Peshin namozi to‘rt rakat sunnat, to‘rt rakat farz va ikki rakat sunnatdir. Peshin namozining vaqti quyosh og‘ganidan boshlab har bir narsaning soyasi (quyosh tik kelgandagi uzunligidan tashqari), ikki barobar bo‘lgungachadir.
To‘rt rakat sunnat quyidagicha o‘qiladi:
Niyat qilinadi, iftitoh takbiri aytiladi, sano o‘qiladi, so‘ng “A’uzu” va “Bismillah” aytilib, Fotiha surasi va yana bir sura o‘qiladi. So‘ng ruku va ikki marta sajda qilinadi va ikkinchi rakatga turib, “Bismillah” aytilib, Fotiha surasi va yana bir sura o‘qiladi. So‘ng ruku va ikki marta sajda qilinadi, so‘ng cho‘kka o‘tirib Tashahhud o‘qiladi. So‘ng uchinchi rakatga turib, “Bismillah” aytib, Fotiha surasi va yana bir sura o‘qiladi, so‘ng ruku va ikki marta sajda qilinadi va to‘rtinchi rakatga turiladi. Va “Bismillah” aytilib, Fotiha surasi va yana bir sura o‘qiladi va ruku hamda ikki marta sajda qilinadi. So‘ng cho‘kka o‘tirib tashahhud, salavot va duo o‘qiladi. Va ikki yelkaga qarab salom berilib, namoz tugatiladi.
Peshin namozining farzi ham ayni shu tartibda o‘qiladi. Unga bunday niyat qilinadi: «Yuzimni Ka’baning bir tarafiga qilib shu vaqt peshin namozining farzini xolis Alloh taolo uchun o‘qishni niyat qildim». Peshinning farz namozi uchinchi va to‘rtinchi rakatlarida Fotiha surasidan keyin boshqa sura o‘qilmaydi.
Peshin namozining ikki rakat sunnati bomdod namozining sunnati kabi o‘qiladi va duo qilinadi.
ASR NAMOZI
Asr namozi to‘rt rakat farzdan iborat. Asr namozining farzi ӽam peshin namozining farzi kabi o‘qiladi. Niyatda «...shu vaqt asr namozining farzini...» deyiladi.
SHOM NAMOZI
Shom namozi uch rakat farz va ikki rakat sunnatdir. Shomning uch rakat farzi bunday o‘qiladi:
Niyat. Niyatda «...shu vaqt shom namozining farzini...» deyiladi.
Iftitoh takbiri.
Sano.
Fotiha, yana bir sura o‘qiladi, so‘ng
Ruku, ikki marta sajda qilinadi, so‘ng turib, Fotiha va yana bir sura o‘qiladi va ruku, ikki marta sajda qilinadi va cho‘kka o‘tirib, tashahhud o‘qiladi va turib, faqat Fotiha o‘qiladi va ruku, ikki marta sajda qilinadi va cho‘kka o‘tirib tashahhud, salavot va duo o‘qiladi. Va ikki yelkaga qarab salom beriladi va duo qilinadi.
Shom namozining ikki rakat sunnati bomdod namozining ikki rakat sunnati kabi o‘qiladi.
XUFTON NAMOZI
Xufton namozi to‘rt rakat farz, ikki rakat sunnatdir.
Xufton namozining to‘rt rakat farzi peshin namozining to‘rt rakat farzi kabi o‘qilib, faqat niyat farqli bo‘ladi. ...Shu vaqt xufton namozining farzini... deyiladi. Xuftonning ikki rakat sunnati ham bomdod va shom namozlarining ikki rakat sunnatlari kabi o‘qiladi.
VITR NAMOZI
Vitr namozi uch rakat vojibdir. Vitr vojib biror sabab bilan vaqtida o‘qilmasa, qazosi o‘qiladi. Vitr namozi xufton namozidan keyin o‘qiladi.
Vitr namozi bu tartibda ado etiladi:
Niyat. Niyatda ... shu vaqt vitr vojib namozini ... deyiladi.
Iftitoh takbiri.
Sano o‘qilib “A’uzu” va “Bismillah” aytilgach
Fotiha va yana bir sura o‘qiladi.
Ruku.
Va ikki marta sajda qilinadi va
Ikkinchi rakatga turib, “Bismillah” aytilib, Fotiha va yana bir sura o‘qiladi.
Ruku.
Va ikki marta sajda qilinadi.
So‘ng cho‘kka o‘tirib, tashahhud o‘qiladi.
Uchinchi rakatga turib “Bismillah” aytilib, Fotiha va yana bir sura o‘qiladi va
«Allohu akbar», deb qo‘llar quloq to‘g‘risigacha ko‘tariladi. So‘ng
Qo‘l yana qovushtirilib, kindik ostida tutiladi va Qunut duosi o‘qiladi.
QUNUT DUOSI
Allohumma inna nasta’inuka va nastag‘firuk. Vanu’minu bika va natavakkalu ’alayka va nusniy ’alaykal xoyr. Nashkuruka va laa nakfuruk. Va naxla’u va natruku may-yafjuruk. Allohumma iyyaka na’budu va laka nusolliy va nasjudu va ilayka nas’a va nahfidu narju rohmatak(a). Va naxsha ’azabaka inna ’azabaka bil kuffari mulhiq.
Ma’nosi: Yo Alloh! Biz Sendan yordam so‘raymiz, gunohlarimizni afv etishingni tilaymiz. Senga imon keltiramiz va Senga tavakkul qilamiz. Va Senga hamd aytamiz. Bizlarga bergan ne’matlaringga shukr qilamiz va noshukrlik qilmaymiz. Senga itoat qilmaydiganlardan ajralamiz, ulardan uzoqlashamiz.
Yo Alloh! Biz faqat Senga qullik qilamiz, Sen uchun namoz o‘qiymiz. Senga sajda qilamiz. Sening roziligingga intilamiz va talpinamiz. Rahmatingdan umid qilamiz, azobingdan qo‘rqamiz. Hech shubha yo‘qki, Sening azobing kofirlarga bo‘ladi.
O‘MI matbuot xizmati
Savol: Biz tomonlarda o‘g‘il farzand uchun qilinadigan sunnat (xatna) to‘yiga kelinning otasi yoki aka-ukalari so‘qim (so‘yiladigan qoramol) olib borishlari shartdek bo‘lib qolgan. Hatto bu narsa kelin tarafdagilarning burchi degan tushuncha ham bor. Shuning uchun ayrim hollarda ba’zi otalar nevarasini sunnat to‘yiga yerini sotish yoki katta qarzlarni olishgacha majbur bo‘layapti. Shu ishlar dinimizda bormi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Dinimizda xatnani bor ekanligi barchaga ma’lum va bu uchun ziyofat qilib berish ham bor. Ammo bu narsa farz yoki vojib, hatto sunnat ham emas, balki u ayrim sahobiylarning shunchaki odati bo‘lgan. Lekin u hozirgi kunda avj olgandek bema’ni dabdabozlik bilan emas, balki tor doirada kamtarona dasturxon yozib o‘tkazilgan.
Demak, aslida sunnat ham bo‘lmagan ushbu “to‘y”ga so‘qim olib kelish qiz tomonning burchi deyish mantiqsiz ekani ko‘rinib turibdi. Buni johilona hoyu havas ortidan paydo bo‘lgan xurofot desak, to‘g‘riroq bo‘ladi. Aynan mana shunaqa tayini yo‘q “majburiyat”lar tufayli qanchadan-qancha oilalar jabr ko‘ryapti va hatto ayrim oilalar “so‘qim qilinmagani yoki olib kelingan so‘qimning kichkinaligi” sababidan buzilib ketishgacha ham bormoqda.
Dinimizda hadya ulashishga targ‘ib qilingan. Ammo bu chin yurakdan hamda beruvchiga malol kelmasdan amalga oshirilishi kerak.
Shunday ekan, kuyov tomonga yuboriladigan novvoslarni hadya deb bo‘lmaydi. Chunki bu narsa oshkora yoki zimdan qilingan talab yoki kelin tomonning odamlardan uyalib yoxud “qizim xijolat bo‘lmasin”, deb qiladigan “sovg‘asi” bo‘ladi. Kuyov tomonning kelin tomonga bunday talablar qo‘yishi katta xato va gunoh sanaladi. Qolaversa, chin ko‘ngildan berilmagan narsani yeyish ham shubhali hisoblanadi. Zero Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam shunday deganlar:
لا يحل مال امرئ مسلم الا عن طيب نفسه رواه احمد
“Musulmon kishining moli boshqaga halol emas, faqatgina o‘zi rozi bo‘lib, ko‘nglidan chiqarib bersagina, halol bo‘ladi” (Imom Ahmad rivoyati).
Shunday ekan, bunday ishga chek qo‘yish lozim. Agar qilmoqchi bo‘lsalar, kuyov tomon imkoni darajasida o‘zlari qilsinlar. Agar imkonlari bo‘lmasa, qaynotani zimmasiga yuklamasliklari lozim. Imkon bo‘lmagani uchun bu kabi ehsonni qila olmasa, gunohkor bo‘lmaydi. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.