Ushbu hayvon kamyob jonzotlardandir. Bu qo‘shtuyoqlilardan bo‘lib, kiyiklarning eng kichik turidir. Bu tur Janubi Sharqiy Osiyo va Afrika qit’asining markazida yashaydi. Osiyoda yashaydiganining vazni 8 kilogram, Afrikada yashaydiganining vazni 16 kilogram keladi. Uzunligi 85 santimetrni tashkil etadi. Oyoqlari kalta, erkagining qoziqtishlari bor bo‘lib, undan kurash paytida foydalanadi. Bu turdagi kiyiklarning ba’zisi suvda suza oladi. Ammo bularda boshqa kiyiklardagidek shoxlar yo‘q. Quloqlari sichqonning qulog‘iga o‘xshaydi. Dumi kalta, ko‘zlari katta bo‘ladi. Urg‘ochisining homiladorlik davri 5 oy bo‘lib, bitta bola tug‘adi. Bolasi taxminan 5 oyda voyaga yetadi. “Sichqonsimon kiyik” tunda ovqat izlaydi. Ular asosan daraxt barglari, gullar, mevalar va ko‘katlar bilan oziqlanadi. Xatar paytida tuyoqlarini yerga tez-tez urib, turdoshlarini xavfdan ogohlantiradi. Bu jonzot taxminan 14 yil yashaydi. Tabiatda juda oz qolgani uchun bugungi kunda qo‘riqxonalarda parvarish qilinadi.
Alloh taolo butun borliqni, shu jumladan barcha tirik jonzotlarni ham O‘zi yaratgan. U Zot Qur’oni Karimda shunday marhamat qilgan:
وَاللَّهُ خَلَقَ كُلَّ دَابَّةٍ مِن مَّاء فَمِنْهُم مَّن يَمْشِي عَلَى بَطْنِهِ وَمِنْهُم مَّن يَمْشِي عَلَى رِجْلَيْنِ وَمِنْهُم مَّن يَمْشِي عَلَى أَرْبَعٍ يَخْلُقُ اللَّهُ مَا يَشَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
“Alloh hamma jonivorni suvdan yaratdi. Bas, ulardan ba’zilari qorni bilan yuradir, ba’zilari ikki oyoq bilan yuradir va ba’zilari to‘rt (oyoq) bilan. Alloh O‘zi xohlagan narsani yaratur. Albatta, Alloh har bir narsaga qodirdir” (Nur surasi, 45-oyat).
Internet ma’lumotlari asosida Nozimjon Hoshimjon tayyorladi
Har bir tarixiy obida – xalqimiz tarixi va madaniyatining guvohi. Mirzacho‘l hududida joylashgan “Yog‘ochli sardoba” ham ana shunday noyob yodgorliklardan bo‘lib, uning me’moriy tuzilishi va muhandislik yechimi o‘z davrining ilg‘or bilimlariga tayanilganini ko‘rsatadi.
– Sardobaning gumbazsimon tuzilishi, 15 metrlik ichki diametri va 12 metr balandligi uni nafaqat amaliyotda samarali, balki arxitektura jihatdan ham o‘ziga xos namuna sifatida namoyon etadi. Yerdan ikki metr balandlikdagi tuynuklar, salqinlikni saqlovchi ventilyatsiya tizimi, simmetriyali qurilishi va devor qalinligining yuqoriga ko‘tarilgan sari yupqalashib borishi – bularning barchasi sardobaning betakrorligigidan dalolat beradi,– deydi tarixchi-arxeolog Solijon Qudratov.
Sardobaga arksimon kirish qismi orqali g‘ishtli zinapoyalardan foydalanib tushiladi. Kirish qismidagi yo‘lakcha ustidan esa xizmatchilar uchun maxsus xonalarga chiqish mumkin bo‘lgan aylanma zinapoya qurilgan.
So‘nggi yillarda mamlakatimizda turizmni rivojlantirishga alohida e’tibor qaratilayotgan bir paytda “Yog‘ochli sardoba” ham qayta tiklash ishlari doirasida o‘rganilmoqda. Ba’zi rekonstruksiya ishlari boshlangan bo‘lsa-da, ma’lum texnik va moliyaviy sabablarga ko‘ra, qurilish vaqtincha to‘xtab qolgan.
– Endi bu maskanni to‘liq ta’mirlab, turistik marshrutlarga qo‘shish, atrofida dam olish maskanlari, suv yo‘llari, mahalliy hunarmandchilik obyektlarini rivojlantirish rejalashtirilgan. Bunda davlat-xususiy sheriklik asosida yosh tadbirkorlarni ham jalb etish ko‘zda tutilmoqda, – deydi Sirdaryo viloyat hokimining o‘rinbosari Shohruh Isoqulov.
“Toshkent – Samarqand – Buxoro” magistral yo‘li bo‘ylab joylashgan “Yog‘ochli sardoba” hozirning o‘zidayoq sayohatchilar diqqatini o‘ziga tortmoqda. Shu bois, yaqin istiqbolda bu inshoot nafaqat tarixiy yodgorlik, balki madaniy-ma’rifiy tadbirlar o‘tkaziladigan, mahalliy va xalqaro turizmni qo‘llab-quvvatlaydigan muhim markazga aylanishi, shubhasiz.
G‘ulom Primov, O‘zA muxbiri