Sayt test holatida ishlamoqda!
10 Iyul, 2025   |   15 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:17
Quyosh
04:59
Peshin
12:33
Asr
17:41
Shom
20:02
Xufton
21:36
Bismillah
10 Iyul, 2025, 15 Muharram, 1447

Jihod nima?

09.03.2020   5990   4 min.
Jihod nima?

“Jihod” so‘zi arab tilidan tarjima qilinganda “g‘ayrat qilmoq”, “harakat qilmoq”, “intilmoq”, “zo‘r bermoq”, “bor kuchini sarflamoq”, “kurashmoq”, “mehnat qilmoq” kabi ma’nolarni ifodalaydi.  Islom tarixini chuqur o‘rgangan mutaxassis olimlar, tarixda yuz bergan har qanday jihod, faqatgina, mudofaa maqsadida olib borilganini ta’kidlaydilar. Bu borada zamonamiz ulamolari bunday deydilar: “Agar “jihod” islom davlatini qurish uchun yoki insonlarni dinga kirishga majburlash uchun joriy etilganida edi, Rasululloh (alayhissalom)ning o‘zlari bu borada namuna ko‘rsatgan bo‘lur edilar. Ya’ni, u zot birinchi bo‘lib Makkadagi mushriklarning kattalari bilan urushgan islom davlatini barpo etish uchun jihod e’lon qilgan bo‘lardilar. Biroq Payg‘ambarimiz (alayhissalom) bunday yo‘l tutmadilar. Aksincha, musulmon jamiyati tinch yo‘l bilan, tabiiy ravishda yuzaga kelgach, dushman musulmonlar yashab turgan yurtiga bosib kelganda  musulmonlarning himoyasi uchun jihodga chiqqanlar. Barcha Islom ulamolari bu yerdagi jihod mudofaa uchun bo‘lganligini ta’kidlashadi.
Yuqoridagilardan xulosa qilib, jihod deganda, avvalo, noto‘g‘ri yo‘ldan qaytarib, to‘g‘ri yo‘lga boshlash tushuniladi, deyish mumkin. Bu qoida kecha yoki bugun paydo bo‘lib qolgan emas. Balki ilk islom davrida yuzaga kelgan bo‘lib, Qur’oni karim oyatlariga asoslangandir. Rasululloh (alayhissalom):  “Tili va qo‘lidan boshqalar aziyat chekmagan kishi haqiqiy muslmondir. Alloh taolo qaytargan narsalardan hijrat qilgan inson haqiqiy muhojirdir”, deganlar.(Imom Buxoriy rivoyati). Ulamolar ushbu hadislarni sharhlab, undagi “hijrat”dan murod “tark qilishdir”, deganlar. Boshqa bir hadisda esa, Ummu Anas (raziyallohu anho)dan rivoyat qilinadi Rasululloh (alayhissalom): “Gunohlardan tiyilgin, o‘sha hijratning eng kattasidir. Farzlarga rioya qilgin, o‘sha jihodning eng afzalidir. Zikrni ko‘paytirgin, Qiyomat kuni Alloh taoloning huzuriga borganingda unga eng mahbub amal shu bo‘ladi”. deganlar.
Bugungi kunda diyorimizda nafaqat, musulmonlar, balki boshqa din vakillari ham emin-erkinlikda hayot kechirmoqdalar. Musulmonlar islom arkonlarini bajarish imkoniga ega bo‘lsa, Ramazon va Qurbon hayitlari dam olish kuni, deb belgilab qo‘yilgan bo‘lsa, har yili o‘n mingdan ortiq vatandoshlarimiz muqaddas haj va umra ziyoratlarini amalga oshirishda davlat o‘zi bosh bo‘lib turgan bo‘lsa, bunday musulmonobod diyordan, o‘zi tug‘ilib o‘sgan Vatanidan qanday qilib hijrat qilish mumkin?! Vatanni himoya qilish naqadar ulug‘ savob, har bir musulmonning zimmasidagi farzi hisoblansa, unga xiyonat qilish, qurol bilan bostirib kelish shu qadar katta gunoh, eng oliy jazoga loyiq jinoyat hisoblanadi.
Yana “Jihod” so‘zi lug‘atda kishi o‘zining bor imkoniyatini ishga solib, biror ishni bajarishga harakat qilishi ma’nosini anglatadi. Misol, shar’iy masalalarni yechishda bor imkonini ishga solib harakat qilgan yirik olimlar “mujtahid” deb atalgan. Ular shar’iy ilmlarda “jihod” qilishgan. Alohida ta’kidlab aytish lozimki, “jihod” so‘zi lug‘atda urush ma’nosini anglatmaydi. Asosan, urush ma’nosini anglatish uchun arab tilida “qitol” so‘zi ishlatiladi:
Islom dini ta’limotining istilohida jihod asosan uch xildir.
Birinchisi – nafs bilan kurashish, ya’ni nafsning izmiga yurib, gunoh va jinoiy ishlarga qo‘l urmaslik;
Ikkinchisi – shayton bilan kurashish, ya’ni shaytonning vasvasalariga uchib, harom va ta’qiqlangan ishlarga qo‘l urishdan saqlanish;
Uchinchisi – bosqinchilar bilan jang qilishdir;

Payg‘ambarimiz (sallallohu alayhi vasalam) ota-onaning xizmatini qilib, roziliklarini olish ham jihod turlaridan ekanini ta’kidlaganlar. Ulamolar savodsizlik, qashshoqlik, ayrim yuqumli og‘ir kasalliklarga qarshi jonbozlik kurashishni ham jihod turlaridan, deb hisoblaganlar. Mazkur misollardan xulosa qiladigan bo‘lsak, insoniyat manfaati yo‘lida, axloqimizni yaxshilash yo‘lida qiladigan sa’y-harakatlarimiz ham jihodning savoblariga teng solih amallardan ekanini anglashimiz mumkin.
Hozir esa buzg‘unchi toifalar o‘zlari ilgari surayotgan yovuz maqsadga erishish uchun yangi “jihod” turlarini o‘ylab topishgan. Ular “jihod – muqaddas urush” degan tushunchani targ‘ib qilib, aybsiz odamlarning nohaq qoni to‘kilishiga sababchi bo‘lishmoqda. Mashhur ulamo, marhum Muhammad Said Ramazon Butiy bunday buzg‘unchi toifalarning qilmishini qoralab shunday deydi: “Ular bir vaqtning o‘zida biror aybi yo‘q musulmonlarni kechasi bo‘g‘izlab ketishni “shariat ruxsat bergan ish”, deydilar. Ular oddiy yo‘lovchilar to‘la samolyotni ichidagi aybsiz insonlar bilan qo‘shib portlatib yuborishni ham “shariatda bor ish”, deydilar. Har kim ko‘zlarini yumib, Rasululloh (sallallohu alayhi vasalam) bugun oramizda yuribdilar, deb xayol qilsin. Ul zot shunday razil ishlarga rozi bo‘larmidilar?”.
Alloh taolo vatanimiz tinchligini, osmonimiz musaffoligini saqlab, barchalarimizning e’tiqodimizni sog‘lom, aqidamizni to‘g‘ri qilsin.

Aminjon ISMOILOV,
Sirdaryo tumani bosh imom-xatibi.

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Indoneziya OAV O‘zbekiston olimlarining Jakartaga ilmiy safarini yoritdi

09.07.2025   3537   4 min.
Indoneziya OAV O‘zbekiston olimlarining Jakartaga ilmiy safarini yoritdi

O‘zbekiston Din ishlari qo‘mitasi, Musulmonlar idorasi, Imom Buxoriy, Imom Moturudiy, Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari hamda O‘zbekiston xalqaro islomshunoslik akademiyasi mas’ul xodimlaridan iborat ilmiy guruhning Indoneziyaga tashrifi ushbu mamlakatning yetakchi bosma va elektron nashrlari tomonidan keng yoritildi, deb xabar qilmoqda "Dunyo" AA muxbiri.

 

 

Jumladan, Indoneziyaning "CNN Indonesia" axborot agentligi "O‘zbekiston delegatsiyasi Indoneziyaga tashrif buyurdi" sarlavhali maqolani e’lon qildi. Unda Sharif Hidoyatulla nomidagi Jakarta davlat islom universitetida "Movarounnahrdan Janubi-Sharqiy Osiyoga: hadis ilmlari va intellektual aloqalar" mavzusida ilmiy-amaliy konferensiya bo‘lib o‘tgani va mazkur anjumanda O‘zbekistondan yetakchi olimlar ishtirok etgani ma’lum qilingan.

 

"Tadbir ilmiy muloqot shaklida tashkil etilgan bo‘lib, uning doirasida Imom Buxoriy merosini o‘rganish, Mavarounnahr ulamolarining Indoneziya orollarida islom dinini tarqatishda tutgan o‘rni, hadisshunoslik yo‘nalishida hamkorlikni rivojlantirish kabi masalalar muhokama qilindi", – deb yozgan axborot agentligi.

 

O‘zbekiston delegatsiyasining tashrifi doirasida bo‘lib o‘tgan qator tadbirlar ikki mamlakat o‘rtasida islomiy ma’rifat, ta’lim, diniy bag‘rikenglik va tarixiy merosni asrab-avaylash sohalarida aloqalarni yanada mustahkamlashi ta’kidlangan.

 

Maqolada xabar qilinishicha O‘zbekiston ilmiy-ma’rifiy doiralari vakillari Indoneziya xalq manfaatlari va huquqlarini himoya qilish vaziri Muxaymin Iskandar, ekologiya vaziri o‘rinbosari Dias Xendrapriono, Ulamolar Kengashi va "Nahdatul ulamo" tashkiloti rahbariyati bilan uchrashuvlar o‘tkazdi.

"Businessreview" veb-sayti "Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi va Sharif Hidoyatulla nomidagi Jakarta davlat islom universiteti hamkorligi diniy mo‘tadillik va islom ta’limi tizimini mustahkamlaydi" sarlavhali maqolani e’lon qildi.

 

 Nashrda Imom Buxoriy xalqaro ilmiy tadqiqot markazi va Sharif Hidoyatulla nomidagi Jakarta davlat islom universiteti hamkorligida Indoneziya poytaxtida ilmiy-amaliy konferensiya tashkil etilgani qayd etilgan.

 

 Materialda yozilishicha, anjumanda Mavorounnahr tarixi, Imom Buxoriy merosi, Markaziy Osiyo ulamolarining Indoneziyada islom ta’limotini tarqatishda tutgan o‘rni kabi mavzular muhokama qilindi.

 

Ushbu mamlakatdagi "Aspirasi Nusantara" elektron nashri Imom Moturidiy xalqaro ilmiy tadqiqot markazi direktori o‘rinbosari "Nahdlatul ulamo" tashkiloti faoliyati bilan tanishgani haqida yozdi. Ma’lum qilinishicha, shu yil 2 iyul kuni O‘zbekiston Din ishlari qo‘mitasi raisining birinchi o‘rinbosari Davron Maxsudov hamda Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi direktori o‘rinbosari Shahzod Islomov Indoneziyadagi eng yirik tashkilot "Nahdlatul ulamo" rahbariyati bilan uchrashdi.

 

"Nahdlatul ulamo" tashkiloti qoshidagi Ilmiy markaz rahbari Abshor Abdullo Imom Moturidiy ta’limoti sunniy kalom ilmida mo‘tadil, aql va mantiqqa tayanadigan yo‘nalish ekanini qayd etdi" – deb yozgan elektron nashr.

 

Tomonlar ta’lim sohasida aloqalarni kengaytirish, talabalar almashuvini amalga oshirish va ziyorat turizmi yo‘nalishida dasturlar ishlab chiqish kabi mavzularda fikr almashdilar.

 

Indoneziyaning "Jakarta Merdeka" onlayn portali esa "Bogor Botanika bog‘ida do‘stlik daraxti ekildi" sarlavhali maqolani e’lon qilindi. Unda O‘zbekiston delegatsiyasi a’zolari Bogor shahridagi Indoneziya Milliy Botanika bog‘ida daraxt ekish marosimida ishtirok etgani va Indoneziya ekologiya vaziri o‘rinbosari bilan uchrashuv o‘tkazgani ma’lum qilingan.

 

 "Vazir o‘rinbosari Dias Xendrapriono Imom Buxoriy to‘plagan hadislar orasida tabiatni asrashga oid nasihat va tavsiyalar ko‘p ekanini ta’kidladi. Bu esa islom ta’limotida ekologik bilim va ong asosiy o‘rin tutishining yaqqol dalilidir", – deb yozilgan "Jakarta Merdeka" maqolasida. 

O‘zbekiston musulmonlari idorasi

Matbuot xizmati