Alloh taolo Qur’oni karimda shunday marhamat qiladi:
“Darhaqiqat, sizlar uchun – Allohdan va oxirat kunidan umidvor bo‘lgan hamda Allohni ko‘p zikr qiladiganlar uchun Allohning Rasulida go‘zal o‘rnak bordir” (Ahzob surasi, 21-oyat).
Musulmon odam Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning hayotlarini o‘rganar ekan, u o‘zi uchun hayotning barcha jabhalaridagi faoliyatida eng oliy darajadagi odob-axloq namunasini ko‘radi. Shu bois, Payg‘ambarimiz alayhissalomga haqiqiy ummat bo‘lishni istagan odam, u zotning hayotlarini o‘rganishi va o‘zi uchun namuna qilib olishi lozim bo‘ladi.
Ha, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam butun insoniyat uchun, xususan, mo‘min-musulmonlar uchun eng oliy o‘rnakdirlar. Mana shu haqiqatdan kelib chiqib, Islom ummati qadimdan Payg‘ambarimiz alayhissalomning hayotlarini atroflicha, qunt bilan o‘rganib, o‘rgatib kelgan. Sahobai kiromlar u zot alayhissalomning har bir so‘zu amallarini, harakatu holatlarini diqqat bilan kuzatib, yodlab borganlar va o‘zlaridan keyingi avlodlarga bekamu ko‘st yetkazganlar. Ularning naqllarini qog‘ozga tushirish natijasida hadis kitoblari, siyrat asarlari vujudga kelgan.
Hijriy to‘rtinchi-beshinchi asrlarga kelib, kishilarda ilmga bo‘lgan rag‘bat va munosabatlardagi o‘zgarishlarni sezgan ayrim ulamolarimiz musulmonlarning amirlari ko‘pchilik bilan o‘zaro maslahatlashgan holda Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning shaxslari va hayotlarini, sunnatlari va siyratlarini yaxshiroq o‘rganish va xalqqa yetkazish maqsadida u zot tavallud topgan rabi’ul-avval oyini siyratni o‘rganish mavsumi o‘laroq o‘tkazishni yo‘lga qo‘yganlar. Shunday qilib, bu oyni Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni yaxshiroq tanish, odamlarning u zot haqlaridagi bilimlarini oshirish, muhabbatlarini sayqallash ma’nosidagi bir ma’rifiy oyga aylantirganlar. Buning uchun turli ko‘rinishdagi mavlid marosimlarini tashkil qilganlar. Bu ish bugungi kungacha butun Islom olamida an’ana sifatida davom etib kelmoqda.
Mavlid munosabati bilan qilinadigan yig‘inlar ikki xil shaklda tus olgan. Ba’zi bir joylarda bu tadbir bayramona kayfiyatda, shodlik izhor qilish, sovg‘alar ulashish, na’t va nashidlar kuylash kabi ishlar bilan o‘tkaziladi. Ikkinchisi esa ilmiy anjuman shaklida o‘tkaziladigan mavlid yig‘inlaridir. Bular mavlid oyini siyratni o‘rganish mavsumi sifatida o‘tkazishga qaratilgan tadbirlardir. Bugungi kunda har ikkala usulni jamlagan holda mavlid yig‘inlari qilish ham keng yoyilgan.
Insoniyat tarixidagi eng fasohatli, balog‘atli va oliymaqom she’riy asarlar “Madiyhun-Nabiy” – “Nabiyning madhi” deya atalgan, Nabiy sollallohu alayhi vasallamning madhlarida yozilgan she’rlardir. Musulmon xalqlarning shoirlari o‘zlari va elatlarining Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga bo‘lgan muhabbatlarini u zotning madhlarida bitgan she’rlarida namoyish etganlar. Ularning eng sara she’rlari ham aynan shu mavzuda bo‘lgan. Bu buyuk ummon tinimsiz ravishda yangi-yangi “Zilol suvlar” – Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning madhlarida bitilgan she’rlar, qasidalar bilan to‘lib kelmoqda. Bu asarlarning har biri Nabiyullohga bo‘lgan muhabbatning ramzi va namunasi hamdir.
Bugungi kunda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam tavallud topgan muborak kunlarini nishonlash va u zotning siyrati saniyalarini o‘qib-o‘rganish va eshitish bilan birga, butun olamga rahmat etib yuborilgan Rasululloh sollallohu alayhi vasallam hayot tarzlari, xulq-obodlaridan o‘rnak olib yashamoqligimiz kerak. Yurtimiz ravnaqi va taraqqiyoti, xalqimizning tinch va osoyishtaligi yo‘lida barakali mehnat qilishimizda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning go‘zal odob axloqlari, ilm olishga targ‘ibotlari, xayr-u sahovatlari, insoniylik fazilatlari bizlarga hamisha ilhom berishi lozim.
Butun dunyoda bo‘lganidek, diyorimiz musulmonlari orasida ham qadimdan mavlid kunini bayram qilish odat tusiga kirgan. Shu munosabat bilan robi’ul avval oyi kelgach, barcha jome masjidlarimizda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning siyratlari, yuksak odob-axloqlari va oliy fazilatlari haqida mav’izalar qilinadi, mavlidi shariflar o‘qiladi.
Bu kabi xayrli tadbirlarning o‘sib kelayotgan yosh avlodni go‘zal axloqqa yo‘g‘rilgan azaliy qadriyatlarimiz ruhida tarbiyalashda, ularning ma’nan barkamol bo‘lib yetishishlaridagi ahamiyatlari beqiyosdir.
Albatta, Payg‘ambarimiz Muhammad alayhissalomga ummat bo‘lish ayni paytda sizu bizlarning zimmamizga mas’uliyat ham yuklaydi. Bu mas’uliyat u zot keltirgan dinni musaffoligini saqlab, kelajak avlodga omonat bilan yetkazish, turli xildagi bid’at va xurofotlarga berilmay, buzuq e’tiqodlarga ergashmay, aksincha, adashganlarni to‘g‘ri yo‘lga solib, chin mo‘min-musulmon bo‘lib yashashdan iboratdir.
Husniddin TURSUNZODA,
Farg‘ona shahar “Yangi chek” masjidi imom-noibi
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Avratga qarash ham zinoning bir turidir. Erkakning, ayolning avratiga qaraydigan kimsalarga qanday jazo berilishi quyidagi oyatlarda aytilgan:
«(Mo‘minlar) Allohdan boshqa hech qanday ilohga ibodat qilmaydilar; Alloh (o‘ldirishni) harom qilgan jonni nohaq o‘ldirmaydilar; zino qilmaydilar. Kim bu ishlarni qilsa, uqubatga duchor bo‘ladi. Qiyomat kuni ularning azobi bir necha barobar ko‘paytiriladi, ular u yerda xor bo‘lib, abadiy qoladi. Kim tavba qilsa, iymon keltirib, solih amal qilsa, Alloh o‘shalarning yomonliklarini yaxshiliklarga almashtiradi. Alloh mag‘firatli, rahmli Zotdir» (Furqon surasi, 68-70-oyatlar).
Mana shu oyatga ko‘ra, kim ko‘zi bilan zino qilsa-yu, tavba qilmasa, Qiyomatda uqubatga duchor bo‘ladi. Uqubat jahannamdagi bir vodiy bo‘lib, u yerda zinokorlar azoblanadi. Kimki zinokorlar vodiysiga tushadigan bo‘lsa, uning uchun azob ko‘proq bo‘ladi, u yerda xor bo‘lib, abadiy qolib ketadi.
Zaharli o‘qdan saqlaning!
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam hadisi qudsiyda bunday deganlar: «(Nomahramga) qarash iblisning zaharli o‘qlaridan biridir. Kim bu ishni Mendan qo‘rqib tark qilsa, buning o‘rniga qalbiga halovat beraman» (Imom Hokim rivoyati).
Oddiy o‘q bilan zaharlangan o‘qning farqi
Oddiy o‘q ba’zan tegsa ham, insonni o‘ldirmaydi, faqat tekkan joyigagina zarar yetkazadi. Zaharli o‘q esa salgina silab o‘tsa ham, zahari butun tanaga tarqab ketadi. Tezda chorasi ko‘rilmasa, odamni o‘ldiradi. Bunday o‘q tekkanda zahar butun tanaga tarqab ketmagunicha uning ta’siri sezilmay turadi.
Birovning avratiga qarash ham o‘sha avrat egasiga zarar beradigan zaharli o‘qdir. Bunday o‘q insonga tegsa, u bilan birga butun tanaga tarqab ketadigan kuchli zahar ham sanchiladi. Natijada insonning ruhiy holati ostin-ustin bo‘ladi, ibodatlariga, darslariga salbiy ta’sir qiladi, oilaviy aloqalarini buzib, barbod qiladi. Zahar (nazar) qanchalik oddiy bo‘lmasin, baribir tanaga tarqab, ta’siri uzoq vaqtdan keyin bo‘lsa ham yuzaga chiqadi. Demak, maktabda ham dugonasining avratiga qarash – zaharli o‘qdir. Xonanda va raqqosalarning avratlariga qarash – zaharli o‘qdir. Barcha harom narsalarga qarash haromdir. Bu zaharli o‘qlarning ta’siri boshida sezilmaydi. Harom narsaga qarab, yo‘lingizda davom etib ketaverasiz, lekin bu qarashlar namozingizga, Qur’on yod olishingizga, o‘qishingizga va oilaviy munosabatlaringizga singib, siz sezmagan holda bularning barchasini barbod qiladi. Demak, ko‘zni haromdan tiyish insonning qalbiga, tanasiga zahar yetib borishidan asraydi.
Bir qiz aytadi:
«Bo‘sh vaqtlarimda rosa serial, kino ko‘rardim. Tabiiyki, hammasida harom narsala (ochiq-sochiq tanalar, behayo sahnalar, uyat so‘zlar) bor edi. Haromga qarash zaharli o‘qligini, kim bu ishini Allohdan qo‘rqqani uchun tark etsa, Alloh uning qalbiga saodat ato etiishini bilgunimcha shunday yuraverganman. Bilganimdan keyin esa telefonga, internetga bilan qaraydigan bo‘la boshladim. Nimalarni ko‘rayotganimga, ular hayotimga qanday ta’sir qilayotganiga e’tibor bera boshlagan edim, ajoyib holat bo‘ldi. Har gal behayo narsalarni ko‘rganimda qalbimda qandaydir og‘riqni his qilardim – xuddi menga zaharli o‘q tekkandek bo‘lardi. Ko‘zimni tiyib, haromdan saqlana boshlaganimda esa butunlay boshqa holat bo‘ldi. Bu safar qalbim sururga, xotirjamlikka to‘ldi. Shundan keyin televizor pulti men uchun faqat televizorni emas, balki qalbimning holatini ham nazorat qiladigan vosita bo‘lib qoldi: behayolikni, buzuqlikni ko‘rsatadigan kanallarga olsam, qalbimda qayg‘u va tushkunlik eshigini ochgan bo‘laman; lekin boshqa kanalga olib, haromdan saqlansam, qalbimda baxt-saodat eshigini ochgan bo‘laman. Ko‘zimni haromdan saqlaganim sari hayotim go‘zallashib boraverdi. Avvallari biror kunim kino va seriallarsiz o‘tmaydigandek edi, endi esa ularsiz mutlaqo baxtli, pokiza yashayapman».
Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh,
Abdulhamid Umaraliyev tarjimasi.