Istig‘for aytish ham Alloh taoloni zikr qilish bo‘lib, u bilan banda Alloh taolodan gunohini kechirishini so‘raydi. Uning eng qisqa ko‘rinish shakli ,“Astag‘firulloh” bo‘lib, ma’nosi: “Allohdan (gunohlarimni) kechirishini so‘rayman!” deganidir. Lekin istig‘forni faqat inson gunoh qilganida yoki gunohkorgina aytmaydi, balki istig‘forni hamma doimo aytib yurishni o‘ziga odat qilishi kerak. Payg‘ambarimiz alayhissalom ham doimo istig‘forni aytib yurgan ekanlar. Bu haqda Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Allohga qasamki, men bir kunda Allohga yetmish martadan ko‘p istig‘for aytib, Unga tavba qilaman”, dedilar (Imom Buxoriy rivoyati).
Istig‘for, inson gunohini kechirishini Alloh taolodan so‘rashidan tashqari, uning boshiga kelishi mumkin bo‘lgan balodan ham saqlanishi, g‘am va tashvish va turli sinovlardan qutilishi, rizqi mo‘l bo‘lishi, duolari ijobat bo‘lishi kabi ko‘plab manfaatlarga ham sabab bo‘ladi.
Bir kuni Hasan Basriy rahmatullohi alayhining yonlariga bir kishi qurg‘oqchilikdan shikoyat qilib keldi. Hasan Basriy rahimahulloh: “Istig‘for aytinglar”, deb maslahat berdilar. Birozdan so‘ng boshqa bir kishi kambag‘allikdan, yana biri farzandsizlikdan, boshqalar g‘am - tashvishlaridan shikoyat qilishdi. Hasan Basriy rahmatullohi alayhi ularning hammasiga “istig‘for aytinglar” deya bir xil maslahat berdilar. Shunda suhbatdoshlaridan Rabi’ ibn Subayh Hasan Basriyga: “Ey imom, har xil toifadagi kishilar sizga turli narsalardan shikoyat qilishdi. Siz bo‘lsangiz hammalariga bir xil javob berdingiz, buning boisi nima?” dedi. Hasan Basriy rahmatullohi alayhi bu savolga javoban, “Men o‘zimcha biror narsa demadim. Alloh taolo o‘zining kalomida: «Bas, Robbingizga istig‘for ayting, – albatta, U ko‘p mag‘firat qiluvchidir – osmondan ustingizga ketma-ket baraka yomg‘irini yuboradir. Va sizga molu mulk hamda bola - chaqa ila madad beradir va sizlarga bog‘-rog‘lar hamda anhorlar beradi» (Nuh surasi, 11,12 -oyatlar) deb marhamat qilgan”, dedilar.
Payg‘ambarimiz alayhissalom istig‘forni ko‘p aytishning foydalari haqida bunday deganlar: “Kimda-kim ko‘p istig‘for aytsa, Alloh o‘sha (banda) uchun har qanday g‘am-tashvishdan qutulish, tanglikdan chiqish yo‘lini (paydo) qiladi, uni o‘zi o‘ylamagan tomondan rizqlantiradi” (Abdulloh ibn Abbos roziyallohu anhudan Imom Abu Dovud, Imom Ahmad, Imom Tabaroniy, Imom Hokim rivoyat qilgan).
Inson hayoti davomida turli sinov va imtihonlarga duch kelishi mumkin. Bugun dunyo xalqini ojiz qoldirayotgan koronavirus sinovi ham inson boshidagi jiddiy imtihondir. Har birimiz bu sinovlar qarshisida o‘zimizdan o‘tgan kamchilik va xatolarimiz, ayb- nuqsonlarimizga tavba qilib, istig‘forlar aytishimiz kerak. Inson boshiga sinovlar bejizga kelmaydi. Ayni kunlarda bu sinovlar sababli uyda qolayotgan yurtdoshlarimiz tomonidan chin ixlos va muhabbat bilan duolar qilinib, minglab istig‘forlar aytilmoqda. Chin ixlos bilan xalqimiz tomonidan qilinayotgan bu ishlar o‘z samarasini bermay qolmaydi. Demak, istig‘for Alloh taoloning insonlarga bergan katta marhamatdir.
Kim gunohi kechirilishini istasa istig‘for aytsin . Kim balolar daf bo‘lishi , ishlariga rivoj topishi , Allohning rahmati va barakotlari nozil bo‘lishini istasa istig‘for aytsin. Kim hayoti go‘zal bo‘lishi , maqsadlari hosil bo‘lishini istasa istig‘for aytsin.
Astag‘firulloh va atubu ilayh...
Sizchi? Siz bugun istig‘for aytdingizmi?
Ziyouddin MIRSODIQOV,
Toshkent shahar Chilonzor tumanidagi
“Bo‘ta buva” jome masjidi imom xatibi.
Inson qalbi goh u tarafga, goh bu tarafga o‘zgarib turadi: savobli ish qilganida, qalbi yayraydi, dili cheksiz quvonchga to‘ladi. Gunoh-ma’siyat kirlari esa dil oynasini xiralashtiradi. Oqibatda qalb qorayadi, ko‘ngli xijil bo‘ladi.
Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Temirga suv tegsa zanglaydi. Xuddi shunga o‘xshab qalblarni ham zang bosadi", dedilar. Shunda: "Yo Rasululloh, uning jilosi nima?" deb so‘raldi. U zot: "O‘limni ko‘p eslash, Qur’on o‘qish", dedilar.
Qalb xuddi temir kabi zanglaydi. Temirga suv tegsa, sirtini zang bosadi. Gunohlar yig‘ilib yig‘ilib qalbni zanglatadi, dilni qoraytiradi, ko‘ngilni g‘ash qiladi. Qalb qorayishi oqibatida inson shuuri o‘tmaslashadi, mehr-oqibat tuyg‘usi kishi bilmas tarzda ko‘tarilib boradi.
Mazkur hadisda aytilishicha, o‘limni eslagan, Qur’on o‘qigan odamning qalbi zanglardan tozalanadi. Qanday qilib, deysizmi? Gap shundaki, o‘limni eslagan kishining o‘tkinchi dunyoga xohishi so‘nadi. O‘limni eslagan, oxiratni o‘ylagan inson gunohlardan tiyiladi, nafasi kirib-chiqib turganida Parvardigoriga tezroq tavba qilishga shoshiladi, o‘zini isloh qiladi. Inson o‘limni eslaganda lazzatlar parchalanadi, hakalab otib turgan nafs xohishlari sal bo‘lsayam jilovlanadi. Bir kunmas-bir kun dunyoni tark etishini bilgan kishi oqibatli bo‘ladi, bir ish qilishdan oldin oxirini o‘ylaydi, mulohaza yuritadi.
Yuqoridagi hadisda aytilishicha, Qur’on tilovati qalbdagi zanglarni ketkazadi. Haqiqatan, Qur’on o‘qish bilan qalb yayraydi, ko‘ngil taskin topadi. Mo‘min banda qiroatdan bir dunyo ma’naviy ozuqa oladi. Shu yo‘sin qalbni qoplagan zang qurumlari asta-sekin tozalanib boradi. Bejizga "Qur’on qalbga malham, dilni tozalaydigan ilohiy davo", deyilmagan.
Ma’lumki, temirga doim ishlov berib turilmasa, ko‘p o‘tmay zanglaydi. Xuddi shunga o‘xshab, Qur’on o‘qilmasa, dilni zang bosadi. Hamisha Qur’on o‘qiydigan inson qalbiga gard yuqmaydi. Tilovat bilan jilolangan qalbi oynadek yarqirab turadi.
Hozirgi "zamonaviy" odamlarning ko‘pi dunyoga hirs qo‘yish dardi bilan og‘rigan. Kishilar orasida o‘zaro ishonch, sadoqat, vafo, mehr-oqibat kamayib ketayotgandek. Bizningcha, buning sababi bitta: o‘limni unutish, Qur’on o‘qimaslik.
Ayrim odamlarga o‘limni eslatsangiz, oxiratdan gap ochsangiz: "Qo‘ying, yaxshi mavzuda gaplashaylik!" deya so‘zingizni bo‘ladi. O‘limni eslash yomonmi?! Har kimning boshida bor-ku bu savdo! O‘limdan qochib-qutulib bo‘lmaydi. Shuning uchun o‘limga tayyorgarlik ko‘rish kerak. Qanday qilib, deysizmi? O‘limga hozirlik solih amallar bilan bo‘ladi, qorong‘i go‘rni yorituvchi Qur’on tilovati bilan bo‘ladi. Quruq kafanlik olib yoki qabristondan o‘zi uchun alohida joy ajratib qo‘ygan odamni oxirat safariga rostmana shay deb bo‘lmaydi.
Tolibjon domla Xursanmurodov,
Hadis ilmi maktabi o‘qituvchisi.
Ali ibn Husomiddin Muttaqiy Hindiy. "Kanzul ummol fi sunanil aqvoli val af’ol". – Bayrut.: Muassasatur risolat, 1989. - B. 210.