Qalblarni poklash sari: “Yaxshilik bo‘lsin! Kimning aqli amir bo‘lib, havoi nafsi unga asir bo‘lsa.
17. Ulamolar aytadilarki: “Yaxshilik bo‘lsin! Kimning aqli amir bo‘lib, havoi nafsi unga asir bo‘lsa. Voy bo‘lsin! Kimning havoi nafsi amir bo‘lib, aqli unga asir bo‘lsa”.
Ulamolar, havoi nafs jamiki yomonliklarning boshlanishidir. Chunki shahvatlar nafsga joylashtirilgan, deydilar. “Havo” esa yengil yel bo‘lib, u azob-uqubatlar, iztiroblar to‘la “joy”dan chiqadi. So‘ngra shahvat to‘la nafsni qo‘zg‘atib unga kuch beradi. Natijada, inson ko‘z ko‘rib quloq eshitmagan jirkanchliklarga, jinoyat va razilliklarga qo‘l uradi. Holiga esa voy bo‘ladi. Aql esa tanadagi bu g‘alayonni tarqatib, shahvat olovini o‘chirib turadi. Shu sabab aql va tafakkur egalari doimo yaxshiliklar ichra baxtiyor yashaydilar.
18. “Kim gunohlarni tark etsa, uning qalbi yumshoq bo‘ladi. Yana kimki haromni tark qilib, halolni yesa, uning fikri musaffo bo‘ladi”.
Qalb oppoq matoga o‘xshaydi. Agar inson gunoh ish qilsa o‘sha oq matoda bitta qora dog‘ paydo bo‘ladi va gunoh ishlarda bardavom bo‘lsa, oppoq mato qop-qora dag‘al buyumga aylanib, dag‘allashib qotib qoladi. Natijada, yaxshilik, amri ma’ruf va tarbiya unga kor qilmay qoladi.
Endi bu qotgan va kirlangan qalbni faqatgina gunohlarni tark etish orqali yumshatish mumkin.
Halol luqma yegan inson esa, o‘zgalarga nisbatan samimiy, xolis va musaffo fikrlaydigan bo‘ladi.
Manbalar asosida Saidabror Umarov tayyorladi
G‘am-qayg‘usiz hayotni kutib yashayotgan qizga «Siz kutayotgan kun bu dunyoda hech qachon kelmaydi», deb aytish kerak.
Alloh taolo «Biz insonni mashaqqatda yaratdik», degan (Balad surasi, 4-oyat).
Bu hayot – g‘am-tashvishli, azob-uqubatli, mashaqqatli hayotdir. Mo‘min odam buni juda yaxshi tushunadi. Bu dunyoda qiynalsa, azob cheksa, oxiratda albatta xursand bo‘lishini biladi. Inson mukammal baxtni faqatgina oxiratda topadi. Shuning uchun ulug‘lardan biriga «Mo‘min qachon rohat topadi?» deb savol berishganda, «Ikkala oyog‘ini ham jannatga qo‘yganida», deb javob bergan ekan.
Allohning mehribonligini qarangki, oxirat haqida o‘ylab, unga tayyorgarlik ko‘rish hayotni go‘zal qiladi, qayg‘ularni kamaytirib, uning salbiy ta’sirini yengillatadi, qalbda rozilik va qanoatni ziyoda qiladi, dunyoda solih amallarni qilishga qo‘shimcha shijoat beradi, musibatga uchraganlarni bu g‘am-tashvishlar, azob-uqubatlar bir kun kelib, bu dunyoda bo‘lsin yoki oxiratda bo‘lsin, baribir yakun topishiga ishontiradi. Oxirat haqida o‘ylab, faqat solih amallar qilishga intilish insonni baxtli qiladi.
Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: «Kimning g‘ami oxirat bo‘lsa, Alloh uning qalbiga qanoat solib qo‘yadi, uni xotirjam qilib qo‘yadi, dunyoning o‘zi unga xor bo‘lib kelaveradi. Kimning g‘ami dunyo bo‘lsa, Alloh uning dardini faqirlik qilib qo‘yadi, parishon qilib qo‘yadi, vaholanki dunyodan unga faqat taqdir qilingan narsagina keladi».
Alloh taolo faqat oxirat g‘ami bilan yashaydigan (oxirat haqida ko‘p qayg‘uradigan, har bir amalini oxirati uchun qiladigan) qizning qalbini dunyoning matohlaridan behojat qilib qo‘yadi. Qarabsizki, bu qiz har qanday holatda ham o‘zini baxtli his qiladi, hayotidan rozi bo‘lib yashaydi. Xotirjamlikda, osoyishtalikda, qanoatda yashagani uchun istamasa ham qo‘liga mol-dunyo kirib kelaveradi. Zero, Alloh taolo oxirat g‘amida yashaydigan, shu bilan birga, hayotiy sabablarni ham qilish uchun harakatdan to‘xtamagan kishining rizqini kesmaydi, uni ne’matlariga ko‘mib tashlaydi.
Ammo Alloh taolo bor g‘am-tashvishi dunyo bo‘lgan qizni faqirlar qatorida qilib qo‘yadi. Bunday qiz mol-dunyoga ko‘milib yashasa ham, o‘zini faqir, bechora his qilaveradi. Natijada dardi yangilanaveradi, dardiga dard qo‘shilaveradi, fikrlari tarqoq bo‘lib, iztirobga tushadi. Afsuski, shuncha yelib-yugurgani bilan faqat dunyoning ne’matlariga erisha oladi, oxiratda nasibasi bo‘lmaydi.
Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh,
Abdulhamid Umaraliyev tarjimasi.