Sayt test holatida ishlamoqda!
24 Dekabr, 2024   |   23 Jumadul soni, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:21
Quyosh
07:47
Peshin
12:28
Asr
15:18
Shom
17:02
Xufton
18:22
Bismillah
24 Dekabr, 2024, 23 Jumadul soni, 1446

“Al-Azhar” universiteti rektori Doktor Muhammad al-Mahrusoviy: “Islomning asl negizi – tinchlikdir”

18.09.2019   2270   1 min.
“Al-Azhar” universiteti rektori Doktor Muhammad al-Mahrusoviy: “Islomning asl negizi – tinchlikdir”

Misr Arab Respublikasidagi “Al-Azhar” universiteti rektori Doktor Muhammad al-Mahrusoviy terrorizmning dini va vatani yo‘qligini aytib, Islomning tinchlik, mehr-muruvvat va bag‘rikenglik dini ekanini ta’kidladi.

Bu bayonot “Al-Azhar” universiteti rektorining joriy yilning 15-17 sentyabr kunlari Ispaniya poytaxti Madrid shahridagi anjumanlar zalida “Tinchlik sanoqsizdir” shiori ostida o‘tkazilayotgan Umumjahon tinchlik forumidagi nutqida ma’lum qilindi. Doktor Muhammad al-Mahrusoviy agar terrorizm cherkovlar va ibodatxonalarga zarar yetkazgan bo‘lsa, uning masjidlarga ham salbiy ta’sirini o‘tkazishini ma’lum qilib, shunday dedi: “Biz Misr Arab Respublikasining Shimoliy Sinay viloyatining “Bir al-Abed” qishlog‘idagi “Ar-Ravza” masjidida juma namozida sodir bo‘lgan terakt voqeasini eslaylik. Unda 305 kishi halok bo‘lgan edi, chunki bu qishloqning umumiy aholisi 750 kishi edi xolos. Ko‘p sonli erkaklar yo‘q qilindi, ayollar va yosh bolalar qoldi. Barcha dinlarda terrorizm qoralanadi,  tinchlik barcha dinlarning, shu jumladan Islom dinining ham asl negizidir. Islomning mehr-muruvvat, tinchlik va to‘g‘rilik dini ekanligi xususida Qur’oni karimning bir qancha oyati karimalarida ta’kidlab o‘tilgan. “As-Salam” ya’ni “Tinchlik” so‘zi Qur’oni karimda 140 marta zikr qilingan”.

“Al-Azhar” universiteti rektori Doktor Muhammad al-Mahrusoviy o‘z nutqida tinchlik turlarini batafsil bayon qilib, jumladan kishining o‘zi bilan, oilasi bilan, jamiyati bilan va butun dunyo bilan tinchligi bo‘lishini ta’kidladi.

 

Xalqaro aloqalar bo‘limi xodimi

Ilyos Ahmedov tayyorladi.     

 

Dunyo yangiliklari
Boshqa maqolalar

"O‘rganadigan ilm" nima degani?

23.12.2024   2067   4 min.

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Faqihlar fiqhga shunday ta’rif berishadi: «Fiqh mukallaflarning amallarini halol va haromlik, fasod va sahihlik jihatidan o‘rganadigan ilmdir». Bu ta’rifni ham kengroq tahlil qilib ko‘raylik. «O‘rganadigan ilm» nima degani? Hozirgina «Ilm bir narsaning voqelikka muvofiq kelishidir», dedik.

Fiqhning mavzusiga bir misol keltiraylik. Masalan, men mukallafman. Xotinimga «Sen taloqsan», dedim. Buning hukmi nima bo‘lishini fiqh o‘rganadi. Demak, fiqh men kabi mukallaflarning mana shu kabi holatlarini o‘rganadi. Masalan, men sherikchilik aqdini tuzishim mumkin, biron narsani sotishim, ijaraga olishim mumkin. Fiqh ana shunday holatlarni, men qilgan ishning halol yoki harom, sahih yoki fasodligini o‘rganadi. Demak, fiqhning mavzusi mukallaflar qiladigan amallarning holatini o‘rganishdir.

Faqihlarning fiqhga bergan ta’riflarida «dalil» degan so‘z bormi? Yo‘q. Ular faqat mukallaflarning amallari haqida gapirishdi, hukmlarning mukallaflarga nisbatan joriy bo‘lish holatlariga e’tibor qaratishdi. Demak, umumiy qilib aytadigan bo‘lsak, fiqhga ikki xil ta’rif berildi. Biri usuliy ulamolarning ta’rifi, ya’ni «Qur’on va Sunnatdan hukmlarni qay tarzda chiqarib olish haqidagi ilm» degan ta’rif. Ikkinchisi fuqaholar bergan ta’rif bo‘lib, unda hosil bo‘lgan hukmlarning mukallaflarga qanday joriy qilinishi asosiy o‘ringa qo‘yildi. Bu hukmlar mutlaq mujtahidlar tarafidan chiqariladi. Hukmni faqat mutlaq mujtahid chiqara oladi. Ana shu mujtahid muayyan bir hukmni Qur’on va Sunnatdan qanday chiqarganini o‘rganish usul ilmining mavzusidir. Chiqarilgan hukmni o‘zimizga va jamiyatga tatbiq qilish esa muftiy va faqihlarning ishidir.

Demak, fiqhga ikki xil qarash mumkin ekan: hukmni chiqarib olish va uni tatbiq qilish. Bizning xatoimiz shuki, hukmni ishlab chiqish bilan uni tatbiq qilish orasidagi farqni tushunmayapmiz. Tushunmaganimiz uchun keraksiz gaplarni gapiryapmiz. Biz yuqorida aytib o‘tgan ikki yo‘nalish – tahallul, ya’ni dinga yengil qarash va tashaddud, ya’ni dinda g‘uluvga ketish yo‘nalishlari yo ikkinchi ta’rifdan bexabar qolishdi, yoki unga e’tiborsiz qarashdi. Ular faqat birinchi ta’rifni, ya’ni hukmni qay tarzda ishlab chiqishni izohlashdi.

Masalan, siz birinchi yil ilm olayotgan bo‘lsangiz, ular sizga: «Sen aytgan hukmni faqat dalil keltirsang, qabul qilamiz», deyishadi. Axir siz hali dalillarni bilmaysiz-ku! Birorta jumlani oyat deb o‘ylashingiz mumkin, lekin aslida u oyat bo‘lmasligi mumkin. Bir hadisni Buxoriyda kelgan, deb aytishingiz mumkin, lekin u Buxoriydan rivoyat qilinmagan, to‘qima hadis bo‘lib chiqishi mumkin, chunki siz hali dalillarni o‘rganmagansiz. Ular mana shu darajadagi odamlardan dalil so‘rashdi, ochiq-oydin dalili bo‘lmagan hukmni esa botilga chiqarishdi. Bunga biroz kengroq yondashish kerak...

Yuqorida aytganimdek, asosiy maqsadim ta’riflarga doir qo‘shimcha ma’lumotlarni aytib o‘tish edi. Keling, shu masalani ko‘raylik. Ana o‘sha yo‘nalish egalari har bir hukmga dalil talab qilishyapti. Avvalo ayting-chi, dalil nima o‘zi? Ular: «Dalil – bu Qur’on va Sunnat», deyishadi. Ularning «Dalil Qur’on va Sunnatdir», deyishi ilmiy ma’noda xatodir, chunki dalilni faqat Qur’on va Sunnatgagina cheklab qo‘ysak, dinni zoye qilib qo‘yamiz, chunki bulardan boshqa dalillar ham bor. Dalil to‘g‘ri yondashish orqali talab qilingan ma’lumotga yetkazadigan manbadir. Demak, Qur’on va Sunnat dalillarning asosiy qismidir, lekin dalillarning barchasi emas, chunki ijmo’ ham dalil, qiyos ham dalildir. To‘g‘ri yondashish orqali talab qilingan ma’lumotga yetkazadigan har qanday manba dalil bo‘ladi. Lekin bu gapni ular tushunmaydi. Ular dalilni faqat Qur’on va Sunnat, deb tushunishadi.

«Hanafiy mazhabiga teran nigoh» kitobidan