Sayt test holatida ishlamoqda!
12 Fevral, 2025   |   13 Sha`bon, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:02
Quyosh
07:22
Peshin
12:42
Asr
16:11
Shom
17:56
Xufton
19:10
Bismillah
12 Fevral, 2025, 13 Sha`bon, 1446

Yerni boqsang, yer seni boqadi

15.04.2020   2972   3 min.
Yerni boqsang, yer seni boqadi

Alloh taologa beadad hamdu sanolar bo‘lsinki, yurtimiz tuprog‘i serunum, go‘zal bog‘lari serhosil. Darhaqiqat, bozorlar va dasturxonlarimizdagi to‘kin-sochinlik dalalardagi hosilning mo‘lligidandir. Barcha hosillar Parvardigorimizning izni va marhamati ila serob bo‘lmoqda. O‘simlik olami Alloh taoloning insonga ato qilgan ulug‘ ne’matlaridan biri bo‘lib, usiz yer yuzida hayot ham bo‘lmas edi. Shuning uchun ham Alloh taolo bu olamni insonga vosita bo‘lsin, unga va uning chorvasiga rizq bo‘lsin deb yaratganini ko‘p marta eslatadi.

Dehqonchilik va ziroat ulug‘ va fazilatli amaldir. Chunki ko‘plab oyati karimalarda bog‘lar va dalalarning hosili Alloh taoloning izni va irodasi va osmondan tushiradigan suv ne’mati bilan yetilishi bayon etilgan. Bu esa dehqon va bog‘bonlarning mehnati Allohning nazari ostida ekaniga va Alloh taolo ularga madadkorigiga dalolat qiladi. Bunga misol quyidagi oyatlardir: Biz osmondan barakotli suv (yomg‘ir) yog‘dirib, u bilan bog‘larni va o‘rib olinadigan donlarni undirdik. Shuningdek, zich mevali, shoxlari baland xurmolarni ham. Bandalarga rizq bo‘lsin uchun (shunday qildik). Yana u (suv) bilan “o‘lik” shaharni (yerni)tiriltirdik”. (Qabrlardan tirilib) chiqish ham mana shunday bo‘lur” (Qof surasi, 9-11 – oyatlar).

Ona diyorimizning bepoyon hududlarida, ayniqsa, qishloq mintaqalarida yashovchi har bir insonga moddiy farovonlikning asoslaridan biri dehqonchilik va ziroat ekani yaxshi ma’lum. Ular o‘zlarining fidokorona mehnatlari bilan vatanimiz boyligiga boylik qo‘shish va xalqimiz hayoti uchun zarur bo‘lgan barcha qishloq xo‘jaligi, chorvachilik mahsulotlarini yetkazish hamda ularni qishki mavsumga zaxira etishda kuch-g‘ayrat sarflamoqdalar.

Janob Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam dehqonchilik va ko‘chat o‘tqazishga juda ko‘p targ‘ib etib: “Agar qiyomat qoyim bo‘lib qolsa-yu, qaysi biringizning qo‘lingizda ekaman deb turgan ko‘chat niholi bo‘lsa, uni ekib qo‘ysin”, dedilar.

Boshqa bir hadislarida esa: “Qaysi bir kishi biron bir daraxtni eksa, Alloh taolo ekuvchi tomonidan ekilgan daraxt bergan hosil evaziga uning nomai a’moliga ajru savoblar yozadi”, deganlar.

Yana bunday deydilar: “Musulmon kishi bir daraxt o‘tqazsa yoki bir narsa eksa, bas undan qush yoki inson tanovul etib, manfaatlansa, shu sababdan u kishi ehson qilganlik savobiga erishur”.

Shunday ekan, o‘zimiz yashab turgan xonadonimiz hovlisi, tomorqasiga kundalik extiyojimizga kerak bo‘ladigan turli xil mahsulotlarini ekib yetishtirsak, bundan nafaqat o‘zimiz, balki hayvonlar va qushlar ham manfaat topadi.

Azizlar! Bu kunlarda karantin sabab ko‘pchiligimiz xonadonimizda, o‘z oilamiz bilan birgamiz. Ota-onalarimiz xizmati, farzandlar tarbiyasi bilan bir qatorda hovlimizda mavjud ekin maydonlaridan unumli foydalangan holda ro‘zg‘orimiz uchun zaruriy ekinlarni eksak bir kun o‘z mevasini beradi. Qoleversa, xalqimizda “Yerni boqsang, yer seni boqadi” degan naql ham bejiz aytilmagan.

G‘anijon ISLOMOV,

Quva tumani bosh imom-xatibi.

 

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

"Mahri misl" nima degani?

10.02.2025   3615   3 min.

Sahih xilvatdan oldingi taloq atalgan mahrning yarmini vojib qiladi.

Bu hukm Qur’oni karimda kelgan. Alloh taolo «Baqara» surasida bunday deb marhamat qiladi:

«Agar ularga qo‘l tekkizmay turib taloq qilsangiz va mahrni belgilab qo‘ygan bo‘lsangiz, belgilanganning yarmini berasiz, magar ular afv qilsa yoki nikoh tuguni qo‘lida bo‘lgan kishi afv qilsa», (bermaysiz) (237-oyat).

Agar mahr atalmagan bo‘lsa, sahih xilvatdan oldingi taloqda «mut’a», undan keyingida «mahri misl» vojib bo‘ladi.

Bu hukm ham Qur’oni karimda kelgan. Alloh taolo «Baqara» surasida bunday marhamat qiladi:

«Agar xotinlarni, ularga qo‘l tekkizmay turib yoki ular uchun mahrni belgilamay turib, taloq qilsangiz, sizga gunoh yo‘q. Ularni boy boricha, yo‘q holicha ma’ruf ila bahramand eting. Yaxshilik qiluvchilar zimmasiga burch o‘laroq» (236-oyat).

Bu oyatda nikohdan keyin, mahrni aniqlamagan holatda, duxuldan oldin taloq qilganda nima bo‘lishi haqida so‘z ketmoqda. Avvalo, shunday holatda taloq qilish gunoh emasligi bayon qilindi.

«Agar xotinlarni, ularga qo‘l tekkizmay turib yoki ular uchun mahrni belgilamay turib, taloq qilsangiz, sizga gunoh yo‘q».

Chunki insongarchilik yuzasidan turli holatlar bo‘lib turadi. Albatta, bu taloq kelin uchun, uning ahli uchun og‘ir bo‘ladi. Umid bilan nikohdan o‘tib, orzu-havas bilan yangi turmushni ko‘zlab turganida, oilaviy hayotni boshlamay turib, taloq bo‘lishi katta musibat. Buning ustiga, do‘stu dushman, yoru birodarlarning oldida nima degan gap bo‘ladi?! Ana shu holatlarni hisobga olib, mahr hali tayin bo‘lmaganligi uchun bu kelinga «mut’a» (foyda) deb nomlangan moliyaviy taqdirlash berish shariatda ushbu oyati karima asosida joriy qilingan.

Beriladigan mut’aning miqdori kuyov tarafga bog‘liq, imkoniga qarab, ko‘proq narsa bersa, yaxshi bo‘ladi. Rivoyat qilishlaricha, imom Hasan roziyallohu anhu mut’a uchun o‘n ming dirham bergan ekanlar.

Ulamolarimiz: «Mut’a o‘z davrlarining o‘lchovida beriladi: boy bir xizmatchi olib beradi, kambag‘al uch sidra kiyim-bosh bersin», deganlar.

Shunday qilinsa, kelin tarafga yengil bo‘ladi, ko‘ngillari taskin topadi. Do‘st-dushmanning gap-so‘zidan ham qutuladilar. Chunki shunchalik mol-dunyo berish qizda ayb yo‘qligining, yigit taraf uni hurmat qilishining, ammo noilojlikdan ajralayotganining alomati bo‘ladi. Shu bilan birga, kuyov tarafni ham qiynab yuborish kerak emas.

Oyatda:

«Ularni boy boricha, yo‘q holicha ma’ruf ila bahramand eting», deyilyapti.

Kuyov taraf «yaxshilik ila» harakat qilishi kerak, shuningdek, kelin taraf ham. Oyatning oxirida foyda berish yuqori maqom ekani:

«Yaxshilik qiluvchilar zimmasiga burch o‘laroq», deb yana bir bor ta’kidlanyapti.

«Mahri misl» o‘sha yurtda, o‘sha zamonda boshqa kelinlarga odat bo‘yicha qancha mahr berish joriy bo‘lib turgan bo‘lsa, o‘sha miqdordagi mahrdir.

"Baxtiyor oila" kitobidan

Maqolalar