Allohga beadad hamdu sanolar bo‘lsinkim, diniy adabiyotlarimiz ko‘payib, xalqimizning diniy bilimlarga bo‘lgan ehtiyoji qondirilmoqda.
Joriy yilning 29 oktyabr kuni «Jo‘ybori Kalon» ayol-qizlar o‘rta maxsus islom bilim yurtida «Hilol-nashr» tomonidan taqdim qilingan kitoblarning taqdimoti bo‘lib o‘tdi.
Odatdagidek, taqdimot marosimi Qur’oni Karim tilovati va xayrli duolar bilan boshlandi. Bilim yurti ma’naviyat va ma’rifat ishlari bo‘yicha mudir o‘rinbosari Rohat Muhammadshoyeva “Hilol-nashr” faoliyati va undagi nashr qilingan aksar kitoblarning yozilish tarixi, ularning yozilishiga turtki bo‘lgan omillar haqida gapirib berish uchun so‘zni bilim yurti mudiri Azizxo‘ja Inoyatovga berdi.
Bilim yurti mudiri Azizxo‘ja Inoyatov fazilatli shayximiz Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf rohimahullohning bugunga qadar nashr etilayotgan kitoblari haqida to‘xtalib, kitoblarning o‘ziga xos xususiyatlari, tarkibi haqida batafsil ma’lumot berdi, har bir o‘zbek xonadonida shu kabi kitoblar bo‘lishi lozimligini ta’kidladi.
Bilim yurti ARM rahbari Go‘zal Najmiddinova tomonidan talabalarga kitoblarni o‘qish uchun tartibli usullari va yo‘nalishlarini eslatib o‘tdi.
Taqdimot davomida ushbu nashrlar ustida ko‘p kishilik ijodiy jamoa ishlagani, jumladan musavvirlar, dizaynerlar, texnik mutaxassislar, sahifalovchilar kitobga o‘zgacha mehr bergani holda nashrga tayyorlashgani, bosmaxona jamoasi ushbu kitoblarning yuqori sifatda bosilishida alohida jonbozlik ko‘rsatishgani alohida e’tirof qilindi.
Bilim yurti talabalari Hazratning «Tafsiri Hilol», «Xislatli hikmatlar», «Islom tarixi», «Zikr ahlidan so‘rang» kabi bir qator kitoblariga ko‘z yugurtirar ekan, kutubxonalari qanday ulkan xazina bilan boyiganidan mamnun bo‘ldilar.
Ustoz Azizxo‘ja Inoyatov bugungi tadbirda taqdim etilayotgan kitoblarning mualliflarini, nashriyot xodimlari va ularning chop etilishida o‘z hissasini qo‘shgan barcha xodimlarni va avvalo, hazratimiz shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf rahimahulloh hamda u kishining xayrli ishlarini davom ettirayotgan o‘g‘illari Ismoil Muhammad Sodiq haqlarida duoi xayrlar va samimiy tashakkurini izhor qildi.
Rohat Muhammadshoyeva
Bilim yurti mudarrisasi
“Mazhab” so‘zi arabchada “yo‘l”, “yo‘nalish”, shar’iy istilohda esa “diniy masala bo‘yicha muayyan mujtahid olimning fatvo chiqarish yo‘li” ma’nolarini bildiradi.
Mashhur alloma Ibn Rajab (1335-1393 m.y.): “Ko‘plab mazhablar orasidan faqat to‘rttasining saqlanib qolgani asrlar davomida insonlarni turli ziddiyatlar va ixtiloflardan himoya etishda asos bo‘lgan”, deb yozgan (“To‘rt mazhabdan boshqaga ergashganga raddiya” kitobi).
Ulamolar mazhablarga ergashish Payg‘ambar sollallohu alayhi va sallamning quyidagi hadisiga amal qilishdir, deb ta’kidlaydilar: “Agar ixtilofni ko‘rsangiz, o‘zingizga ko‘pchilik tomonini lozim tuting” (Imom Moja, 3950-hadis).
Mazhablardagi bitta masalaga nisbatan turlicha yondashishlik islom shariatida musulmonlar uchun keng imkoniyatlar mavjudligidan dalolat beradi. Mazhablarda u yoki bu masala islom ahkomlari, muayyan jamiyat, xalq yoki millatning urf-odatlari, qadriyatlari hamda ijtimoiy munosabatlarning mazmunini ham hisobga olgan holda, eng ma’qul shaklda hal qilingan.
Islom ulamolari shar’iy hukmni va uning dalilini bilmaydigan musulmon odam (muqallid)mujtahid olimga taqlid qilishi zarurligini ta’kidlaydilar. Bunga Qur’ondagi ushbu oyatni dalil sifatida keltirish mumkin: “Agar bilmasangiz zikr ahllaridan so‘rang” (Nahl surasi, 43-oyat).
Mazhablarda Qur’on, sunnat, ijmo va qiyosdan dalil sifatida foydalanishning o‘ziga xos qoidalari, usul va tamoyillariga asoslangan muayyan tizim mavjud. Masalalar tizimli ravishda hal bo‘lgan. Mazhabsizlarda esa hech qanday ijtihod usul va qoidalari yo‘q bo‘lib, “Qur’on va Sunnatga murojaat qilamiz” qabilidagi dalilsiz da’vo bilan hukmlar berilmoqda. Maqsadiga, ra’yiga va nafsiga to‘g‘ri kelgan dalillarni olib, qolganlarini tashlash esa yomon oqibatlarni keltirib chiqarmoqda.
Bemazhablar omma musulmonlar ichida ko‘plab noto‘g‘ri talqin qilingan aqidaviy va fiqhiy masalalarni tarqatmoqdalar. Vaholanki, bu masalalar Ahli sunna olimlari tomonidan allaqachon hal qilingan.
Mazhabsizlar tarafdorlarining ayrim iddaolaridan ularning da’volari asossiz ekaniga ishonch hosil qilish mumkin:
– bemazhablar “Qur’on bitta va Payg‘ambar bitta bo‘lsa, to‘rt mazhab orasida fiqhiy ixtiloflar bor, haq bitta emasmi?” deydilar.
Mazhablar bir manba – Qur’on va sunnatga asoslanadi. Mazhablarning biriga ergashgan kishi Qur’on va sunnatga ergashgan bo‘ladi.
– Mazhabsizlik tarafdorlari “Imom Buxoriy bemazhab bo‘lgan”, deb dalil qiladi. Vaholanki, Imom Buxoriy yashagan davrda u kishiga o‘xshash ilmi ijtihod darajasiga yetgan, o‘zi ijtihod qilganlar ko‘p bo‘lgan. Hamma ulamolar ilmi mujtahidlikka yetgan odam, o‘zi ijtihod qiladi, deganlar. Hozir esa o‘sha davrdagi kabi mujtahidlar yo‘q ekanini hisobga olmaydilar.
Aksincha, Qur’on va sunnatdan har kim o‘zboshimcha yangi hukm chiqarish, fitna qo‘zg‘ash kabi islomda qat’iyan man qilingan xatti-harakatlarga sabab bo‘lmoqda. Shu nuqtayi nazardan, marhum Shayx Muhammad Said Ramazon Butiy qayd etganidek: “Mazhabsizlik islom shariatiga tahdid soladigan xatarli bid’atdir”.
Ming afsuslar bo‘lsinki, mana shunday yetuk olimlar bir mazhabni mahkam ushlab, to‘g‘riligini e’tirof qilib turgan bir paytda ba’zi yurtdoshlarimiz hali dastlabki ilmiy ko‘nikmalarni hosil qilmagan bo‘lsalarda: “Men Qur’on va hadisdan o‘zim hukm olaman” deb, da’vo qilib, turli ixtiloflarni keltirib chiqarmoqdalar. Ba’zida o‘zlari adashgani yetmagandek, o‘zgalarni ham yo‘ldan urmoqdalar.
Alloh taolo hammamizni O‘z hidoyatida sobit qilsin.
G‘ulomov FATHULLOH,
Al-Hudaybiya jome’ masjidi imom noibi