Sayt test holatida ishlamoqda!
07 Yanvar, 2025   |   7 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:24
Quyosh
07:49
Peshin
12:34
Asr
15:29
Shom
17:13
Xufton
18:32
Bismillah
07 Yanvar, 2025, 7 Rajab, 1446

Ramazon oyida jannatga 111 eshik (Tanlovga)

9.05.2020   2489   5 min.
Ramazon oyida jannatga 111 eshik (Tanlovga)
  1. Har bir amalni faqat Alloh taoloning roziligini ko‘zlab bajarish. (ixlosli bo‘lish).
  2. Alloh taologa tavba qilish.
  3. Yangi chiqqan oyni ko‘rganda duo qilish.
  4. Iymon va savob umidida ro‘za tutish.
  5. Iymon va savob umidida kechalarini bedor o‘tkazish.
  6. Iymon va savob umidida qadr kechasida bedor bo‘lish.
  7. Oxirgi o‘n kunida yanada jiddu jahd qilish.
  8. Umra qilish.
  9. E’tikofda o‘tirish.
  10. Ro‘zadorga iftorlik qilib berish.
  11. Qur’oni karimni tilovat qilish.
  12. Qur’oni karimni o‘rganish va o‘rgatish.
  13. Alloh taoloni zikr qilish.
  14. Istig‘for aytish.
  15. Tahoratni mukammal ado etish.
  16. Tahorat olgandan keyin shahodat kalimasini aytish.
  17. Doimo tahoratli bo‘lib yurish.
  18. Misvok ishlatish.
  19. Tahorat olgandan keyin ikki rakat namoz o‘qish.
  20. Azon eshitandan keyin uning duosini o‘qish.
  21. Azon va iqomat orasida duo qilish.
  22. Doimo besh vaqt namozni ado etish.
  23. Namozlarni o‘z vaqtida ado etish.
  24. Xususan bomdod va asr namozlarining vaqtiga yanada rioya qilish.
  25. Juma kuni duolar ijobat bo‘ladigan lahzalarni o‘rganib, shu vaqtlarda duo qilish.
  26. Juma kuni “Kahf” surasini o‘qish.
  27. Doimo “Zuho” namozini ado etish.
  28. Kundalik o‘qilib boriladigan sunnat namozlarini qoldirmaslik.
  29. Nafl namozlarni uyda ado etish.
  30. Ko‘p sajda qilish.
  31. Yosh farzandlarni namoz o‘qishga o‘rgatish.
  32. Yoshlarni ro‘za tutishga o‘rgatish.
  33. Har bir farz namozidan keyin Alloh taoloni zikr qilish.
  34. Ro‘zador og‘iz ochishini kechiktirmasligi.
  35. Og‘iz ochish amalini shom namozidan avval bajarish.
  36. Agar topilsa, xurmo bilan og‘iz ochish.
  37. Doimo iftorlik duosini o‘qishga rioya qilish.
  38. Iftorlik paytida duo qilish.
  39. Boshqa paytlarda ham ko‘proq duo qilish.
  40. Saharlik qilish.
  41. Ovqat yeb, ichimlik ichib bo‘lgandan keyin Alloh taologa hamd aytish.
  42. Zakotni ado etish.
  43. Alloh yo‘lida infoq-ehson qilish.
  44. Sadaqa berish.
  45. Birovlarga oshkora qilmay sadaqa berish.
  46. Masjidlar qurilishiga moddiy yoki ma’naviy ko‘mak berish.
  47. Salomni keng yoyish va miskinu faqirlarga taom yedirish.
  48. Yo‘ldan odamlarga aziyat beradigan narsalarni olib tashlash.
  49. Ota-onaga yaxshilik qilish va ularga itoat etish.
  50. Ayol kishi eriga itoat etishi.
  51. Haloldan kasb qilish.
  52. Doimo ahli-oila nafaqasidan xabardor bo‘lish.
  53. Yetimlar va miskinu bechoralar nafaqasidan xabardor bo‘lish.
  54. Yetimni o‘z kafilligiga olib, uning nafaqasiga qarash.
  55. Yetimning boshidan silab, unga mehr-shafqat ko‘rsatish.
  56. Do‘stu birodarlarning ehtiyojlarini ravo qilish.
  57. Alloh yo‘lidagi do‘stlardan hol-ahvol so‘rab turish.
  58. Kasallarni holidan xabar olish.
  59. Qarindosh-urug‘lar garchi, aloqalarni uzgan bo‘lsalar-da, ular bilan yaxshi munosabatda bo‘lish.
  60. Musulmon ko‘nglini ko‘tarib, xursand qiladigan ishlarni amalga oshirish.
  61. Qiynalib qolgan kishining ishini yengillatish.
  62. Zaifhol kishilarga nisbatan rahm-shafqatli bo‘lish.
  63. O‘zaro nizo chiqqan, bir-biri bilan yuzko‘rmas bo‘lib ketgan insonlarning orasini isloh qilish.
  64. Go‘zal xulqli bo‘lish.
  65. Hayoli bo‘lish.
  66. Rostgo‘y bo‘lish.
  67. Bosiq, kechirimli, muloyim bo‘lish.
  68. Ko‘rishganda qo‘l berib salomlashish.
  69. Ochiq yuzli bo‘lish.
  70. Savdoda bag‘rikeng bo‘lish.
  71. Alloh taolo harom qilgan narsalardan ko‘zni tiyish.
  72. Yaxshilikka chaqirib, yomonlikning oldini olish.
  73. Solihlar, yaxshi insonlar bilan birga bo‘lish.
  74. Til va boshqa a’zolarni nomaqbul ishlardan saqlash.
  75. Payg‘ambar alayhissalom ko‘p salavot aytish.
  76. Yaxshilik qilish va ezgu ishlarga dalolat qilish.
  77. Insonlar Alloh taoloni tanishiga sababchi bo‘lish.
  78. Insonlarning ayblarini berkitish.
  79. Sabrli bo‘lish.
  80. Biror bir gunoh ish sodir etganda, ikki rakat namoz o‘qib, tavba qilish.
  81. Hayvonu jonzotlarga ham shafqatli bo‘lish.
  82. Insonlardan ta’ma qilmaslik.
  83. Ko‘p tahlil (ya’ni, “Laa ilaaha illalloh”) va tasbeh (Subhanalloh) aytish.
  84. Sadaqayi joriya qilish.
  85. Savdo-sotiqda rostgo‘y bo‘lish.
  86. Musulmonlar g‘am-tashvishini aritish.
  87. Musulmon va boshqalarga ziyon bermaslik.
  88. O‘zgalarga yordam qo‘lini cho‘zish.
  89. Ota-onaning do‘stlari bilan ham bordi-keldi qilib aloqani uzmaslik.
  90. Shirin so‘zli bo‘lish.
  91. Qo‘l ostidagi ishchi-xodimlarga shafqatli bo‘lish.
  92. Bir solih amalni oz-oz bo‘lsa-da, bardavomlik ila bajarish.
  93. Qo‘ni-qo‘shnilarga yaxshi munosabatda bo‘lish.
  94. Ota-onaning haqqiga duo qilish.
  95. Do‘stu birodarining haqqiga g‘oyibona duo qilish.
  96. Musulmonlarning haqqiga duo qilish va Alloh taolodan ularning gunohlarini kechirishini so‘rash.
  97. Turmush o‘rtog‘i bilan yaxshi munosabatda bo‘lish.
  98. O‘z ahli-oilasiga ta’lim-tarbiya berish.
  99. Biror kishiga jabr qilgan bo‘lsa, undan rozilik olish va zimmasidagi o‘zgalarning moddiy va ma’naviy haqlarini ado etish.
  100. Yomonlik ketidan uni yuvib yuboradigan yaxshilik qilish.
  101. Omonatga xiyonat qilmaslik va ahdga vafo qilish.
  102. Kattani hurmat, kichikni izzat qilish.
  103. O‘zgalarning g‘am-qayg‘usi va dardiga sherik bo‘lish.
  104. Tilni yomon so‘zlardan saqlab faqat yaxshi so‘zlarni aytish.
  105. Musulmonlar obro‘sini saqlash.
  106. Qalbni baxillik va hasaddan pok tutish.
  107. Insonlar orasida adolat bilan hukm qilish.
  108. Boshiga kulfat yog‘ilgan kishiga yordam berish.
  109. Yaxshilikka chaqirayotgan kishining chaqirig‘iga labbay deyish.
  110. Yaxshi ish qilgan kishiga minnatdorchilik bildirish va munosib mukofotlash.
  111. Shavvol oyidan olti kun ro‘za tutish.

 

G‘iyosiddin HABIBULLOH ,

Muhammad al-Beruniy o‘rta maxsus

islom bilim yurti mudarrisi.

 

 

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Kelinning sepida erning haqqi yo‘q

6.01.2025   1991   3 min.
Kelinning sepida erning haqqi yo‘q

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

عَنْ عَلِيٍّ رَضِي اللهُ عَنْهُ قَالَ: جَهَّزَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَاطِمَةَ فِي خَمِيلٍ وَقِرْبَةٍ وَوِسَادَةٍ حَشْوُهَا إِذْخِرٌ .رَوَاهُ النَّسَائِيُّ. وَاللهُ أَعْلَى وَأَعْلَمُ.

Ali roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Fotimaga bir chiyduxoba, bir mesh va ichiga izxir solingan bolishni jihoz (sep) qilib berdilar» (Nasaiy rivoyat qilgan). Alloh oliy va bilguvchiroqdir.

Sharh: Olamlarning sayyidi bo‘lmish zot Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning jigargo‘shalari, ahli jannat ayollarning sayyidasi Fotimai Zahro roziyallohu anhoga qilib bergan seplari qanchalik kamtarona, qanchalik sodda bo‘lganini qarang.

Bu holatni bilgandan keyin bugungi kunga bir nazar solaylik. Boshqalarni qo‘yib turib, Muhammad sollallohu alayhi vasallamga ummatlik da’vosini qilayotganlarga ko‘z tashlaylik.

Qiz bola tug‘ilganidan boshlab, yemay-ichmay, yedirmay-ichirmay sep to‘plab, bo‘lgan-bo‘lmagan narsani yig‘ib, jamlab yuradiganlarga nima deyish mumkin?

Sep masalasini nikohning asosiy va markaziy masalasiga aylantiruvchilarga nima deymiz?

Kelinning epiga emas, sepiga qaraydigan qudalarga nima deymiz?

Sep tufayli kelib chiqayotgan urush-janjallarga nima deymiz?

Nima ham der edik. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamdan o‘rnak oling, otalar, deymiz.

Fotimai Zahrodan o‘rnak oling, qizlar, deymiz.

Hazrati Ali karramallohu vajhahudan o‘rnak oling, kuyovlar, deymiz.

Sep masalasida tez-tez oilaviy kelishmovchiliklar chiqib turishini ko‘zda tutib, ulamolarimiz bu masalani batafsil yoritib berganlar.

– Mahr deb berilgan narsaning sepga hech aloqasi yo‘q.

Bir odam mahrga ming dinor berdi. Odatda bunchalik ko‘p mahr olgan kelin ko‘p sep bilan kelar edi. Ammo bu kelin oz sep bilan keldi. Shunda erning «Sen ko‘p jihoz bilan kelishing kerak edi», deyishga haqqi yo‘q.

– Kelin o‘zi bilan olib kelgan sepiga o‘zi ega hisoblanadi. U narsalarda erning haqqi yo‘q.

– Agar er mahrdan tashqari, jihoz olishga alohida pul bergan bo‘lsa-yu, kelin hech narsa olmay kelsa, er talab qilishi mumkin. Ammo ma’lum muddat indamay yursa, rozi bo‘lgan hisoblanadi va keyin talab qilishga haqqi qolmaydi.

– Agar ota urf-odatga binoan, qiziga sep olib bergan bo‘lsa, keyin uni qaytarib olishga haqqi yo‘q. Ota vafot etganidan keyin boshqa merosxo‘rlar ham uni ololmaydilar.

– Ota qizi kichkinalik paytida unga sep bo‘ladigan narsani sotib olib bergan bo‘lsa, keyinchalik orada nizo chiqib, ota «Omonatga bergan edim», desa, qiz esa «Sepga berilgan edi», desa, otaning hujjat-dalillari bo‘lmasa, qizning gapi o‘tadi. Agar qiz vafot etganidan keyin nizo chiqsa, uning erining gapi o‘tadi.

– Agar ona otadan so‘ramay, uydagi narsalardan qiziga bersa, ota indamasa, u narsalar qizga sep bo‘ladi, qaytarib olish mumkin emas.

– Agar kuyov qizning valiylariga to‘yni tezlashtirish uchun biror narsa bergan bo‘lsa, keyinchalik «O‘sha narsani qaytarib beringlar», deyishga haqqi bor. Chunki u narsa rishva – pora hisoblanadi.

Hamma muqaddimalar qilib bo‘linganidan keyin er-xotin bo‘lib yashashdan oldin nikohni e’lon qilish kerak.

«Hadis va hayot» kitobi asosida tayyorlandi

Maqolalar