Islom dini bashariyatni ikki dunyo saodatiga yo‘llovchi ilohiy ta’limot o‘laroq, ayrim hukmlar bajarilishini shart qilib qo‘ysa, ayrim xatti-harakatlardan chetlanishga, yaqiniga ham yo‘lamaslikka buyuradi. Islom shariati qaytargan amallar insonning dunyo va oxirati uchun zararli ekanida shubha yo‘q. Insonlar orasini buzuvchi, jamiyat taraqqiyotiga to‘sqinlik qiluvchi, haq-huquqlarning aralashib ketishiga, poymol bo‘lishiga sabab bo‘luvchi ana shunday illatlardan biri, shubhasiz, poraxo‘rlikdir.
Alloh taolo Qur’oni karimda shunday marhamat qiladi:
“Bir-birlaringizning mollaringizni botil yo‘l bilan yemang. Bilib turib odamlarning mollaridan bir qismini yeyishingiz uchun uni hokimlarga gunohkorona tashlamang”. (“Baqara surasi”,188-oyat)
Oyati karimada o‘zgalar mol-mulkini harom yo‘l bilan o‘zlashtirishning haromligi, har bir ishda adolat qilish lozimligi, haloldan rizq izlash o‘rniga haromdan, poraxo‘rlik va sudxo‘rlik kabi gunoh ortidan mol-dunyoga ega bo‘lishdan, bu bilan oilasi va jamiyatda fasodni yoyishdan qaytarilmoqda.
وعن عبد الله بن عمرو بن العاص - رضي الله عنهما - قال: لعن رسول الله صلى الله عليه وسلم الراشي والمرتشي
Abdulloh ibn Amr ibn Os roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi : “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam pora beruvchini ham, oluvchini ham la’natladilar”.
Abu Hurayra roziyallohu anhu aytadilar: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam hukmda pora beruvchini ham, pora oluvchini ham la’natladilar» (Termiziy, Ibn Hibbon, Hokim rivoyati). Yana bir rivoyatda: «O‘rtadagi kishini ham», deyilgan. Ibn Mas’ud roziyallohu anhu aytganlar: «Hukmdagi pora kufrdir. Odamlar orasidagi esa haromdir».
Yuqorida zikr etilgan uch shaxs – pora beruvchi va oluvchi hamda ular o‘rtasida vositachilik qiluvchi agar nohaq, evazsiz olgan molini o‘z egasiga topshirib, Alloh taologa tavba qilmasa, hadisi shariflarda bayon qilingan la’nat – Alloh taoloning rahmatidan uzoq bo‘lish va g‘azabiga duchorlikni keltirib chiqaradi. Musulmon inson uchun Yaratganning rahmatidan chetda bo‘lishdan ayanchliroq baxtiqarolik yo‘q.
كل لحم أنبته السحت فالنار أولى به قيل يا رسول الله وما السحت قال الرشوة في الحكم
Ibn Sirin rohimahulloh Umar, Ali, Abdulloh ibn Mas’ud, Zayd ibn Sobit roziyallohu anhumdan qilgan rivoyatlarida Payg‘ambarimiz alayhissalom: “Harom luqma bilan o‘sgan a’zo borki, unga Jahannam haqlidir”, – dedilar. “Ya Rosululloh, “suht” nima?”, – deb so‘radilar. U zot alayhissalom: “hukmdagi poradir”, – deb marhamat qildilar.
Poraning razolati, inson va jamiyat hayotini nopok yo‘llar tomon boshlashi, dunyoda nafrat, xorlik va kulfatga yetaklashi, oxiratda Alloh azza va jallaning rahmatidan uzoqlikka, baxtiqarolikka, alamli azoblarga sabab bo‘lishi yuqoridagi oyat va hadislar ma’nosidan ravshan anglashilmoqda.
“Sayyid Muhyiddin maxdum” o‘rta maxsus islom bilim yurti mudarrisi Abdulaziz FURZULOV
Qozog‘iston musulmonlari diniy boshqarmasi tashkil topganiga 35 yil to‘lgani munosabati bilan Olmaota shahrida “Markaziy Osiyo va Qozog‘istonda Islom: tarixiy an’analar va zamonaviy imkoniyatlar” mavzusida nufuzli xalqaro anjuman o‘tkazildi. Unda turli davlatlardan kelgan islom ulamolari ishtirok etishdi. Jumladan, O‘zbekiston musulmonlari idorasi huzuridagi Fatvo markazi direktor o‘rinbosari G‘ulomiddin Xolboyev ham qatnashib, “Sun’iy ong (intellekt) va uning hukmi” mavzusida chiqish qildi.
Darhaqiqat, sun’iy ong (SO) – odam kabi fikrlab, qo‘yilgan muammoga yechim topishga yo‘naltirilgan bugungi texnologiya. Garchi u turli uskuna va jihozlar ko‘rinishida bo‘lsa ham, qaror qabul qilish, insoniy xulq-atvorga taqlid qilish kabi qobiliyatlarga ega.
Axborot asri deb atalayotgan bugunga kelib ilm-fan va axborot-kommunikatsiya texnologiyalari juda ham tez va shiddat bilan rivojlanib bormoqda. Taraqqiy etgan o‘lkalarda sun’iy intellekt imkoniyatlaridan foydalanish kengayib, u ko‘plab sohalarga kirib bormoqda. Ushbu “ong”ning shar’iy hukmiga aniqlik kiritish zamona faqihlari oldida turgan muhim vazifalardan. Zero, undan musulmonlar ham keng miqyosda foydalanmoqda.
O‘zbekiston ulamolari vakili G‘ulomiddin domla Xolboyevning chiqishi shu ma’noda katta qiziqish bilan tinglandi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati