Peshin namozi to‘rt rakat sunnat, to‘rt rakat farz va ikki rakat sunnatdir. Peshin namozining vaqti quyosh og‘ganidan boshlab har bir narsaning soyasi (quyosh tik kelgandagi uzunligidan tashqari), ikki barobar bo‘lgungachadir.
To‘rt rakat sunnat quyidagicha o‘qiladi:
Niyat qilinadi, iftitoh takbiri aytiladi, sano o‘qiladi, so‘ng “A’uzu” va “Bismillah” aytilib, Fotiha surasi va yana bir sura o‘qiladi. So‘ng ruku va ikki marta sajda qilinadi va ikkinchi rakatga turib, “Bismillah” aytilib, Fotiha surasi va yana bir sura o‘qiladi. So‘ng ruku va ikki marta sajda qilinadi, so‘ng cho‘kka o‘tirib Tashahhud o‘qiladi. So‘ng uchinchi rakatga turib, “Bismillah” aytib, Fotiha surasi va yana bir sura o‘qiladi, so‘ng ruku va ikki marta sajda qilinadi va to‘rtinchi rakatga turiladi. Va “Bismillah” aytilib, Fotiha surasi va yana bir sura o‘qiladi va ruku hamda ikki marta sajda qilinadi. So‘ng cho‘kka o‘tirib tashahhud, salavot va duo o‘qiladi. Va ikki yelkaga qarab salom berilib, namoz tugatiladi.
Peshin namozining farzi ham ayni shu tartibda o‘qiladi. Unga bunday niyat qilinadi: «Yuzimni Ka’baning bir tarafiga qilib shu vaqt peshin namozining farzini xolis Alloh taolo uchun o‘qishni niyat qildim». Peshinning farz namozi uchinchi va to‘rtinchi rakatlarida Fotiha surasidan keyin boshqa sura o‘qilmaydi.
Peshin namozining ikki rakat sunnati bomdod namozining sunnati kabi o‘qiladi va duo qilinadi.
ASR NAMOZI
Asr namozi to‘rt rakat farzdan iborat. Asr namozining farzi ӽam peshin namozining farzi kabi o‘qiladi. Niyatda «...shu vaqt asr namozining farzini...» deyiladi.
SHOM NAMOZI
Shom namozi uch rakat farz va ikki rakat sunnatdir. Shomning uch rakat farzi bunday o‘qiladi:
Niyat. Niyatda «...shu vaqt shom namozining farzini...» deyiladi.
Iftitoh takbiri.
Sano.
Fotiha, yana bir sura o‘qiladi, so‘ng
Ruku, ikki marta sajda qilinadi, so‘ng turib, Fotiha va yana bir sura o‘qiladi va ruku, ikki marta sajda qilinadi va cho‘kka o‘tirib, tashahhud o‘qiladi va turib, faqat Fotiha o‘qiladi va ruku, ikki marta sajda qilinadi va cho‘kka o‘tirib tashahhud, salavot va duo o‘qiladi. Va ikki yelkaga qarab salom beriladi va duo qilinadi.
Shom namozining ikki rakat sunnati bomdod namozining ikki rakat sunnati kabi o‘qiladi.
XUFTON NAMOZI
Xufton namozi to‘rt rakat farz, ikki rakat sunnatdir.
Xufton namozining to‘rt rakat farzi peshin namozining to‘rt rakat farzi kabi o‘qilib, faqat niyat farqli bo‘ladi. ...Shu vaqt xufton namozining farzini... deyiladi. Xuftonning ikki rakat sunnati ham bomdod va shom namozlarining ikki rakat sunnatlari kabi o‘qiladi.
VITR NAMOZI
Vitr namozi uch rakat vojibdir. Vitr vojib biror sabab bilan vaqtida o‘qilmasa, qazosi o‘qiladi. Vitr namozi xufton namozidan keyin o‘qiladi.
Vitr namozi bu tartibda ado etiladi:
Niyat. Niyatda ... shu vaqt vitr vojib namozini ... deyiladi.
Iftitoh takbiri.
Sano o‘qilib “A’uzu” va “Bismillah” aytilgach
Fotiha va yana bir sura o‘qiladi.
Ruku.
Va ikki marta sajda qilinadi va
Ikkinchi rakatga turib, “Bismillah” aytilib, Fotiha va yana bir sura o‘qiladi.
Ruku.
Va ikki marta sajda qilinadi.
So‘ng cho‘kka o‘tirib, tashahhud o‘qiladi.
Uchinchi rakatga turib “Bismillah” aytilib, Fotiha va yana bir sura o‘qiladi va
«Allohu akbar», deb qo‘llar quloq to‘g‘risigacha ko‘tariladi. So‘ng
Qo‘l yana qovushtirilib, kindik ostida tutiladi va Qunut duosi o‘qiladi.
QUNUT DUOSI
Allohumma inna nasta’inuka va nastag‘firuk. Vanu’minu bika va natavakkalu ’alayka va nusniy ’alaykal xoyr. Nashkuruka va laa nakfuruk. Va naxla’u va natruku may-yafjuruk. Allohumma iyyaka na’budu va laka nusolliy va nasjudu va ilayka nas’a va nahfidu narju rohmatak(a). Va naxsha ’azabaka inna ’azabaka bil kuffari mulhiq.
Ma’nosi: Yo Alloh! Biz Sendan yordam so‘raymiz, gunohlarimizni afv etishingni tilaymiz. Senga imon keltiramiz va Senga tavakkul qilamiz. Va Senga hamd aytamiz. Bizlarga bergan ne’matlaringga shukr qilamiz va noshukrlik qilmaymiz. Senga itoat qilmaydiganlardan ajralamiz, ulardan uzoqlashamiz.
Yo Alloh! Biz faqat Senga qullik qilamiz, Sen uchun namoz o‘qiymiz. Senga sajda qilamiz. Sening roziligingga intilamiz va talpinamiz. Rahmatingdan umid qilamiz, azobingdan qo‘rqamiz. Hech shubha yo‘qki, Sening azobing kofirlarga bo‘ladi.
O‘MI matbuot xizmati
Ibn Javziy rahimahulloh aytadi: “Bir ajoyib holat haqida fikr yuritdim: ba’zida mo‘minning boshiga bir ish tushsa, u astoydil duo qiladi, ammo duolarining ijobati ko‘rinmaydi. Umidsizlikka tushay deganda, uning qalbiga qaraladi. Agarda u Allohning fazlidan umidini uzmagani holda taqdiriga rozi bo‘lsa, duoning ijobati tezlashadi. Bu ma’nolar Alloh taolo nozil qilgan oyati karimada o‘z ifodasini topgan: «...Hatto Payg‘ambar va iymonli kishilar: “Allohning yordami qachon (kelar ekan)?» degan edilar. Ogoh bo‘lingki, Allohning yordami (hamisha) yaqindir”»[1].
Shunday holat Ya’qub alayhissalom bilan ham bo‘lgan. U zotning o‘g‘illari Yusuf alayhissalom dom-daraksiz yo‘qolib qolganida, kushoyish kelishidan noumid bo‘lmaganlar. Keyingi o‘g‘illari ham tortib olinganida, u zot Allohning fazlidan umidlarini uzmaganlari holda: «...Shoyadki, Alloh ularning (Yusuf, Binyamin va Misrda qolgan o‘g‘limning) barchalarini (bag‘rimga) qaytarsa...»[2], deganlar.
“Duoyimning ijobat bo‘lish muddati uzayib ketdi”, deb qayg‘urmang. Alloh taolo sizning tazarruingiz, yalinib-yolvorishlaringizni ko‘rishni iroda qilmoqda. Sizni qilgan sabringizga ajr ila mukofotlamoqchi. Siz shayton bilan jang qilishingiz uchun ham duoyingizning ijobatini kechiktirish ila sizni sinayapti.
Gohida Alloh taolo sizning aziymat, qat’iyatingiz naqadar quvvatli ekani va baloga qanchalik sabrli ekaningizni ko‘rish uchun ham dard berib imtihon qiladi. Agar sabr qila olsangiz, demak, siz itoatkor bandalar safidasiz. Bordi-yu, irodasizlik qilsangiz, ziyonkorlardan bo‘lasiz. Sabrdan keyin faqat va faqat yechim, yorug‘ kunlar bor.
Aliy ibn Abu Tolib roziyallohu anhu: “Sabr qilsang, ajrga ega bo‘lasan, baribir yozilgani bo‘ladi. Sabrsizlik qilsang, gunohkor bo‘lib qolasan, baribir yozilgani bo‘ladi”, deganlar.
Shoir aytadi:
Baloyu imtihon kelsa, alarga har on rizo ko‘rsat,
Sinov bergan sihatni ham O‘zi bergay aniq, albat.
Bandasiga ne hukm etsa, hikmati bor, itoat qil,
Bitganidan qutulmoqlik chorasizdir, bil, ey g‘ofil!
Noumidlik xanjarini ko‘kragingga urma ammo,
Ki Allohning qudratila yechilgaydir har muammo.
Allohdan umidingizni uzmang. Sinovlarga sabr qiling, shundagina ulkan ajrlarni qo‘lga kiritasiz. Fazl ibn Sahl aytadi: “Kasalliklarda ne’matlar bor”. Bu borada quyidagilarga e’tiborli bo‘ling:
– gunohlardan tozalash;
– savobni qo‘lga kiritish;
– g‘aflatdan uyg‘onish;
– sog‘lik ne’matini eslab qo‘yish;
– tavbaga shoshilish.
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Baqara surasi, 214-oyat.
[2] Yusuf surasi, 83-oyat.