Ramazonning eng qizg‘in pallasi, eng buyuk kechasiga yetib keldik. QADR kechasi aynan shu kecha ekanligini qat’iy ayta olmasak-da, hadisi shariflarga tayangan holda, LAYLATUL QADR bugun ekanligiga umid qilamiz.
Buyuk sahobiy Ubay ibn Ka’b QADR kechasi Ramazonning 27 kechasi ekanligiga qasam ichib, o‘sha tongda quyosh qizg‘ish, nuri, shulasi zaif holda chiqishining xabarini bergan hadis juda mashhur.
Qancha hayot kechirishimiz bizga noma’lum. Balki 40, balki 50, 60, 70 yoki 80 yil...
Faraz qiling, siz 80 yil umr ko‘rdingiz. Bir sutkada 24 soat deb hisoblasak, shuning qanchasini ibodatga ajratdingiz, 80 yilning qanchasini ibodat bilan o‘tkazdingiz?!
Bor-yo‘g‘i besh yil yoki undan ham kamroq ibodat qilganingiz kelib chiqadi. Buni bir kun – 24 soatga taqsimlangchi! Endi masalaning yana bir ahamiyatli jihatiga e’tibor beraylik. Xo‘sh, shu 5 yillik qilgan ibodatlarimiz to‘liq ixlos bilan ado qilinganmi?! Alloh taolo bu ibodatlarimizni qabul qilganligini ishonch bilan ayta olamizmi?!
Ana endi Alloh taoloning “Qadr kechasi 1000 oydan yaxshiroq”, deb marhamat qilgan oyatiga diqqat qiling. 1000 oy 83 yildan salgina ko‘proq degani. Bu 83 yil umr kechirmasak-da, 83 yilning 24 soatida tinmay ibodat qildik va ayni paytda ushbu ibodatlar qabul qilinib, ulkan ajru savoblarga erishdik demakdir!
Agar 83 yil ibodat qilganlik savobini hayotimizga taqqoslasak, biz yo 1500 yoki 2000 yil yashashimiz lozim bo‘ladi!
Oyati karimaga e’tibor bering-a, unda 1000 oy deyilmayapti, balki 1000 oydan yaxshiroqligi ta’kidlanmoqda. Uning miqdori sir saqlanmoqda, balki 100, 200, balki undan ham ko‘proq yil to‘liq ibodat qilganlik savobi beriladi. Alloh taolo hammma narsaga qodirdir!
Modomiki, Qadr kechasi ming oydan yaxshiroq ekan, agar yoz faslida shomdan tonggacha bo‘lgan muddat bor-yo‘g‘i 10 soatni tashkil etishini hisobga olsak, Qadr kechasidagi 1 soatlik ibodat – boshqa paytdagi 100 oylik ibodatdan yaxshiroqdir.
QADR kechasi 1 soat ibodat qilishingiz – boshqa payt to‘liq 8 yil ibodat qilishingizdan afzalroqdir.
IBODAT – zikr, namoz o‘qish, Qur’on tilovat qilish, Alloh taoloni yod etish, e’tikof, Umra ziyorati, Ka’bani tavof etish, qo‘yingki, Alloh roziligini istab qilingan barcha solih amallardir .
Alloh taoloning bunday g‘animat fursatlarni bizga tuhfa qilgani – Muhammad sollallohu alayhi vasallamning ummatiga ko‘rsatgan buyuk fazli, marhamati, karami, ehsonidir. Shu sabab ahli solihlar bu kechada ibodatga yeng shimarib, qattiq kirishishgan. Rasuli Akram alayhissalom ham QADR kechasi, ya’ni Ramazonning 27 kechasida boshqa kechalarga nisbatan ko‘proq ibodat qilar, bedor bo‘lardilar. QADR kechasida ibodatlarga sho‘ng‘ish – Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning sunnatlariga ergashishdir.
Azizlar, kim mana shu kechani topsa, buyuk savoblarni qo‘lga kiritadi. Bu kechada Alloh taoloning rahmat eshiklari ochiladi, bandalar Robbisiga yaqin bo‘ladi, gunohlari mag‘firat qilinib, yomonliklari ariydi.
Obid bandalar bu kechani butun yil davomida intiqlik bilan kutadilar. LAYLATUL QADR itoatgo‘y bandalarning orzusi, tavba qiluvchilarning umidi ushaladigan kechadir. Zero, kim bu kechani buyukligiyu fazliga ishonib, savob umidida qoim bo‘lsa, gunohlari kechiriladi. QADR ALLOHning rahmati, mag‘firati yog‘iladigan kechadir!
Shunday ekan, shomdan boshlab to tonggacha har bir lahzani g‘animat bilaylik! Bekorchi, oxiratimizga foydasiz narsalar vaqtimizni o‘g‘irlab qo‘ymasin! Ahlimizga, oila a’zolarimizga ham imkoniyat yaratishga harakat qilaylik, axir ular bilan JANNATda jam bo‘lishni istaymiz-ku!
QADR kechasining QADRINI topish barchamizga nasib etsin!
Ulamolar ma’ruzalaridan
G‘IYOSIDDIN HABIBULLOH
erkin tarjimasi
- 54دُخُولُ النَّاسِ فِي الْجَنَّاتِ فَضْلٌ مِنَ الرَّحْمَنِ يَا أَهْلَ الأَمَالِ
Ma’nolar tarjimasi: Ey umidvor bandalar, insonlarning jannatlarga kirishlari Ar-Rohmanning fazlidir.
Nazmiy bayoni:
Jannatga erishmoq Ar-Rohman fazli,
Bu muhim e’tiqod, ey umid ahli.
Lug‘atlar izohi:
دُخُولُ – mubtado.
النَّاسِ – muzofun ilayh.
فِي – jor harfi اِلَى ma’nosida kelgan.
الْجَنَّاتِ – lug‘atda “darxtzor bog‘” ma’nosini anglatadi. Jor majrur دُخُولُ ga mutaalliq.
فَضْلٌ – xabar. Lug‘atda “marhamat” va “muruvvat” kabi ma’nolarni anglatadi.
مِنَ – “tabyiniya” (uqtirish) ma’nosida kelgan jor harfi.
الرَّحْمَنِ – jor majrur فَضْلٌ ga mutaalliq.
يَا – yaqinga ham, uzoqqa ham ishlatiladigan nido harfi.
أَهْلَ الأَمَالِ – muzof munodo. Lug‘atda “umidvorlar” ma’nosiga to‘g‘ri keladi.
Matn sharhi:
Qaysi bir inson jannatga kiradigan bo‘lsa, albatta, Alloh taoloning lutfu marhamati bilan kirgan bo‘ladi. Shuning uchun U mehribon zotning fazlu marhamatidan umidvor bo‘lib harakat qilish lozim.
Jannatdagi darajalar qilingan amallar e’tiboriga ko‘ra egallansa-da, unga kirish faqat va faqat Alloh taoloning fazlu marhamatiga bog‘liq bo‘ladi. Bu haqiqatni Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning o‘zlari alohida ta’kidlaganlar:
عَنْ عَائِشَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ سَدِّدُوا وَقَارِبُوا وَاعْلَمُوا أَنْ لَنْ يُدْخِلَ أَحَدَكُمْ عَمَلُهُ الْجَنَّةَ وَأَنَّ أَحَبَّ الْأَعْمَالِ إِلَى اللَّهِ أَدْوَمُهَا وَإِنْ قَلَّ. رَوَاهُ البُخَارِيُّ
Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “To‘g‘ri bo‘linglar, g‘uluga ketmanglar, bilinglarki sizlardan birortangizni amali jannatga kiritmaydi, albatta amallarning Allohga sevimlirog‘i oz bo‘lsa-da, davomlirog‘idir”, – dedilar”. Buxoriy rivoyat qilgan.
Ya’ni biror inson ham yaxshi amallari ko‘pligi sababli o‘zining jannatga kirishini naqd qilib qo‘ya olmaydi, balki jannat faqatgina Alloh taoloning rahmatiga sazovor bo‘lgan baxtli insonlargagina nasib etadi.
Shuning uchun har bir banda Alloh taoloning rahmatidan umidvor bo‘lib yashashi lozim. Qur’oni karimda taqvodor bandalarning jonlari olinayotganda farishtalar ularga salom berib, jannat bashoratini berishlari bayon qilingan:
Ushbu oyati karimadagi ب harfi “sababiya” ma’nosida bo‘lsa ham, “badaliya” ma’nosida bo‘lsa ham, hadisda bayon qilingan ma’noga zid bo‘lib qolmaydi. Agar “sababiya” ma’nosi beriladigan bo‘lsa, “qilib yurgan yaxshi ishlaringiz sababli Alloh taoloning rahmatiga sazovor bo‘ldingiz, jannatga kiring” degan ma’no tushuniladi. Agar “badaliya” ma’nosi beriladigan bo‘lsa, “qilib yurgan yaxshi ishlaringiz badaliga Alloh taoloning rahmatiga sazovor bo‘ldingiz, jannatga kiring” bo‘ladi.
Modomiki, barcha Alloh taoloning rahmatiga sazovor bo‘lish bilangina jannatga kirar ekan, doimo U zotning rahmatidan umid uzmay amal qilib borish lozim. Ammo umidvor bo‘lish bilan xom xayol surishning orasini ajratib olish kerak. Xom xayol surish – biron ish qilmasdan faqatgina “shirin xayol” surishning o‘zi bo‘lsa, umidvor bo‘lishning o‘ziga yarasha bir qancha shartlari bor.
Umidvor bo‘lish va xom xayol surish orasidagi farqlar
Umidvor bo‘lish va xom xayol surish orasidagi farqlar haqida “Talxisu sharhi aqidatit Tahoviya” kitobida quyidagilar aytilgan:
“Kimki bir narsadan umidvor bo‘lsa, uning umidvorligi bir qancha ishlarning bo‘lishi zarurligini keltirib chiqaradi:
1. Umid qilgan narsasiga muhabbatli bo‘lishi;
2. Umid qilgan narsasiga erisholmay qolishdan qo‘rqishi;
3. Umid qilgan narsasiga erishish uchun imkoni boricha harakat qilishi.
Ushbularning birortasiga ham bog‘lanmasdan, umid qilish xom xayol surish bo‘ladi. Umidvorlik va xom xayol surish boshqa-boshqa narsalardir”[2].
Demak, kimki Alloh taolodan o‘zini jannatga tushirishini umid qilayotgan bo‘lsa, o‘sha umid qilgani jannatga muhabbatli bo‘lishi, uni doimo yodida saqlashi va unga olib boradigan yo‘llardan yurishi lozim.
Kimki Alloh taolodan o‘zini jannatga tushirishini umid qilayotgan bo‘lsa, o‘sha umid qilgani jannatga erisholmay qolishidan qo‘rqishi, undan ajratib qo‘yadigan narsalardan saqlanib yurishi lozim.
Kimki Alloh taolodan o‘zini jannatga tushirishini umid qilayotgan bo‘lsa, o‘sha umid qilgani jannatga erishishi uchun unga erishtiradigan barcha omillarni ishga solib imkoni boricha harakat qilishi lozim. Alloh muvaffaq qilsin.
Keyingi mavzular:
Ulug‘ hisob-kitob bo‘lishi bayoni.