Buyuk Britaniyaning Kembrij shahrida ochilgan Yevropadagi birinchi eko-masjid 8 ming kishilik Kembrij musulmon jamiyatiga xizmat qiladi.
Kembrij masjidi havo issiqlik nasoslari, germetik izolyatsiya, quyosh panellari va suvni iqtisod qiluvchi texnologiyalar bilan jihozlangan.
Ochilish marosimiga taniqli nashidlar ijrochisi Yusuf Islom tashkilotchilardan biri bo‘lgan Turkiya Prezidenti Rajab Toyyib Erdo‘g‘onni ham taklif etdi. Masjid 10 ming atrofidagi jismoniy va yuridik shaxslarning xayriya mablag‘lari hisobiga bunyod qilingan bo‘lib, homiylik yordamining aksari Turkiya tarafidan ko‘rsatilgandir.
Masjidga homiylik qiluvchi “Cambridge Mosque Trust” xayriya fondi vasiylarining ta’kidlashicha 70 dan ziyod etnik guruh vakillarini o‘zida birlashtiruvchi Kembrij musulmonlar jamiyati o‘zlarining ekologik masjid qurish haqidagi azaliy orzulari ro‘yobga chiqqanidan mamnun ekanliklarini bildirdi. Mazkur fondga 2008 yilda Kembrij musulmon kolleji dekani, shayx Abdulkarim Murod nomi bilan mashhur bo‘lgan akademik Tim Vinter va Yusuf Islom tomonidan asos solingan.
Ushbu innovatsion masjidning ayrim xususiyatlari haqida masjidning imom-xatibi Ali Tus quyidagilarni so‘zlab berdi: “Biz masjid tomiga tushgan yomg‘ir suvlarini ko‘chatlarni sug‘orish va rakovinalarni tozalash uchun yig‘amiz. Tomga quyosh batareyalari o‘rnatilgan bo‘lib, u orqali qish kunlarida masjidning 30%, yozda esa 40% energiya ehtiyojini qoplaymiz. Masjid tomlariga o‘rnatilgan issiqlik nasoslari orqali hattoki juda kichik miqdordagi issiqlik to‘lqinlari ham yutilib, katta idishlardagi suvlarni va masjid yerini isitishda, shuningdek, tahoratxonada ishlatiladi. Masjidga o‘rnatilgan hisoblagichlar tufayli xonaqohda kislorod kamayib ketganda yoki havo isib ketganda yuqorida joylashgan tirqishlar ochilib, u yerdan toza havo kira boshlaydi”.
Hozirda masjidga hatto musulmon bo‘lmaganlarning ham tashrifi juda ko‘paygan. Ular masjid xususiyatlari bilan tanishish bilan birga Islom to‘g‘risida ham ba’zi ma’lumotlarga ega bo‘lib qaytmoqdalar.
Saidjamol MASAYITOV
Xalqaro aloqalar bo‘limi xodimi
Ilgari musulmonlar ayrim ulamolarni ulug‘lab, “Shayxul Islom” (Islom dini shayxi), “Faxrul Islom” (Islom dini faxri), “Hujjatul Islom” (Islom dini hujjati), “Najmul ulamo” (Ulamolar yulduzi), “Muftiy saqolayn” (Insu-jin muftiysi), “Lisonul mutakallimiyn” (Mutakallimlarning so‘zlovchi tili) kabi unvonlar bilan ataganlar. Bunday atash aslo mubolag‘a bo‘lmagan. Balki u muhtaram ulamolar haqiqatdan ushbu unvonlarga loyiq bo‘lganlar. Masalan, “Shamsul aimma” (Imomlar quyoshi) unvoni berilgan Saraxsiy rahmatullohi alayh o‘n ikki ming risolani yod olgani naql qilingan.
Abu Mansur Moturidiyni yaqindan tanigan ulamolar va shogirdlari tomonidan u zotning martabalarini namoyon etuvchi ko‘plab unvonlar berilgan:
– Imomul hudo (To‘g‘ri yo‘lga boshlovchi);
– Muvattidu aqoidi ahlis sunna (Ahli sunna aqidalari asoschisi).
Abu Mansur Moturidiyning mazkur unvonlari ham aslo mubolag‘a emas, balki u zot haqiqatan shu martabaga loyiq zot bo‘lganlar.
Ulamolar aytadilarki, Hujjatul Islom (Islom dini hujjati) deyilganda faqat Imom G‘azoliy tushunilganidek, Imomul hudo (to‘g‘ri yo‘lga boshlovchi) deyilganda ham faqat Imom Moturidiy tushuniladi.
Abdulqodir Abdur Rahim,
Imom Buxoriy nomidagi Toshkent Islom instituti
katta o‘qituvchisi.