Sayt test holatida ishlamoqda!
23 Dekabr, 2024   |   22 Jumadul soni, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:21
Quyosh
07:46
Peshin
12:27
Asr
15:17
Shom
17:01
Xufton
18:21
Bismillah
23 Dekabr, 2024, 22 Jumadul soni, 1446

Ramazon oyida jannatga 111 eshik (Tanlovga)

9.05.2020   2383   5 min.
Ramazon oyida jannatga 111 eshik (Tanlovga)
  1. Har bir amalni faqat Alloh taoloning roziligini ko‘zlab bajarish. (ixlosli bo‘lish).
  2. Alloh taologa tavba qilish.
  3. Yangi chiqqan oyni ko‘rganda duo qilish.
  4. Iymon va savob umidida ro‘za tutish.
  5. Iymon va savob umidida kechalarini bedor o‘tkazish.
  6. Iymon va savob umidida qadr kechasida bedor bo‘lish.
  7. Oxirgi o‘n kunida yanada jiddu jahd qilish.
  8. Umra qilish.
  9. E’tikofda o‘tirish.
  10. Ro‘zadorga iftorlik qilib berish.
  11. Qur’oni karimni tilovat qilish.
  12. Qur’oni karimni o‘rganish va o‘rgatish.
  13. Alloh taoloni zikr qilish.
  14. Istig‘for aytish.
  15. Tahoratni mukammal ado etish.
  16. Tahorat olgandan keyin shahodat kalimasini aytish.
  17. Doimo tahoratli bo‘lib yurish.
  18. Misvok ishlatish.
  19. Tahorat olgandan keyin ikki rakat namoz o‘qish.
  20. Azon eshitandan keyin uning duosini o‘qish.
  21. Azon va iqomat orasida duo qilish.
  22. Doimo besh vaqt namozni ado etish.
  23. Namozlarni o‘z vaqtida ado etish.
  24. Xususan bomdod va asr namozlarining vaqtiga yanada rioya qilish.
  25. Juma kuni duolar ijobat bo‘ladigan lahzalarni o‘rganib, shu vaqtlarda duo qilish.
  26. Juma kuni “Kahf” surasini o‘qish.
  27. Doimo “Zuho” namozini ado etish.
  28. Kundalik o‘qilib boriladigan sunnat namozlarini qoldirmaslik.
  29. Nafl namozlarni uyda ado etish.
  30. Ko‘p sajda qilish.
  31. Yosh farzandlarni namoz o‘qishga o‘rgatish.
  32. Yoshlarni ro‘za tutishga o‘rgatish.
  33. Har bir farz namozidan keyin Alloh taoloni zikr qilish.
  34. Ro‘zador og‘iz ochishini kechiktirmasligi.
  35. Og‘iz ochish amalini shom namozidan avval bajarish.
  36. Agar topilsa, xurmo bilan og‘iz ochish.
  37. Doimo iftorlik duosini o‘qishga rioya qilish.
  38. Iftorlik paytida duo qilish.
  39. Boshqa paytlarda ham ko‘proq duo qilish.
  40. Saharlik qilish.
  41. Ovqat yeb, ichimlik ichib bo‘lgandan keyin Alloh taologa hamd aytish.
  42. Zakotni ado etish.
  43. Alloh yo‘lida infoq-ehson qilish.
  44. Sadaqa berish.
  45. Birovlarga oshkora qilmay sadaqa berish.
  46. Masjidlar qurilishiga moddiy yoki ma’naviy ko‘mak berish.
  47. Salomni keng yoyish va miskinu faqirlarga taom yedirish.
  48. Yo‘ldan odamlarga aziyat beradigan narsalarni olib tashlash.
  49. Ota-onaga yaxshilik qilish va ularga itoat etish.
  50. Ayol kishi eriga itoat etishi.
  51. Haloldan kasb qilish.
  52. Doimo ahli-oila nafaqasidan xabardor bo‘lish.
  53. Yetimlar va miskinu bechoralar nafaqasidan xabardor bo‘lish.
  54. Yetimni o‘z kafilligiga olib, uning nafaqasiga qarash.
  55. Yetimning boshidan silab, unga mehr-shafqat ko‘rsatish.
  56. Do‘stu birodarlarning ehtiyojlarini ravo qilish.
  57. Alloh yo‘lidagi do‘stlardan hol-ahvol so‘rab turish.
  58. Kasallarni holidan xabar olish.
  59. Qarindosh-urug‘lar garchi, aloqalarni uzgan bo‘lsalar-da, ular bilan yaxshi munosabatda bo‘lish.
  60. Musulmon ko‘nglini ko‘tarib, xursand qiladigan ishlarni amalga oshirish.
  61. Qiynalib qolgan kishining ishini yengillatish.
  62. Zaifhol kishilarga nisbatan rahm-shafqatli bo‘lish.
  63. O‘zaro nizo chiqqan, bir-biri bilan yuzko‘rmas bo‘lib ketgan insonlarning orasini isloh qilish.
  64. Go‘zal xulqli bo‘lish.
  65. Hayoli bo‘lish.
  66. Rostgo‘y bo‘lish.
  67. Bosiq, kechirimli, muloyim bo‘lish.
  68. Ko‘rishganda qo‘l berib salomlashish.
  69. Ochiq yuzli bo‘lish.
  70. Savdoda bag‘rikeng bo‘lish.
  71. Alloh taolo harom qilgan narsalardan ko‘zni tiyish.
  72. Yaxshilikka chaqirib, yomonlikning oldini olish.
  73. Solihlar, yaxshi insonlar bilan birga bo‘lish.
  74. Til va boshqa a’zolarni nomaqbul ishlardan saqlash.
  75. Payg‘ambar alayhissalom ko‘p salavot aytish.
  76. Yaxshilik qilish va ezgu ishlarga dalolat qilish.
  77. Insonlar Alloh taoloni tanishiga sababchi bo‘lish.
  78. Insonlarning ayblarini berkitish.
  79. Sabrli bo‘lish.
  80. Biror bir gunoh ish sodir etganda, ikki rakat namoz o‘qib, tavba qilish.
  81. Hayvonu jonzotlarga ham shafqatli bo‘lish.
  82. Insonlardan ta’ma qilmaslik.
  83. Ko‘p tahlil (ya’ni, “Laa ilaaha illalloh”) va tasbeh (Subhanalloh) aytish.
  84. Sadaqayi joriya qilish.
  85. Savdo-sotiqda rostgo‘y bo‘lish.
  86. Musulmonlar g‘am-tashvishini aritish.
  87. Musulmon va boshqalarga ziyon bermaslik.
  88. O‘zgalarga yordam qo‘lini cho‘zish.
  89. Ota-onaning do‘stlari bilan ham bordi-keldi qilib aloqani uzmaslik.
  90. Shirin so‘zli bo‘lish.
  91. Qo‘l ostidagi ishchi-xodimlarga shafqatli bo‘lish.
  92. Bir solih amalni oz-oz bo‘lsa-da, bardavomlik ila bajarish.
  93. Qo‘ni-qo‘shnilarga yaxshi munosabatda bo‘lish.
  94. Ota-onaning haqqiga duo qilish.
  95. Do‘stu birodarining haqqiga g‘oyibona duo qilish.
  96. Musulmonlarning haqqiga duo qilish va Alloh taolodan ularning gunohlarini kechirishini so‘rash.
  97. Turmush o‘rtog‘i bilan yaxshi munosabatda bo‘lish.
  98. O‘z ahli-oilasiga ta’lim-tarbiya berish.
  99. Biror kishiga jabr qilgan bo‘lsa, undan rozilik olish va zimmasidagi o‘zgalarning moddiy va ma’naviy haqlarini ado etish.
  100. Yomonlik ketidan uni yuvib yuboradigan yaxshilik qilish.
  101. Omonatga xiyonat qilmaslik va ahdga vafo qilish.
  102. Kattani hurmat, kichikni izzat qilish.
  103. O‘zgalarning g‘am-qayg‘usi va dardiga sherik bo‘lish.
  104. Tilni yomon so‘zlardan saqlab faqat yaxshi so‘zlarni aytish.
  105. Musulmonlar obro‘sini saqlash.
  106. Qalbni baxillik va hasaddan pok tutish.
  107. Insonlar orasida adolat bilan hukm qilish.
  108. Boshiga kulfat yog‘ilgan kishiga yordam berish.
  109. Yaxshilikka chaqirayotgan kishining chaqirig‘iga labbay deyish.
  110. Yaxshi ish qilgan kishiga minnatdorchilik bildirish va munosib mukofotlash.
  111. Shavvol oyidan olti kun ro‘za tutish.

 

G‘iyosiddin HABIBULLOH ,

Muhammad al-Beruniy o‘rta maxsus

islom bilim yurti mudarrisi.

 

 

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Fiqhga ikki xil qarash mumkinmi?

23.12.2024   1033   1 min.
Fiqhga ikki xil qarash mumkinmi?

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Faqihlarning fiqhga bergan ta’riflarida «dalil» degan so‘z bormi? Yo‘q. Ular faqat mukallaflarning amallari haqida gapirishdi, hukmlarning mukallaflarga nisbatan joriy bo‘lish holatlariga e’tibor qaratishdi. Demak, umumiy qilib aytadigan bo‘lsak, fiqhga ikki xil ta’rif berildi. Biri usuliy ulamolarning ta’rifi, ya’ni «Qur’on va Sunnatdan hukmlarni qay tarzda chiqarib olish haqidagi ilm» degan ta’rif. Ikkinchisi fuqaholar bergan ta’rif bo‘lib, unda hosil bo‘lgan hukmlarning mukallaflarga qanday joriy qilinishi asosiy o‘ringa qo‘yildi. Bu hukmlar mutlaq mujtahidlar tarafidan chiqariladi. Hukmni faqat mutlaq mujtahid chiqara oladi. Ana shu mujtahid muayyan bir hukmni Qur’on va Sunnatdan qanday chiqarganini o‘rganish usul ilmining mavzusidir. Chiqarilgan hukmni o‘zimizga va jamiyatga tatbiq qilish esa muftiy va faqihlarning ishidir.

Demak, fiqhga ikki xil qarash mumkin ekan: hukmni chiqarib olish va uni tatbiq qilish. Bizning xatoimiz shuki, hukmni ishlab chiqish bilan uni tatbiq qilish orasidagi farqni tushunmayapmiz. Tushunmaganimiz uchun ham keraksiz gaplarni gapiryapmiz. Biz yuqorida aytib o‘tgan ikki yo‘nalish – tahallul, ya’ni dinga yengil qarash va tashaddud, ya’ni dinda g‘uluvga ketish yo‘nalishlari yo ikkinchi ta’rifdan bexabar qolishdi, yoki unga e’tiborsiz qarashdi. Ular faqat birinchi ta’rifni, ya’ni hukmni qay tarzda ishlab chiqishni izohlashdi.

«Hanafiy mazhabiga teran nigoh» kitobidan