Qadim zamonda podshohlardan biri kech bo‘lganda a’yonlaridan so‘radi: “Davlatimdagi eng baxtli kishini menga ko‘rsata olasizlarmi?”. A’yonlardan biri: “Davlatda sizdan ko‘ra baxtliroq kishi bo‘lmasa kerak”, dedi. Podshoh: “Men o‘z holatimni yaxshi bilaman. Senga shuni aytib qo‘yayki, men eng baxtli kishi emasman”, dedi. Majlisdagi olimlardan biri podshohga: “Meni bir qo‘shnim bor. O‘sha kishi eng baxtli odam bo‘lsa kerak. Unga qo‘shni bo‘lganimga bir necha yillar bo‘ldi. Uning faqatgina shirin so‘zini eshitamiz, ochiq chehrasini, chiroyli muomilasini ko‘ramiz, hol-ahvol so‘rasak Allohga xamd aytib, shukr qilganini va Allohni bergan ne’matlariga rozi bo‘lganini ko‘ramiz”, dedi. Podshoh kechaning o‘zidayoq o‘sha baxtli kishini ko‘rmoqchi ekanini aytib haligi olim bilan qo‘shnisining uyi tomon yo‘l olishdi. Yetib kelgach biroz eshigi oldida to‘xtab qolishdi. Chunki ichkaridan yig‘i ovozi eshitilardi. Podshoh olimga qarab: “Baxt bilan yig‘ini qanday jamlaysiz, baxtli kishi yig‘laydimi?”, dedi. Olim shunday javob berdi: “Baxt-saodat bilan yig‘i bir-biriga zid narsa emas. Ko‘pincha ko‘z yosh to‘kish kulib turishdan lazzatliroq bo‘ladi”. Podshoh ichkariga kirishga izn so‘radi. Uy egasi bo‘lgan bir qariya eshikni ochdi. Soqollariga tomib tushgan ko‘z yoshlarini artib, podshohga va qo‘shnisi olim kishiga salom berib, ichkariga taklif qilib, tezda devorga qadalgan sholchani mehmonlarning tagiga to‘shadi. Qariyaning bolalari shovqindan uyg‘onib, o‘rnilaridan turib, o‘zlari yotgan ko‘rpachalarni esa mehmonlarning tagiga soldilar. Qisqa vaqtda mehmonlarga yegulik tayyorlab, oldilariga dasturxon yozib, qo‘yishdi. Ikki mehmon taom yeb bir oz suv ichib olganlaridan so‘ng, podshoh qariyadan so‘radi: “Eshigingiz tagida bir oz to‘xtab turgan edik, uy ichkarisidan yig‘i ovozini eshitdik, nima bo‘ldi tinchlikmi?”, dedi. Qariya: “O‘sha paytda ko‘zim uxlab yotgan bolalarimga tushdi, qarasam hammalari tinch-omon uxlashyapti, hojatlarim bajarilgan, Allohni oldidagi o‘zimni beparvoligimni, Allohni marhamati oldida o‘zimni uning ne’matlariga to‘la to‘kis shukr qila olmayotganimni ko‘rib, undan hijolat bo‘lib yig‘layotgan edim”, dedi. Qariyaning so‘zini eshitgan podshoh ham yig‘lab yubordi. Podshoh qariyaga: “Siz haqiqatdanam baxtli kishi ekansiz, xolingiz tang ahvolda bo‘la turib, uchma-uch qilib hayot kechiryaapsizlar-u, nolimasdan o‘zingizni koyiyapsiz. Bunday baxtga qanday qilib erishgansiz?”, dedi. Qariya shunday javob berdi: “Ey podshohim, bu uch narsa bilan bo‘ladi: birinchisi – Allohning amriga bo‘ysunish, ikkinchisi - berganiga qanoat qilib yashash va uchinchisi – qazoi-qadarga rozi bo‘lish”. Qattiq ta’sirlangan podshoh cho‘ntagidan pul chiqarib qariyaga tutdi. Qariya esa uni qaytardi, olmadi va “Aslidaku sizdan biror narsa olish men uchun sharafk, lekin ololmayman. Chunki men hamma xojatlarimni robbim Allohdan so‘rayman. Alloh menga so‘raganimni beradi”, dedi.
Qissadan qanday hissa chiqarish har kimning o‘ziga havola...
Izzatulloh YO‘LDOSHЕV,
Toshkent Islom instituti o‘qituvchisi.
Xotira
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Qur’oni Karim xodimi, ustoz Yahyo qori Turdiyev 1930 yil 21 dekabrda Sharqiy Turkistonning Qashqar viloyati Yangisor shahrida ziyoli oilada tavallud topgan. U 1943 yil Qur’oni Karimni to‘liq yod oldi.
1962-1968 yillar davomida Mir Arab madrasasida tahsil oldi.
1978-1984 yillarda O‘rtachirchiq tumanidagi To‘ytepa jome’ masjidida imom-xatiblik qildi.
1988 yildan Toshkent (hozirgi Zangiota) tumanidagi Ko‘kterak masjidiga imomlik qildi.
1995-2011 yillar shu tumandagi «Hasanboy ota» jome’ masjidida imom xatib, keyinchalik shu masjidda imom noibi bo‘lib el xizmatida faoliyat yuritdi.
Qur’ondan ilk saboqlarni ota-onasidan oldi. 13 yoshida Qur’oni Karimni to‘liq yod oldi. Shuningdek, ustozlari Abduhalil va Abdunodir domlalardan ham ta’lim olgan.
1954 yil Yahyo qorini olim bo‘lishini istagan otasi 1600 km uzoqlikda joylashgan Ro‘zihoji madrasasiga olib bordi. U yerda Hindistonda ta’lim olgan shayx Shohimardon ismli yetuk olimdan ilm oldi,
1960 yilda madrasani tamomlab, domla Shohimardonning yonida mudarris bo‘lib ishladi. Biroq shu yilning o‘zida ustozining maslahati bilan sobiq Ittifoqqa yo‘l olib, Andijonda qo‘nim topdi.
1962 yilda Mir Arab madrasasiga o‘qishga kirdi.
1968 yil madrasani tugallagach, Toshkent viloyatidagi Bektemir qishlog‘iga ko‘chib keldi. Bu yerda o‘n yildan ortiq kombinatda ishladi. Shu orada Qashqarda ustozlik qilgan minglab qorilarni chiqargan Abdulaziz qori Mahmudov bilan yana ustoz-shogirdlik munosabatlarini yo‘lga qo‘ydi.
1976 yilda shayx Ziyovuddin ibn Eshon Boboxon bilan tanishdi. U kishining taklifi bilan 1977 yili O‘rta Osiyo va Qozog‘iston musulmonlari diniy nazoratiga ishga kirdi. Shu tariqa imomlik faoliyati boshlandi.
Farzandim qori bo‘lsin degan ota-onalar uchun ustoz Yahyo qoridan tavsiya:
— Ilm ahliga havas qilgan, farzandini qori bo‘lishini istagan ota-onalarga aytadigan birinchi tavsiyam luqmasini halol qilsin. Haromga yaqinlashmasin, halol narsani ham me’yorida iste’mol qilsin. Shuningdek, farzandini ham halol luqma bilan voyaga yetkazsin, tarbiyalasin. Domlalarimiz ko‘cha-kuyda taom iste’mol qilganimizni bilib qolsalar, qattiq ranjib, bizni koyib: «Sen kecha Qur’ondan bir betni yuz marotaba o‘qib yodlagan bo‘lsang, bugun ikki yuz marotaba o‘qisang ham yodlay olmaysan. Shubhali ovqat yemagin. Zehning zaiflashib qoladi», der edilar.
Shuningdek, farzandini qori bo‘lishini istagan ota-onalar taqvoli, o‘qimishli bo‘lsin. Ota-onalar olimlarni hurmat qilsin, ularni yaxshi ko‘rib, olimlarga muxlis bo‘lsin. Farzandini yoshligidan boshlab odob-axloqli qilib tarbiyalasin. Bolam qori bo‘lsin degan niyatda bo‘lgan ota-ona o‘zaro bir-biri bilan janjallashmasin, uyda sokinlik hukm sursin. Farzand kelajakda yetuk olim bo‘lishi uchun juda ko‘p mashaqqat, sa’y-harakat talab etiladi. Avvalo, ota-onaning, so‘ngra talabi ilmning hamda ustozning birgalikdagi intilish va harakati bo‘lishi lozim. Shularning bari birikkandagina farzand olim, qori bo‘ladi. Ota-ona mas’uliyatsizlik qilsa yoki talaba ilm olishdan boshqa narsalarga chalg‘isa oqsash kuzatiladi, maqsadga erishilmaydi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Har bir narsaga ham bir mone’lik bo‘ladiku, lekin ilmning mone’lari ko‘p bo‘ladi», degan mazmundagi hadislari ilm olishda sobitqadam, bardavom bo‘lishga undaydi.