Oramizda dunyoda sodir bo‘layotgan baloi ofatdan habari yo‘q odam qolmadi. Butun dunyoni yovdek bostirib oldi u! Biz odamlar o‘sha mikroskop ostida ming barobar kattalashtirsakgina ko‘rish mumkin bo‘lgan darddan ham mayda ekanimizni, o‘sha zarradan ham ojizroq ekanimizni nahotki anglab yetmadik ?! Kecha, bugun emas, necha oylardan beri kuzatib kelayapmizku shu Alloh yuborgan dardning qilmishlarini! Kiprik qoqmay, bitta-bittalab odamlarni yutib to‘ymayapdi u, to‘ymas balo. Aqlli odamlar jon talvasasida bor zehn-idroklarini safarbar qilib, bir tanu-bir jon bo‘lib, unga qarshi kurashmoqdalar. Ammo uni yengish oson bo‘lmayapdi! Ming-minglab boy berishlar, ulkan talofotlar! Tobut yasab, qabr qazib ulgurmayotganlarini ko‘rib turibmiz!
Bizchi? Biz nima qilayapmiz?! Xo‘p, avvaliga bizga kirmaydi, kirsa ham tarqamaydi, bizni havomiz boshqa, bizni iqlimimiz boshqa, biz halol yeymiz, biz tahoratda yuramiz, biz ibodatdamiz deb hotirjam yurdik, parvoi falak! Ammo, ne ajabki, aynan yovga qal’a eshiklarini ochib berib! Hoy, baraka topgurlar! Bilamiz, davlatmandsiz! Zero, oddiy odamlar umra, haj safarlarini ado etishni faqat orzu qilishlari mumkin, ( alhamdulillah, Allohning karami keng!). Lekin, vabo xavf solib turgan paytdv tumonat odamni boshingizga yig‘ib, imkoniyatlaringizni ko‘z-ko‘z qilishdan tiyilib tursangiz bo‘lmaydimi? Oshib-toshib ketsa, ana, bechora yetim-yesirlar qancha, ulashing! Tinchlik davri bo‘lsa lom-mim demagan bo‘lardim!
Sayru-sayohatni suyuvchilar! Hasad qilayapti, demang! Omadingizni qo‘sh-qo‘llab bersin, bir kun hisob - kitob qilinajak davlatingiz bundan-da ortib, dunyoda sizning qadamingiz yetmagan besh yulduzli mehmonxona qolmasin! Ammo, ahvolni ko‘rib turibsizku! Bir oz sabr qilsa bo‘ladimi?!
Payg‘ambar alayhissalomdan ibrat olgan sahobai kiromlar kamtarona, oddiygina, boriga qanoat qilib yashadilar. Hazrati Umar roziyallohu anhu ham bu sohada qolishmadilar, imkonlari bo‘laturib juda oddiy, faqirona turmushni afzal ko‘rdilar. Hazrati Umarning qizlari, hazrati Payg‘ambarimizning zavjalari Xafsa onamiz bir kuni juda xafa bo‘lib ketdilar. Sababi, otalari mo‘minlar amiri bo‘lsa, dunyoning hamma joyidan mol-dunyo oqib kelayotgan bo‘lsa, boyiganlar boyib yursa-yu shundoq xalifaning dasturxoni juda g‘arib edi, otalari quruq, bemaza ovqatlar bilan kifoyalanib yuradi.
Agar bu dunyo hayoti faqat yaxshiliklardan, ayshu ishratlardan, huzur-halovatdan iborat bo‘lsa-yu, boshqa narsalar bo‘lmasa, bu hayot sinov, imtihon ekanligi qayerda qoladi? Alloh taoloning amriga itoat qilish, qaytarganidan qaytish, bir so‘z bilan aytganda, U Zotga sidqidildan bandachilik qilish qayerdan bo‘ladi?
Agar bu dunyo hayotida inson bemor bo‘lmasa, qarimasa, birovdan so‘kish eshitmasa, ozor topmasa, zulm ko‘rmasa, kambag‘allikka yo‘liqmasa va boshqa xorliklarni ko‘rmasa, kelgan musibatga sabir qilmasdan, muhtojman deb berilayotgan imkoniyatlardan o‘z nafsi yo‘lida foydalansa, bu dunyoning sinovlari qayerda qoladi?
O‘zbekiston xalqi uchun ozgina bardoshli bo‘ling, yana ozgina. Siz yosh, baquvvatdirsiz, sizga bu kasallikning tishi o‘tmas, ammo siz jon holatda talpinayotgan xonadoningizda keksa onangiz, mo‘ysafid otangiz borlar, norasida go‘daklaringiz, uzoq muddat sog‘inchingizda yurgan, istiqbolingizga quchoq ochadigan tanish-bilish, oshna-og‘ayni, qo‘ni-qo‘shnilaringiz bor! Ularga rahimngiz kelsin. Zero, Alloh rahm qiluvchilarga rahm qiladi.
Demak, Haq taolodan yolvorib so‘raydiganimiz, qiyinchilik vaqtlari asta-sekin chekinayotgan bo‘lsin, yaqin kunlarda bizlarni osonchilik, salomatlik kunlarga yetkazsin. Ta’kidlash joizki, xalqimiz, yaqinlarimizning salomatligini saqlash barchamizning burchimiz ekanini bir zum ham unutmaylik! Qat’iy tartib-intizom va karantin tadbirlariga jiddiy rioya qilish orqali vaziyatni barqaror ushlab qolishimiz mumkin. Imkon qadar uyda qoling, ortiqcha ehtiyoj bo‘lmasa ko‘chaga chiqmang, munosabatlarni, muloqotlarni keskin kamaytiring.
Biz ham shu sinovdamiz. Xukumatimiz, shifokorlarimiz imkoni boricha har birimizning jonimiz omonligi uchun kurashmoqdalar! Salomatligimiz o‘zimizga kerak emasmi? Shunchalar beparvo bo‘lmaylik, ahvol o‘ta yomonlashib borishiga hissamizni qo‘shmaylik. Kasallanganlar soni oshsa - oshayapti, kamaymayapdi! Bizdan so‘ralayotgani mushkul ish emasku! Uyda o‘tiring! Axir ishxonamizdan beriladigan mehnat ta’tilini intizorlik bilan kutmasmidik! Dam oling, oila a’zolaringiz bag‘rida yayrang. Yugur-yugur, chop-choplardan bir oz tining! Hali bunday ishsiz kunlarni sog‘inib ham qolarsiz. Vabo paytida uydan chiqmaganlarga yozilajak savoblarga sazovor bo‘laylik! Alloh taolo Qur’oni karimning Sharh surasi 5-6 oyatlarida marhamat qilganidek: “Bas, albatta, qiyinchilik bilan osonchilik bordir. Albatta, qiyinchilik bilan osonchilik bordir”.
Xadichai Kubro ayol-qizlar o‘rta
maxsus islom ta’lim muassasasi
axborot-resurs markazi rahbari
M. Saidjalolova
Inson qalbi goh u tarafga, goh bu tarafga o‘zgarib turadi: savobli ish qilganida, qalbi yayraydi, dili cheksiz quvonchga to‘ladi. Gunoh-ma’siyat kirlari esa dil oynasini xiralashtiradi. Oqibatda qalb qorayadi, ko‘ngli xijil bo‘ladi.
Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Temirga suv tegsa zanglaydi. Xuddi shunga o‘xshab qalblarni ham zang bosadi", dedilar. Shunda: "Yo Rasululloh, uning jilosi nima?" deb so‘raldi. U zot: "O‘limni ko‘p eslash, Qur’on o‘qish", dedilar.
Qalb xuddi temir kabi zanglaydi. Temirga suv tegsa, sirtini zang bosadi. Gunohlar yig‘ilib yig‘ilib qalbni zanglatadi, dilni qoraytiradi, ko‘ngilni g‘ash qiladi. Qalb qorayishi oqibatida inson shuuri o‘tmaslashadi, mehr-oqibat tuyg‘usi kishi bilmas tarzda ko‘tarilib boradi.
Mazkur hadisda aytilishicha, o‘limni eslagan, Qur’on o‘qigan odamning qalbi zanglardan tozalanadi. Qanday qilib, deysizmi? Gap shundaki, o‘limni eslagan kishining o‘tkinchi dunyoga xohishi so‘nadi. O‘limni eslagan, oxiratni o‘ylagan inson gunohlardan tiyiladi, nafasi kirib-chiqib turganida Parvardigoriga tezroq tavba qilishga shoshiladi, o‘zini isloh qiladi. Inson o‘limni eslaganda lazzatlar parchalanadi, hakalab otib turgan nafs xohishlari sal bo‘lsayam jilovlanadi. Bir kunmas-bir kun dunyoni tark etishini bilgan kishi oqibatli bo‘ladi, bir ish qilishdan oldin oxirini o‘ylaydi, mulohaza yuritadi.
Yuqoridagi hadisda aytilishicha, Qur’on tilovati qalbdagi zanglarni ketkazadi. Haqiqatan, Qur’on o‘qish bilan qalb yayraydi, ko‘ngil taskin topadi. Mo‘min banda qiroatdan bir dunyo ma’naviy ozuqa oladi. Shu yo‘sin qalbni qoplagan zang qurumlari asta-sekin tozalanib boradi. Bejizga "Qur’on qalbga malham, dilni tozalaydigan ilohiy davo", deyilmagan.
Ma’lumki, temirga doim ishlov berib turilmasa, ko‘p o‘tmay zanglaydi. Xuddi shunga o‘xshab, Qur’on o‘qilmasa, dilni zang bosadi. Hamisha Qur’on o‘qiydigan inson qalbiga gard yuqmaydi. Tilovat bilan jilolangan qalbi oynadek yarqirab turadi.
Hozirgi "zamonaviy" odamlarning ko‘pi dunyoga hirs qo‘yish dardi bilan og‘rigan. Kishilar orasida o‘zaro ishonch, sadoqat, vafo, mehr-oqibat kamayib ketayotgandek. Bizningcha, buning sababi bitta: o‘limni unutish, Qur’on o‘qimaslik.
Ayrim odamlarga o‘limni eslatsangiz, oxiratdan gap ochsangiz: "Qo‘ying, yaxshi mavzuda gaplashaylik!" deya so‘zingizni bo‘ladi. O‘limni eslash yomonmi?! Har kimning boshida bor-ku bu savdo! O‘limdan qochib-qutulib bo‘lmaydi. Shuning uchun o‘limga tayyorgarlik ko‘rish kerak. Qanday qilib, deysizmi? O‘limga hozirlik solih amallar bilan bo‘ladi, qorong‘i go‘rni yorituvchi Qur’on tilovati bilan bo‘ladi. Quruq kafanlik olib yoki qabristondan o‘zi uchun alohida joy ajratib qo‘ygan odamni oxirat safariga rostmana shay deb bo‘lmaydi.
Tolibjon domla Xursanmurodov,
Hadis ilmi maktabi o‘qituvchisi.
Ali ibn Husomiddin Muttaqiy Hindiy. "Kanzul ummol fi sunanil aqvoli val af’ol". – Bayrut.: Muassasatur risolat, 1989. - B. 210.