Sayt test holatida ishlamoqda!
20 Iyun, 2025   |   24 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:50
Peshin
12:30
Asr
17:40
Shom
20:03
Xufton
21:41
Bismillah
20 Iyun, 2025, 24 Zulhijja, 1446

Namoz saboqlari: Juma namozi, janoza namozi hamda hayit namozi (Audio)

30.11.2019   27307   5 min.
Namoz saboqlari: Juma namozi, janoza namozi hamda hayit namozi (Audio)

JUMA NAMOZI

 

Juma namozi ikki rakat farzdir. Undan oldin va keyin to‘rt rakat sunnat o‘qiladi. Juma farzidan oldin va keyingi sunnatlar peshin namozining to‘rt rakat sunnatlari kabi o‘qiladi. Jumaning ikki rakat farzi bomdod namozining farzi kabi o‘qiladi.

Juma namozida  farzdan oldingi to‘rt rakat sunnatdan keyin, ikki rakat farz o‘qilmasdan oldin imom minbarda xutba qiladi.

 

JANOZA NAMOZI

 

Niyat: «Yuzimni Ka’baning bir tarafiga qilib, shu imomga iqtido qilib Alloh taolo uchun janoza namozini o‘qishni niyat qildim».

Qo‘llar qovushtirilib kindik ostida tutiladi, imom niyat qilgach, uning ortidagilar ham iftitoh takbirini aytadi, so‘ngra sano o‘qiydi: «Subhanakallohumma va bihamdik. Va tabarokasmuk va ta’ala jadduk va laa ilaha g‘oyruk».

So‘ng imom ovoz chiqarib takbir aytgach,  ya’ni «Allohu akbar» degach, uning ortidagilar ham ichlarida o‘zlari eshitadigan darajada takbir aytadi. Bu takbirda qo‘llar ko‘tarilmaydi. So‘ng salavot o‘qiladi. Va yana qo‘lni ko‘tarmasdan «Allohu akbar» deb takbir aytiladi va janoza duosi o‘qiladi. Duodan so‘ng qo‘llar qovushtirilgan holda «Allohu akbar» deb, o‘ng va chap tomonlarga salom beriladi.

 

JANOZA DUOSI

 

Allohummag‘fir lihayyina va mayyitina va shahidina va g‘oibina va sog‘iyrina va kabiyrina va zakarina va unsana. Allohumma man ahyaytahu minna faahyihi ’alal Islam. Va man tavaffaytahu minna fatavaffahu ­’alal iyman.

Ma’nosi: «Yo Alloh! Bizlarning tirigimizni, o‘ligimizni, bu yerda bo‘lganlarni va bo‘lmaganlarni, kichiklarimizni va kattalarimizni, erkak va ayollarimizni kechir. Yo Alloh, bizdan tug‘ilajak yangi nasllarni Islom dinida dunyoga keltir. Ajali yetib hayotdan ko‘z yumadiganlarning jonlarini imonli hollarida olgin».

Janozasi o‘qilayotgan mayyit balog‘atga yetmagan o‘g‘il bola bo‘lsa, mana bu duo o‘qiladi:

Allohummaj’alhu lana farotav-vaj’alhu lana ajrov-va zuxrov vaj’alhu lana shafi’am-mushaffa’a.

Ma’nosi: «Yo Alloh! Bu bolani jannatda bizni qarshi oluvchi, mukofot va zaxira qil. Bu bolani biz uchun shafoati maqbul shafoatchi qil».

Janoza balog‘atga yetmagan qiz bola uchun o‘qilayotgan bo‘lsa, quyidagi duo o‘qiladi:

Allohummaj’alha lana farotav-vaj­’alha lana ajrov-va zuxrov-vaj’alha lana shafi’atam-mushaffa’ta.

Ma’nosi: Yo Alloh! Bu qiz bolani jannatda bizni qarshi oluvchi, mukofot va zaxira qil. Bu qizni bizga shafoati maqbul shafoatchi qil.

Bu duolarni bilmaganlar «Allohummag‘firliy va lahu va lil-mu’miniyna val mu’minat».

Ya’ni, Yo Alloh, meni va uni, erkak va ayol barcha mo‘minlarni kechir», deya duo qilsalar yoki «Robbana atina fid dunya...» duosini o‘qisalar ham bo‘ladi.

Janoza namozining boshlanishiga ulgurmagan kishi jamoatga tezda qo‘shilib, iftitoh takbirini aytadi va imomga iqtido qiladi. Imom salom berganidan keyin, tobut ko‘tarilmasdan oldin qolgan takbirlarning o‘zini aytadi.

Tushgan, o‘lik tug‘ilgan bolaga janoza o‘qilmaydi. Unga ism qo‘yilib yuviladi va matoga o‘rab ko‘miladi. Tirik tug‘ilib o‘lgan bolaga ham ism qo‘yilib, yuvilib, janozasi o‘qiladi.

 

HAYIT NAMOZI

 

 Har bir namozni boshlashdan avval niyat qilingani kabi hayit namozini boshlashdan oldin ham niyat qilinadi. «Yuzimni Ka’baning bir tarafiga qaratib, shu imomga iqtido qilib, shu vaqt  Ramazon (yoki Qurbon) ha­yiti namozini Alloh taolo uchun o‘qishni niyat qildim», deyiladi.

So‘ng imom «Allohu akbar», deya iftitoh takbirini aytgach, jamoat ham qo‘llarini ko‘tarib, iftitoh takbirini ichlarida o‘zlari eshitadigan darajada aytadi.

So‘ng hamma ichida, o‘zi eshitadigan darajada sano o‘qiydi. So‘ng imom ketma-ket qo‘llarini quloqlariga ko‘tarib, uch marta takbir aytadi. Imom har bir takbir aytganida jamoat ham uning ortidan qo‘llarini ko‘tarib takbir aytadi. Bu takbirlarning birinchi va ikkinchi takbiridan so‘ng qo‘llar yon tomonga tushiriladi. Uchinchi takbirdan so‘ng qo‘llar bog‘lanib, kindik ostida tutiladi.

So‘ng imom ichida «A’uzu»ni va «Bismillah»ni aytib, ovoz chiqarib Fotiha surasini va yana bir surani o‘qiydi, ruku va ikki marta sajda qilinadi.

Ruku va sajdadan so‘ng ikkinchi rakatga turiladi. Imom Fotiha surasi va bir sura o‘qigach, rukuga bormay, xuddi birinchi rakatdagi kabi uch marta takbir aytiladi. So‘ng to‘rtinchi takbir aytilib, rukuga boriladi va ikki marta sajda qilinadi. So‘ng cho‘kka o‘tirib tashahhud, salavot, duo o‘qilib salom beriladi va namoz tugaydi. Keyin imom minbarga chiqib xutba qiladi, so‘ng duo qilinadi.

 

O‘MI matbuot xizmati

Boshqa maqolalar
Maqolalar

Mehr-oqibat, shodlik, xayr-saxovat ayyomi

06.06.2025   7010   4 min.
Mehr-oqibat, shodlik, xayr-saxovat ayyomi

Shukuh


Mamlakatimizda muborak Qurbon hayitini ko‘tarinki kayfiyatda nishonlash yaxshi an’anaga aylangan. Bayram kunlari yurtimizda mehr-oqibat, insonparvarlik, shukronalik, saxovat va bag‘rikenglik kabi xalqimizga xos ezgu fazilatlar yanada yorqin namoyon bo‘ladi.

Ushbu muborak ayyomda qarindosh-urug‘lar, yaqinlar, yolg‘iz keksalar holidan xabar olinadi, ko‘makka muhtoj insonlarga yordam beriladi, qisqacha aytganda, jamiyatda birdamlik va ahillik muhiti yana ham mustahkamlanadi.

Kezi kelganda, bugun mamlakatimiz yangi taraqqiyot bosqichiga chiqqanini, barcha sohalar qatori diniy-ma’rifiy jabhada ham ko‘plab islohotlar amalga oshirilayotganini, yutuqlarga erishilayotganini alohida qayd etish lozim.

Yangi O‘zbekistondagi bu muvaffaqiyatlar zamirida fuqarolarning vijdon erkinligi huquqlarini ta’minlash borasidagi yangilik va yengilliklarni alohida qayd etish, xususan, ikki muhim hujjatni eslab o‘tish lozim.

Birinchisi — “O‘zbekiston Respublikasida fuqarolarning vijdon erkinligini ta’minlash va diniy sohadagi davlat siyosati konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi Qonun, ikkinchisi — Prezidentimizning “Fuqarolarning vijdon erkinligi huquqi kafolatlarini yanada mustahkamlash hamda diniy-ma’rifiy sohadagi islohotlarni yangi bosqichga olib chiqish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Farmoni. Ushbu ikki muhim hujjat tom ma’noda diniy-ma’rifiy soha samaradorligini yangi bosqichga olib chiqishning mustahkam huquqiy asosi bo‘ldi.

Farmonga asosan, ko‘hna Buxoroda Bahouddin Naqshband ilmiy-tadqiqot markazi tashkil etildi. Bu xalqimiz, xususan, diniy-ma’rifiy soha vakillari uchun katta xushxabardir. Ushbu markaz tom ma’noda buyuk ajdodimiz Bahouddin Naqshband va naqshbandiylik tariqati allomalarining yuksak insonparvarlik g‘oyalarini ilmiy asosda o‘rganish, yosh avlodni bag‘rikenglik hamda o‘zaro hurmat ruhida tarbiyalashda muhim o‘rin tutadi. Shuningdek, tasavvuf ta’limoti tarixi va uning bugungi kundagi ahamiyatini ilmiy tadqiq etish, “Yetti pir” allomalari va aziz avliyolarning boy ilmiy-ma’naviy merosini xalqaro maydonda keng targ‘ib qilish kabi asosiy vazifalarni bajaradi. Naqshbandiylik ta’limotining ezgu g‘oyalarini tadqiq etish uchun ilmiy-nazariy va uslubiy masalalarga bag‘ishlangan anjuman, konferensiya, ko‘rgazma, seminar-trening, tanlovlar hamda boshqa madaniy-ma’rifiy tadbirlar tashkil etadi. Tasavvuf ta’limotining ilmiy asoslangan g‘oyalarini targ‘ib qiladi va soxta tariqatchilikning oldini olish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqadi.

Sirasini aytganda, ushbu markaz ham Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari hamda O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi singari uchinchi Renessansni qaror toptirish yo‘lidagi yana bir mustahkam ilm va aql markazi bo‘ladi, albatta.

Shu o‘rinda, O‘zbekiston Prezidentining Qurbon hayiti munosabati bilan yo‘llagan tabrigida ta’kidlanganidek, buyuk tariximiz va madaniyatimiz durdonalarini, mashhur allomalarimizning boy merosini to‘plash va keng targ‘ib etishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Jumladan, ko‘hna Sharq mo‘jizasi — Samarqand shahri 2025 yilda Islom madaniyati poytaxti, deb e’lon qilindi, ulug‘ vatandoshimiz Imom Moturidiyning 1155 yillik tavallud sanasi yurtimiz bo‘ylab keng nishonlanmoqda.

Poytaxtimizda bunyod etilayotgan O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi ilmiy-ma’naviy yo‘nalishdagi ulkan va noyob loyiha sifatida el-yurtimiz hamda xalqaro jamoatchilikda katta qiziqish uyg‘otmoqda. Bu muazzam maskan ko‘p ming yillik qadimiy tariximiz, boy va betakror milliy madaniyatimizning yorqin timsoli sifatida yangi O‘zbekiston hayotidagi g‘oyat muhim voqeaga aylanajak, albatta.

Shukrki, maqtansak arziydigan bu kabi xushxabar va yangiliklar bisyor. Ayniqsa, ayni hayit kunlarida bu yurtdoshlarimiz kayfiyatini yanada ko‘tarishi, bayramga o‘zgacha shukuh qo‘shishi muqarrar.

Kezi kelganda aytish joizki, muborak Qurbon hayitining ahamiyati yangi O‘zbekistonda ijtimoiy davlat barpo etish jarayonlari hal qiluvchi bosqichga kirayotgan bugungi sharoitda tobora ortib bormoqda. Bu muborak kunda yaqinlar bilan ko‘rishish, uzoqlashgan do‘stlar bilan yarashish, qarindosh-urug‘larga ziyoratga borish — barchasi mehr-oqibat va insonlar o‘rtasidagi uzviy aloqalarni mustahkamlaydi.

Hayit faqat bayramgina emas, balki ming yillar davomida shakllangan qadriyatlarimiz tarannumi hisoblanadi. Odatda ushbu ayyomda hamma bir-birini bayram bilan samimiy muborakbod etadi, qurbonliklar qilinadi. Qurbonlik go‘shtidan va taomidan ehtiyojmand, kam ta’minlangan insonlar, turli millat va din vakillariga ulashiladi. Bu, o‘z navbatida, saxiylik, shukronalik, jamiyatdagi tenglikni ta’minlashga qaratilgan ulkan ibrat hamda muhtojlar, yetim-yesirlar va e’tiborga muhtoj insonlar haqida qayg‘urishning amaliy ifodasi, qolaversa, o‘zaro mehr-oqibat rishtalarining yanada mustahkamlanishiga sabab bo‘ladi.

Hayit ayyomingiz muborak bo‘lsin!

 

Homidjon ISHMATBЕKOV,

O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari.

Maqolalar