U qilayotgan ba’zi ishlarini xalq bilan bo‘lishgisi kelardi.
Oilasi davrasida o‘tirganda, farzandlarining kundaliklarida qanday baholari borligini hammaga e’lon qilgisi kelardi.
Ulfatlari bilan oshxona, kafelarda o‘tirganda, qanday taom yeb o‘tirgani, salatlari nimalardan iboratligi, salqin ichimliklari nimaligini hammaga bildirgisi, ko‘rsatgisi kelardi.
Ko‘chada yurganda ham o‘zi guvohi bo‘lgan biror voqeani o‘zi tahlil qilib, xulosa chiqarib qo‘yavermasdan, tarmoqqa yozib, undan tashqari o‘sha voqeada ishtirok etganlarning rasmlarini ham postiga qo‘shib joylardi. Rasmni tarqatishni egalaridan so‘rash kerakligi, umuman, ular bilan bog‘liq hodisani barchaga yoyishni so‘rab ko‘rish kerakmi-yo‘qmi, o‘ylab o‘tirmasdi.
Og‘aynilari bilan dam olishga qorli tog‘larga borar ekan, iloji bo‘lsa har bir bosgan qadamini turli tomonlardan suratga tushirib, tarmoqqa joylashga, umrida “qor ko‘rmagan sahroi kabirliklar”ga qalin qorni g‘irchillatib bosib yurganini ko‘rsatgisi kelardi.
U qorli tog‘ bag‘rida o‘zini goh mutafakkirdek tutib, ibratli postlar yozar, goh bo‘ydoqqa aylanib, sevgi haqida she’rlar “bitardi”.
Dengiz bo‘yiga o‘xshash joylarda o‘tirgancha, “sevgi bobida omadi kelmagan oshiqdek” xayollarga berilar, iztiroblarini bayon etib, o‘z rasmini qo‘shib postlar qoldirardi.
Ba’zan shaharning allaqaysi burchagida joylashgan kafeda kim bilandir “qimmat” qahva ichib o‘tirganini va bu paytda ham o‘zini Istanbuldagi Bosfor bo‘g‘ozi sohilida o‘tirgandek his qilayotganini bildirishga urinardi.
Safarga ketayotganini, aeroport terminali derazasidan tashqariga nigoh tashlab turganini, vatani sog‘inchi uni qiynayotganini sezdirishga urinib post qo‘yar, postning ustida esa o‘zi turgan joy nomini kiritib qo‘yardi.
Uyida chiroq o‘chsa, qora rasmning ustiga “21-asr” deb yozib, tarmoqqa joylar, chiroq yonsa, ba’zan “Chiroq yondi” deb post qo‘yar, ba’zida esa chiroq yonganini aytmay qo‘ya qolardi.
Aytyapmanku, u qilayotgan ishlarining ba’zilarini xalq bilan bo‘lishgisi, xalqqa ilingisi kelardi.
Birodar, kitob o‘qiyotganingiz, Masjidga kirayotganingiz rasmini qo‘ysangiz, agar qalbingizda riyo qilishni ko‘zlamagan bo‘lsangiz, bu ikki turdagi rasmingiz boshqalarga ibrat bo‘ladi deb umid qilamiz. Ammo boshqa yumushlarni rasmga olib tarmoqqa joylayverish masalasini o‘ylab ko‘rarsiz.
Axir siz qahva ichish, toqqa borish, ulfatlar bilan osh yeyish va hokazo ishlarni xalq uchun emas, o‘zingiz uchun qilasiz-ku! Qolaversa, bunday ishlar maqtanchoqlikka aylanib ketishi xafvi bor.
Har birimiz vaqtimiz, umrimiz, pullarimizni nimalarga sarf etayotganimiz, ilmlarimizga qanchalik amal qilayotganimizga e’tibor beraylik!
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytganlar: «Banda qiyomat kuni to‘rt narsa haqida so‘ralmasidan turib oyog‘i o‘rnidan jilmaydi: umrini nimaga sarf qilgani, ilmiga qanday amal qilgani, mol-dunyosini qayerdan topgani va uni nimaga xarajat qilgani, jismini nima uchun fido etgani».
Alloh taolo barchamizni O‘zining hidoyatidan ayirmasin va xotimamizni chiroyli qilgin!
Nozimjon Hoshimjon
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Kelinlikka nomzod shaxsning ham o‘ziga yarasha huquqlari va odoblari mavjud.
1. Kelinlikka nomzod shaxs o‘zini xushro‘y ko‘rsatish uchun ziynatlanishga haqli.
Ulamolarimiz bunga misol qilib, Subayha binti Horis roziyallohu anhoning hadisini keltirishadi. Unda «Qachonki nifosdan poklanganda, sovchilar uchun ziynatlandi» degan jumla bor. Boshqa bir rivoyatda: «...surma surtib, xino qo‘yib tayyorlandi», deyilgan.
2. Kelinlikka nomzod shaxs kuyovlikka nomzodni ko‘rishga haqli.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning Mug‘iyra roziyallohu anhuning hadisidagi: «Unga nazar sol, chunki bunday qilish ikkingiz orangizda bardavomlikka kerakdir», deganlari kelinlikka nomzodga ham tegishli.
3. Kelinlikka nomzod shaxs kuyovlikka nomzod bilan suhbatlashishga haqli. Bu – tabiiy holat. Ko‘rishgandan keyin, oila qurish niyati bo‘lgandan keyin, o‘rtada suhbat bo‘lishi turgan gap.
4. Kelinlikka nomzod shaxs muayyan erkakni yoqtirish va unga nikohlanish istagini bildirishga haqli.
قَالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ وَلَدَتْ سُبَيْعَةُ الْأَسْلَمِيَّةُ بَعْدَ وَفَاةِ زَوْجِهَا بِنِصْفِ شَهْرٍ، فَخَطَبَهَا رَجُلَانِ أَحَدُهُمَا شَابٌّ وَالْآخَرُ كَهْلٌ، فَحَطَّتْ إِلَى الشَّابِّ، فَقَالَ الشَّيْخُ: لَمْ تَحِلِّي بَعْدُ، وَكَانَ أَهْلُهَا غَيَبًا وَرَجَا إِذَا جَاءَ أَهْلُهَا أَنْ يُؤْثِرُوهُ بِهَا، فَجَاءَتْ رَسُولَ اللهِ r، فَقَالَ: قَدْ حَلَلْتِ فَانْكِحِي مَنْ شِئْتِ. رَوَاهُ مَالِكٌ.
«Ummu Salama aytadilar:
«Subayha Aslamiya erining vafotidan yarim oy o‘tib tug‘di. Unga ikki kishi sovchi qo‘ydi. Ulardan biri yosh, boshqasi qari edi. U yoshiga moyil bo‘ldi. Chol: «Hali halol bo‘lganing yo‘q», – dedi. Ayolning ahli g‘oyib edi. Chol ayolning ahli kelganda uni o‘ziga berishlaridan umidvor bo‘ldi. Ayol Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga bordi. Bas, u zot: «Sen halol bo‘lding. Kimni istasang, o‘shanga nikohlan», dedilar» (Molik rivoyat qilgan).
Ikki taraf rioya qilishi lozim narsalar
Kelinlik va kuyovlikka nomzodlar nikohdan oldingi uchrashuv va boshqa munosabatlarda rioya qilishlari lozim bo‘lgan narsalar quyidagilardan iborat:
1. Ikkovlari bir-birlariga nomahram ekanliklarini unutmasliklari zarur.
Chunki asli mahram bo‘lmagan ikki jinsdagi shaxsning nikohdan boshqa narsa mahram qila olmaydi, jumladan, sovchilik qilish va unashtirish ham.
2. Ikkovlari uchrashmoqchi bo‘lsalar, faqat mahramlarining ishtirokida uchrashishlari shart.
3. Ikkovlari uchrashganda qo‘l berib ko‘rishishlari mutlaqo mumkin emas.
4. Nikohdan oldin ikkovlari xoli qolishlari mutlaqo mumkin emas.
"Baxtiyor oila" kitobidan