1. Uyga kirish va chiqish odobi
Uyingizga kirish va chiqishda xushmuomalalik va chiroyli tadbir ila harakatlaning. Qachon uyga kirsangiz yoki chiqsangiz eshikni qattiq yopmang yo bo‘lmasa kuch ila o‘zi yopiladigan holda qoldirmang! Chunki, bu ishlar obro‘ e’tiborga sazovor bo‘linadigan Islom ko‘rsatmasiga to‘g‘ri kelmaydi. Balkim! Oisha roziyallohu anhodan Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning: "Muloyimlik nimada bo‘lsa ziynatlaydi, muloyim bo‘lmagan esa mahrum bo‘ladi"-degan so‘zlarini eshitgandirsiz.
2. Xonadoningizga kirish va chiqishda salom bering!
Agar xonadoningizga kirsangiz yoki chiqsangiz uyda erkakmi, ayolmi, kim bo‘lsa ham musulmonlar salomi ila salom bering! Ya’ni: "Assalomu alaykum va rohmatullohi va barokatuh". Ushbu salomni "xayrli tong" va shu kabilarga almashtirmang! Chunki, bu Islom shiorini nobud etishdir.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam so‘zlari va fe’llarini musulmonlarga tasvirlab, buyuk xodimlari Anas roziyallohu anhuga quyidagicha ta’lim berganlar. Anas roziyallohu anhu aytadilar: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam menga: "Ey bolajonim! Uyingga kirsang salom ber! Senga ham, ahli oilangga ham baraka bo‘ladi"-dedilar. (Termiziy rivoyati).
Tobe’inlarning eng buyuklaridan biri Qatoda rohimahulloh aytadilar: "Uyingizga kirsangiz, ahlingizga salom bering! Chunki, ular sizning salomingizga eng haqli zotlardir". Abu Hurayra roziyallohu anhu aytadilar: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Birortangiz majlisga borsa, salom bersin! U yerdan turmoqchi bo‘lsa, salom bersin! Birinchi salom ikkinchisidan a’lo emas!(ya’ni: fazilat, savobda birdek)"-dedilar.
"Min odobul Islom" kitobidan
Mir Arab oliy madrasa talabasi
Muhammadyunus Muhammadmuso o‘g‘li tarjimasi
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Assalomu alaykum va rahmatullohi va barakatuhu
Bugun siz azizlarga so‘zlab beradigan hikoyam Makka shahrida bundan bir necha yuz yillar oldin sodir bo‘lgan hayotiy voqea haqidadir. Bu voqea bilan Saudiyada nashr etiladigan gazetalardan birida tanishganman.
Umra ibodatini ado etish uchun Makka shahriga borganimda gazetadagi “Nima uchun nuringni ortingda qoldirding?” degan maqolaga ko‘zim tushdi. Bu qiziqarli sarlavha meni o‘ziga jalb qildi. Bu nima degani ekan deb qiziqdim. Hikoyani o‘qib, uning mazmunini angladim.
Qadim zamonda o‘ta badavlat odam yashagan ekan. U paytlar qullik davri edi. Bu boyning ham barcha shaxsiy ishlarida unga xizmat qiladigan quli bor edi.
Bomdod namoziga azon aytilganda, xizmatkor tahorat uchun suv tayyorlar va xo‘jayinini uyg‘otardi. Tahoratga yordamlashib bo‘lgach, miltillab yonadigan fonusi bilan yo‘lini yoritib masjidga olib borardi. Bu davrlarda hali elektr tok, chiroqlar yo‘q, yo‘llar zimiston, chang, ko‘chalarda tosh va chuqurlar ko‘p edi.
Shu zaylda qul 20 yildan ortiq xo‘jayiniga xizmat qildi. Kunlarning birida odatdagidek bomdod namoziga ketishayotganida boy yurishdan to‘xtab, joyida biroz jim turib qoldi-da, keyin: “Gaplarimni eshit ey Said”, dedi. Qulning ismi Said edi.
Boy: “Ey Said, men vasiyatnomamda vafot etganimdan keyin merosxo‘rlarim seni ozod qilishlarini yozdim. Bu senga 20 yildan beri menga qilgan sodiq xizmatlaring uchun mukofot bo‘ladi”, deb aytdi.
Lekin bu gapdan Said xursand bo‘lmadi, xo‘jayiniga tashakkur ham izhor etmadi, hatto bir og‘iz so‘z ham aytmadi.
Ertasi kuni yana odatdagidek masjid tomon fonusni yoqib yo‘lga tushishdi. Ammo bu safar har gal xo‘jayinning yo‘llarini yoritib ketadigan xizmatchi orqa tomonga o‘tib olgandi. Xo‘jayin nega bunday qilayotganini tushunmay: “Nega orqamdan ketayapsan? Said senga nima bo‘ldi? Nega oldinda yo‘lni yoritib ketmayapsan?” deb so‘radi.
Bu gaplarni eshitib boy odam qattiq ta’sirlandi. Unga: “Ey Said shu daqiqadan e’tiboran sen ozodsan”, dedi. Said uning bu taklifini rad etib: “Men sizning itoatkor xizmatkoringizman”, dedi.
Ushbu qissadan qanday ibrat olinadi. Ko‘pchilik o‘z nurini oldida emas, balki ortida qoldiradi. Bu nima degani? Ayrimlar: “Boy bo‘lsam falon-falon ishlarni qilaman”, “Vafot etsam kambag‘allarga to‘plagan boyliklarimni tarqatishadi”, “10 yildan keyin falon ishlarni qilaman” deyishadi. Nega o‘sha ishlarni hayotlik vaqtingizda, imkoningiz borida qilmaysiz? Nega nuringizni ortingizda qoldirasiz, oldingizda emas. Nega yaxshiliklar qilishni uzoq yillarga suramiz. Imkon borida darhol yaxshilik qilish haqida o‘ylamaymiz? Biror yaxshilik qilishni imkoningiz bormi, uni hozir qiling, shunda nuringiz oldinda bo‘ladi. Nuringizni aslo orqada qoldirmang!
Davron NURMUHAMMAD