiy buyuk imperiyalarning sharmandalarcha qulashining asosiy omillaridan biri ham shu bo‘lgan.
Bizning asrimizga kelib, G‘arbda, o‘zlarining ta’biri bilan aytganda, jinsiy inqilob bo‘ldi. Jins borasida olimlar yetishib chiqdilar. Ular «Jinsiy hurriyat bo‘lmaguncha, inson to‘liq hur bo‘la olmaydi. Agar jinsiy mayllar jilovlansa, insonda ruhiy tugun paydo bo‘lib, unda qo‘rqoqlik va boshqa salbiy sifatlar kelib chiqishiga sabab bo‘ladi», kabi g‘oyalarni tarqatishdi. Oqibatda jinsiy inqilob avjiga chiqdi.
Natijasini – har xil balo-ofatlar buhronini hozir o‘zlari ko‘rib-tatib turishibdi. Axloqiy buzuqlik, oilaning va jamiyatning parchalanishi, hayotga qiziqishning yo‘qolishidan tashqari, son-sanog‘iga yetib bo‘lmaydigan muammolar paydo bo‘ldi. Jinsiy inqilob oqibatida taraqqiy etgan g‘arb davlatlarining tub aholisi dahshatli sur’atda kamayib bormoqda. Ko‘z ko‘rib, quloq eshitmagan tanosil kasalliklari kelib chiqdi, har yili son-sanoqsiz odamlar shu kasalliklardan o‘lmoqda. Nasl buzilib, odamlari zaifhol va kasalmand bo‘lib bormoqda. Turli aqliy va ruhiy kasalliklar urchidi. Oxiri kelib, kasalliklarga qarshi insondagi tabiiy monelikning yo‘qolishi (OITS) kasalligi paydo bo‘ldi. Bu kasallik haqli ravishda, XX asr vabosi deb nomlandi. Uning davosi yo‘q. Bu dardga chalinishning sababi zinodir. U bilan kasallangan odam tez muddatda o‘ladi. Hamma dahshatda. Bu dardga chalinmaslikning yo‘llari axtarilmoqda, bu yo‘lda behisob mablag‘lar sarflanmoqda, mazkur vaboga chalinmaslikning turli choralari taklif etilmoqda. Qonunlar chiqarilmoqda, idoralar ochilmoqda.
Lekin shahvatga ergashganlari sababli ular eng oson, eng ishonchli bitta yo‘l – Allohning yo‘liga qaytishni xayollariga ham keltirishmayapti. Aqalli ushbu dardning bevosita sababchisi bo‘lmish zinoni man etuvchi qonun chiqarishni hech kim o‘ylab ham ko‘rmayapti. Chunki shahvatga ergashganlar shahvatga qarshi chiqa olmaydilar. Ularning o‘zlari shahvatga banda bo‘lganlari uchun unga ergashganlar. O‘zlarini zohiriy yengil ko‘ringan ishga urib, endi og‘irlikdan boshlari chiqmay yuribdi. Zohiriy og‘ir ko‘ringan bo‘lsa ham, Alloh ko‘rsatgan yo‘lga yurgan bandalar boshida mazkur og‘irlik va mashaqqatlarning birortasi ham yo‘q. Ular mutlaq yengillikda, farovon turmush kechirmoqdalar.
"Tafsiri Hilol" kitobidan