Sayt test holatida ishlamoqda!
24 Yanvar, 2025   |   24 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:19
Quyosh
07:41
Peshin
12:40
Asr
15:48
Shom
17:32
Xufton
18:49
Bismillah
24 Yanvar, 2025, 24 Rajab, 1446

7 savolga 7 javob: Qazo ro‘zasi

27.04.2020   3144   4 min.
7 savolga 7 javob: Qazo ro‘zasi

1-savol: Ro‘zador kishining tobi qochsa, unga ukol qilish mumkinmi? 

Javob: Alloh taolo bandalari zimmasiga toqatidan ortiq narsalarni yuklamaydi. 

Imomi A’zam (rahmatullohi alayh) hazratlari tanaga bir narsa kirishi bilan ro‘za buziladi, deganlar. Shuning uchun ro‘zador ukol olsa ro‘zasi buziladi. 

Agar o‘ta zarurat bo‘lmasa, ukolni iftorlikdan keyin yoki saharlikdan oldin qildirib olgani ma’qul. Lekin ro‘za tutganida sog‘ligi yomonlashgani tufayli ukol olmasa, hayoti xavf ostida bo‘lsa, ukol olib, ro‘zasining qazosini Ramazon tugaganidan keyin tutib beradi. 

2-savol: O‘tmishda qoldirgan ro‘zalarim uchun fidya bersam bo‘ladimi? 

Javob: Yo‘q. Qari kishilar, ya’ni kundan-kun madori ketayotgan chol yoki kampir Ramazon ro‘zasining har bir kuni uchun fidya (bir miskinga ikki kilo bug‘doy yo uning bahosini) beradi (“Hidoya”, “Fatovoyi Hindiya”). 

Siz o‘tmishda qoldirgan ro‘zalaringizning har bir kuni uchun qazosini tutib berasiz. 

3-savol: Ramazon kunlaridan birida yoqqan yomg‘irda yurgan odamning og‘ziga bir-ikki tomchi yomg‘ir suvi kirib ketsa, ro‘zasi buziladimi? 

Javob: Agar o‘sha odamning ixtiyoridan tashqari, bexosdan suv kirib ketsa, ro‘zasi buziladi va qazo (bir kunga bir kun) tutib beradi. Bordiyu, yomg‘ir suvini qasddan yutsa, unga ham qazo, ham kafforat lozim bo‘ladi. Ya’ni, bu odam buzilgan ro‘zasi uchun bir kun tutib berishdan tashqari, jarima sifatida ikki oy ketma-ket ro‘za tutib berishi, bunga qurbi yetmasa, oltmishta miskinning bir kunlik taomini sadaqa qilishi kerak bo‘ladi (“Fatovoyi Hindiya”). 

4-savol: Ramazon oyida tishi og‘rib qolgan odam muolaja va og‘riq qoldirish maqsadida ukol olsa, ro‘zasi buziladimi? 

Javob: Kishi ana shunday noqulay vaziyatda qolmasligi uchun ramazon oyi kirishidan oldin o‘ziga bir qarab, kerakli muolajalarni olishi kerak. To bu barakotli oy sharofatidan to‘liq bahramand bo‘lsin, uning ibodat qilish zavqiga hech qanday qiyinchilik xalaqit bermasin. Shunday bo‘lsa ham, ramazon oyida birdan tishi og‘rib, ukol olgan kishining ro‘zasi buziladi va keyin o‘sha kun uchun bir kun qazo tutib beradi (“Fatovoyi Hindiya”). 

5-savol: Qazo ro‘za tutish qanday niyat qilinadi?

Javob: Qazo ro‘za tutish uchun subh sodiq kirishdan oldin niyat qilinadi.“Zimmamdagi qazo ro‘zani tutishni niyat qildim”deb niyat qilinadi. 

6-savol: Payg‘ambarimiz (s.a.v.): Kimki Jumodul oxir oyining 13, 14, 15 kunlari ro‘za tutsa bir oy ro‘za tutgan bilan barobardir deganlar. Shu bir oy deb qabul qilinadigan ro‘za Ramazonning bir oylik qazosiga o‘tadimi? 

Javob: Ramazon ro‘zasining qazosi “Ramozon ro‘zasini qazosini niyat qildim” – deb, bir kun uchun bir kun tutiladi. Ya’ni har bir qazo qilingan ramazon ro‘zasi uchun bir kun ro‘za tutiladi. Ushbu zikr qilingan kunlarda ro‘za tutish savobda bir oylik ro‘zaga barobar deyiladi. Amalda yoki adadda bu qazo ro‘zalar o‘rniga o‘tmaydi. 

7-savol: Mening qazo ro‘zalarim bor. Necha yilligini aniq bilmayman, shuning uchun dushanba, payshanba kunlari qazo ro‘zalarimni tutib bermoqchiman. Qanday niyat qilish kerak? 

Javob: Mazkur tutmagan qazo ro‘zalarni niyat qilasiz. Agar qaysi yil va qaysi kunning ro‘zasini tutayotganingiz aniq bo‘lsa, shuni niyat qilasiz. Agar qaysi yil va qaysi kunning ro‘zasi ekani aniq bo‘lmasa, avvalgi ro‘za deb niyat qilasiz. Shunda avvalgilari birin-ketin soqit bo‘lib boraveradi.

 

O‘MI Matbuot xizmati

Ramazon-2020
Boshqa maqolalar

Mening qo‘limda turgan, Allohning mulki

20.01.2025   4096   3 min.
Mening qo‘limda turgan, Allohning mulki

Ey insonlar! Allohga va Uning Payg‘ambari Muhammad alayhissalomga iymon keltiringlar hamda U Zot Sizlarni xalifa qilib qo‘ygan narsalardan, ya’ni vaqtincha qo‘llaringizda turgan, erta bir kun sizlar istasangiz-istamasangiz o‘zgalarni qo‘llariga o‘tib ketadigan Alloh bergan mol-davlatdan infoq-ehson qilinglar! Bas, sizlardan iymon keltirgan va infoq-ehson qilgan zotlar uchun katta ajr-mukofot bordir! (Hadid surasi, 7-oyat).

Xalifa deb tarjima qilingan so‘z Qur’onda “mustaxlafiyna” deb keladi. Bu so‘z lug‘atda o‘zini o‘rniga biror kishini o‘rinbosar qilmoq ma’nosida – egasini o‘rniga bir ishni bajaradigan kishiga ishlatiladi. Masalan: Mol-mulk, siz unda mustaxlafsiz, ya’ni u sizni qo‘lingizda omonat, haqiqiy egasi siz emassiz, omonatdor qo‘lsiz xolos! Uni sizga Alloh ko‘rsatgan o‘ringa ishlatishingiz uchungina berilgan!

Bir to‘da tuyasi bor a’robiydan so‘rashdi, bu tuyalar kimniki? A’robiy go‘zal javob berdi: Mening qo‘limda turgan, Allohning mulki! Meni qo‘limda turgan, Allohning mulki! Ya’ni, bu Allohniki! Men uni tasarruf qilishga mas’ulman xolos.

“Mustaxlaf” so‘zini yana ham kengroq tushunsak, mol-mulkda siz mustaxlafsiz. Sihat-salomatlik! Siz unda mustaxlafsiz! Uni o‘zini o‘rnida ishlatishingiz lozim bo‘ladi. Jamiyatda har bir kishini o‘z vazifasi, o‘rni bor. Sizni ham o‘z o‘rningiz, vazifangiz bor. Nochorga yordam berish, kuchsizni himoya qilish ham jamiyat a’zolarini vazifalaridan biri hisoblanadi. Alloh sizga ilm bergan. Siz unda mustaxlafsiz! O‘zini o‘rnida ishlatishga, yaxshi-yomonni eslatishga, halol-haromni bildirishga mas’ulsiz! Allohni oldida javobgarsiz!

Alloh aytadi: “Men yerda Odamni xalifa qilmoqchiman” (Baqara surasi, 30-oyat).

Inson-Alloh uni qo‘liga mol-mulk berib, uni omonatdor qo‘l qilgan Allohni yerdagi xalifasi. Mol-mulk bizniki emas. Aslida bizniki bo‘lmagan narsa qandoq qilib bizniki bo‘lsin. Ya’ni, meni qo‘limdagi mulk meniki emas, uni qo‘lidagi mulk uniki emas, sizni qo‘lingizdagi mulk ham sizniki emas. Biz uni haqiqiy egasi emasmiz. Biz tanovul qilsak tugatamiz, kiysak eskirtamiz va ammo, sadaqa qilganimiznigina o‘zimizga olib qolamiz!

Bir odam Payg‘ambarimiz alayhissalomga bir qo‘yni hammasini tarqatdim faqatgina qo‘li qoldi xolos dedi. Shunda Rasululloh alayhissalom: Yo‘q unday emas, qo‘lidan boshqa hammasini olib qolibsan, dedilar. Ya’ni, sadaqa qilganing oxiratga zaxira bo‘lib o‘zingda qoladi. Olib qolganing tugab tamom bo‘ladi.

Ey birodarim! "Mustaxlaf" so‘zi juda keng ma’noda tushuniladi. Masalan seni moshinang bor, sen unda mustaxlafsan.

Haqiqatda yordamga muhtojlarni hojatlariga uni ishlatsang uni haqqini ado etgan bo‘lasan. Gunoh, ko‘ngilxushi uchun yoki shunchaki aylanib kelish uchun emas, haqiqatda shunga ehtiyoji bor, chorasiz turgan odamga yordam berishga mas’ulsan! Inson unga berilgan har bir nasibada, iqtidorda, ilmda, hunarda, shijoatda, kuch-quvvatda, g‘ayratda barcha barchasida mustaxlafdir. Mol-mulk ne’mat hisoblanmaydi. Uni qay o‘ringa ishlatilishiga qarab turadi.

Agar Alloh rozi bo‘ladigan-toatga, muhtoj-u nochorlarga xayr-saxovatga, o‘zi mas’ul bo‘lganlarni nafaqalariga ishlatilsagina ne’mat hisoblanadi. Unday bo‘lmasa-gunohu ma’siyatga, kayfu-safoga, foydasiz o‘rinlarga ishlatilsa-balo bo‘ladi, ofat bo‘ladi!

Muhammad Rotib Nobulusiy suhbatlaridan
“Qur’on ilmlari” kafedrasi o‘qituvchisi Adham YUSUPOV tarjimasi.