Sayt test holatida ishlamoqda!
24 Dekabr, 2024   |   23 Jumadul soni, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:21
Quyosh
07:47
Peshin
12:28
Asr
15:18
Shom
17:02
Xufton
18:22
Bismillah
24 Dekabr, 2024, 23 Jumadul soni, 1446

Koronavirus tez kunda daf bo‘ladi yohud Alloh taoloning rahmati yaqin

29.03.2020   3026   6 min.
Koronavirus tez kunda daf bo‘ladi yohud Alloh taoloning rahmati yaqin

Xitoyda boshlangan bu vabo butun dunyoga tarqalayotgani barchaga ma’lum. Shu jumladan bizning yurtga ham kirib keldi. Ayni paytda yurtimizda karantin e’lon qilingan. 

Kuniga oynaijahon yoki internet tarmoqlari yoki odamlarning og‘zidan dunyo bo‘yicha nechta odamning kasallikka chalingani va nechtasi vafot etgani, eng achinarlisi, o‘z yurtimizdagi kasallanganlarning soni ortib borayotgani haqidagi xabarlarni eshitib har qanday insonning qalbi eziladi, o‘z-o‘zidan tashvishga, sarosimaga tusha boshlaydi. 

Aziz yurtdoshlar, bu vabo barchamizning tashvishimiz, asosiy muammomizga aylandi. Bunday ommaviy musibat paytida, bu kasallikka chalinayotganlarni eshitib tushkunlik, vahima va sarosimaga tushmaylik!

Barcha ish yaratgan Egamiz Alloh taoloning qo‘lida. Boy qiluvchi ham, faqirga aylantiruvchi ham, kasallik yuboruvchi ham, kasallikni daf qiluvchi ham, davo beruvchi ham yagona o‘zidir. O‘ziga talpinaylik. Axir Alloh taolo Qur’oni Karimda shunday marhamat qilgan-ku: 


وَهُوَ الَّذِي يُنَزِّلُ الْغَيْثَ مِن بَعْدِ مَا قَنَطُوا وَيَنشُرُ رَحْمَتَهُ وَهُوَ الْوَلِيُّ الْحَمِيدُ {الشورى/28} 

U (odamlar) umidsizlikka tushganlaridan keyin yomg‘ir yog‘diradigan va O‘z rahmatini (barakotini) keng yoyadigan zotdir. U (mo‘minlarga) Valiy (do‘st) va Hamid (hamd egasi)dir (Shuuro surasi, 28-oyat).

Yerlar hosil bermay, hayvonlar birin-ketin qirilib ketgan, ekinzorlar qurib, yonib ketgan, hayvonlarning yelimlarida sutlar qolmagan, uylarda ozuqalar tugagan, go‘daklar ochlikdan yig‘lagan, odamlar noumid bo‘lishni boshlaganda Alloh taolo ular ustidan rahmatini nozil qilib, yomg‘ir yog‘dirdi.

Demak, Alloh taolo bandalariga rahm qiluvchi, ular ustidan o‘z rahmatini yog‘diruvchi Zot ekanmi, bizdan ham bu Koronavirus vabosini tez orada ko‘tarishini umid qilamiz. Faqat noumid bo‘lmay, o‘ziga ibodat qilib duolar qilsak bo‘lgani.  

Yaratgan Egamizga beadad hamdlar bo‘lsinki, bizlarni musulmon qilib qo‘ydi, uylarimizda bo‘lsa ham ibodat qilishda davom etmoqdamiz. Namoz o‘qiyapmiz, Qur’on tilovat qilyapmiz, zikrlar, salavotlar aytayapmiz, ahllarimiz tarbiyasi bilan shug‘ullanyapmiz. Musulmon inson har holatda ham yutadi. Bu

oz kunlar barchamiz uchun Alloh taolo va Rasulini tanib olishga, dinini o‘rganishga bir fursat bo‘lib turibdi. Foydalanib olaylik!

Ko‘nglimizga xursandichilik ulashadigan, bizlarga hushxabar beradigan yana bir hadisni o‘rganib chiqaylik: 

قال نبينا صلى الله عليه وسلم : عجب ربنا من قنوط عباده وقرب غيره ينظر إليكم أزلين قنطين فيظل يضحك يعلم أن فرجكم قريب (رواه الامام أحمد). 

Nabiy sollallohu alayhi vasallam shunday dedilar: “Robbimiz  bir holatni boshqa holatga o‘zgartirishi juda yaqin bo‘lishiga qaramay, bandalar qattiq noumid bo‘lib qolishidan ajablanadi. Alloh taolo tang ahvolga tushib noumid bo‘lib turganingizda sizlarning farajingiz (tang ahvoldan qutulish, shodlik, rohat, kengchilik) yaqin ekanini bilgan holda sizlarga qarab kulib turadi”. 

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bu hadisni aytib bo‘lib kulib qo‘ygan ekanlar, biz ham kulaylik, xursand bo‘laylik, tushkunlikka tushmaylik, hammasi yaxshi bo‘ladi. 

Biz bandalar shunday, hayotimiz bir tekkis, tinchilik-totuv, sog‘liq-salomat holda davom etishini xohlaymiz va bu holatga o‘rganib qolamiz. Ko‘pincha shu holat ham bizni Robbimizni unutib qo‘yishimizga sabab bo‘ladi. Doimiy bir tekkislikda ketayotgan hayotimizda mabodo, biror chuqurlik chiqib qolsa, yoki ishimiz yurishmay qolsa, yoki biror kasallik yetsa, darrov tushkunlikka tushib noumid bo‘lib qolamiz. Mazkur hadisi sharifda ham bandalar tang ahvolga tushganlarida qattiq noumid bo‘lib qolishlari aytilmoqda. Aslidachi, biz bandalar har qanday holatda ham Alloh taolodan noumid

bo‘lmasligimiz lozim ekan. Chunki Alloh taolo yomonlikdan yaxshilikka, bemorlikdan sog‘liq-salomatlikka, balo va og‘ir holatlardan xursandchilik, kengchilikka chiqarishi, o‘zgartirishi juda yaqin fursatda bo‘lar ekan. 

Alloh taolo Qur’oni Karimda shunday marhamat qiladi: 


فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا {الشرح/5} إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا {الشرح/6} 

Bas, albatta, qiyinchilik bilan osonchilik bordir. Albatta, qiyinchilik bilan osonchilik bordir (Sharh surasi, 5-6-oyatlar). 

Demak, hozirgi qiyinchilik holimizdan keyin yaqin kunlarda

bizlarni osonchilik, yaxshilik va katta yutuqlar kutib turibdi.

Alloh taoloning rahmati yaqin ekani haqida Qur’oni Karimda shunday bayon qilinadi: 


وَلاَ تُفْسِدُواْ فِي الأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاَحِهَا وَادْعُوهُ خَوْفًا وَطَمَعًا إِنَّ رَحْمَتَ اللّهِ قَرِيبٌ مِّنَ الْمُحْسِنِينَ {الأعراف/56} 

Yerni (Alloh xayrli ishlarga) yaroqli qilib qo‘ygandan keyin (unda) buzg‘unchilik qilmangiz! Unga (Allohga) ham qo‘rqinch va ham umid bilan duo qilingiz! Allohning rahmati ezgu ish qiluvchilarga yaqindir (A’rof surasi, 56-oyat). 

Biz mo‘min-musulmonlarmiz Alloh taoloning rahmatidan, boshimiz uzra turgan bu baloni tez kunlarda ko‘tarishini umid qilamiz. Alloh taolo shunday marhamat qiladi:  


 قَالَ وَمَن يَقْنَطُ مِن رَّحْمَةِ رَبِّهِ إِلاَّ الضَّآلُّونَ {الحجر/56} 

U: «Faqat adashganlargina o‘z Robbisining rahmatidan noumid bo‘lurlar», – dedi (Hijr surasi, 56-oyat). 

Shunday ekan, biz kasal bo‘lsak, tez orada Alloh taolo shifo berishi, yomonlik yetganida, tez orada Alloh taolo o‘rnini yaxshilik bilan qoplashi, balo yetganida, tez kunlarda Alloh taolo baloni ko‘tarishi, tang ahvolga tushganimizda, Alloh taolo tez orada bizlarga kengchilik berishini umid qilamiz. 

Hushxabar tez orada bu balo bizdan daf bo‘ladi. 

Internet manbalaridan foydalanib G‘iyosiddin Habibulloh tayyorladi

Maqolalar
Boshqa maqolalar

"O‘rganadigan ilm" nima degani?

23.12.2024   1936   4 min.

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Faqihlar fiqhga shunday ta’rif berishadi: «Fiqh mukallaflarning amallarini halol va haromlik, fasod va sahihlik jihatidan o‘rganadigan ilmdir». Bu ta’rifni ham kengroq tahlil qilib ko‘raylik. «O‘rganadigan ilm» nima degani? Hozirgina «Ilm bir narsaning voqelikka muvofiq kelishidir», dedik.

Fiqhning mavzusiga bir misol keltiraylik. Masalan, men mukallafman. Xotinimga «Sen taloqsan», dedim. Buning hukmi nima bo‘lishini fiqh o‘rganadi. Demak, fiqh men kabi mukallaflarning mana shu kabi holatlarini o‘rganadi. Masalan, men sherikchilik aqdini tuzishim mumkin, biron narsani sotishim, ijaraga olishim mumkin. Fiqh ana shunday holatlarni, men qilgan ishning halol yoki harom, sahih yoki fasodligini o‘rganadi. Demak, fiqhning mavzusi mukallaflar qiladigan amallarning holatini o‘rganishdir.

Faqihlarning fiqhga bergan ta’riflarida «dalil» degan so‘z bormi? Yo‘q. Ular faqat mukallaflarning amallari haqida gapirishdi, hukmlarning mukallaflarga nisbatan joriy bo‘lish holatlariga e’tibor qaratishdi. Demak, umumiy qilib aytadigan bo‘lsak, fiqhga ikki xil ta’rif berildi. Biri usuliy ulamolarning ta’rifi, ya’ni «Qur’on va Sunnatdan hukmlarni qay tarzda chiqarib olish haqidagi ilm» degan ta’rif. Ikkinchisi fuqaholar bergan ta’rif bo‘lib, unda hosil bo‘lgan hukmlarning mukallaflarga qanday joriy qilinishi asosiy o‘ringa qo‘yildi. Bu hukmlar mutlaq mujtahidlar tarafidan chiqariladi. Hukmni faqat mutlaq mujtahid chiqara oladi. Ana shu mujtahid muayyan bir hukmni Qur’on va Sunnatdan qanday chiqarganini o‘rganish usul ilmining mavzusidir. Chiqarilgan hukmni o‘zimizga va jamiyatga tatbiq qilish esa muftiy va faqihlarning ishidir.

Demak, fiqhga ikki xil qarash mumkin ekan: hukmni chiqarib olish va uni tatbiq qilish. Bizning xatoimiz shuki, hukmni ishlab chiqish bilan uni tatbiq qilish orasidagi farqni tushunmayapmiz. Tushunmaganimiz uchun keraksiz gaplarni gapiryapmiz. Biz yuqorida aytib o‘tgan ikki yo‘nalish – tahallul, ya’ni dinga yengil qarash va tashaddud, ya’ni dinda g‘uluvga ketish yo‘nalishlari yo ikkinchi ta’rifdan bexabar qolishdi, yoki unga e’tiborsiz qarashdi. Ular faqat birinchi ta’rifni, ya’ni hukmni qay tarzda ishlab chiqishni izohlashdi.

Masalan, siz birinchi yil ilm olayotgan bo‘lsangiz, ular sizga: «Sen aytgan hukmni faqat dalil keltirsang, qabul qilamiz», deyishadi. Axir siz hali dalillarni bilmaysiz-ku! Birorta jumlani oyat deb o‘ylashingiz mumkin, lekin aslida u oyat bo‘lmasligi mumkin. Bir hadisni Buxoriyda kelgan, deb aytishingiz mumkin, lekin u Buxoriydan rivoyat qilinmagan, to‘qima hadis bo‘lib chiqishi mumkin, chunki siz hali dalillarni o‘rganmagansiz. Ular mana shu darajadagi odamlardan dalil so‘rashdi, ochiq-oydin dalili bo‘lmagan hukmni esa botilga chiqarishdi. Bunga biroz kengroq yondashish kerak...

Yuqorida aytganimdek, asosiy maqsadim ta’riflarga doir qo‘shimcha ma’lumotlarni aytib o‘tish edi. Keling, shu masalani ko‘raylik. Ana o‘sha yo‘nalish egalari har bir hukmga dalil talab qilishyapti. Avvalo ayting-chi, dalil nima o‘zi? Ular: «Dalil – bu Qur’on va Sunnat», deyishadi. Ularning «Dalil Qur’on va Sunnatdir», deyishi ilmiy ma’noda xatodir, chunki dalilni faqat Qur’on va Sunnatgagina cheklab qo‘ysak, dinni zoye qilib qo‘yamiz, chunki bulardan boshqa dalillar ham bor. Dalil to‘g‘ri yondashish orqali talab qilingan ma’lumotga yetkazadigan manbadir. Demak, Qur’on va Sunnat dalillarning asosiy qismidir, lekin dalillarning barchasi emas, chunki ijmo’ ham dalil, qiyos ham dalildir. To‘g‘ri yondashish orqali talab qilingan ma’lumotga yetkazadigan har qanday manba dalil bo‘ladi. Lekin bu gapni ular tushunmaydi. Ular dalilni faqat Qur’on va Sunnat, deb tushunishadi.

«Hanafiy mazhabiga teran nigoh» kitobidan