Sayt test holatida ishlamoqda!
28 Iyun, 2025   |   3 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:07
Quyosh
04:52
Peshin
12:26
Asr
17:41
Shom
20:03
Xufton
21:46
Bismillah
28 Iyun, 2025, 3 Muharram, 1447

Misk qayerdan olinadi?

04.09.2019   4446   2 min.
Misk qayerdan olinadi?

Shimoliy mintaqalarda mayda tuyoqli, kiyiksimonlar oilasiga mansub kichik jussali hayvon yashaydi. Bu kiyikning lotincha nomi Moschus moschiferus bo‘lib, u “misk chiqaruvchi kiyiklar” turiga kiradi.

Tanasining uzunligi 1 metr, dumi 4-6 santimetr, yerdan balandligi 70 santimetr, vazni 11-18 kilogramm keladi. Orqa oyoqlari old oyoqlaridan biroz uzunroqdir. Erkagining yuqori lablari ostidan  7-9 santimetr uzunlikdagi tishlari chiqib turadi. Ushbu jonzotlar Sharqiy Sibir, Sharqiy Himolay, Tibet, Saxalin oroli va Koreyada tarqalgan bo‘lib, asosan tog‘lardagi qoyalarda yashaydi. Shuningdek, ularda misk ishlab chiqaradigan bezlar mavjud.  Ushbu bez jigarrang tuk bilan qoplangan teri xaltachalarda joylashgan.

Misk kiyikning qorin (kindik) qismida shakllanadi. Keyin o‘sha yerdagi qo‘ng‘irrang teri xaltachalarga to‘lgach, kiyik xarsangtoshga qornini ishqaydi. Ishqalanish natijasida kindik atrofidagi xaltachalar ichi to‘la misk bilan yerga to‘kiladi. Uning rangi qora bo‘ladi. Misk izlovchilar tog‘lardan ana shu xaltachalarni terib keladilar.

Voyaga yetgan erkak kiyikning bitta bezida 10-20 gramm tabiiy misk mavjud bo‘lib, qimmatbaho mahsulot hisoblanadi. Miskning kimyoviy tarkibi juda murakkab: yog‘ kislotalari, mum, aromatik va steroid birikmalar va xolesterin esterlari. Misk hidining asosiy tashuvchisi makrotsiklli misk ketonidir.

Ushbu miskni xalq tilida mushk ham deyilib, parfyumeriya sanoatida hamda tibbiyotda ishlatiladi. Qadimda arablar va tibetliklar miskdan erkaklik jinsiy quvvatini oshirishda foydalanishgan.

“Misk” kalimasi Qur’oni Karimning Mutoffifin surasining 25-oyatida Abrorlarning vasfida kelgan.

Ibn Shihob rahimahulloh Anas roziyallohu anhudan qilgan rivoyatida: “…So‘ng jannatga kirgizildim, qarasam unda marjondan bo‘lgan qubbalar bor ekan. Va tuprog‘i misk ekan…”, – deb aytiladi. Muttafaqun alayh.

 

Internet ma’lumotlari asosida Nozimjon Iminjonov tayyorladi

 

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Buni shukr deb bo‘ladimi?

27.06.2025   3781   3 min.
Buni shukr deb bo‘ladimi?

Behisob pul va boyliklarni chekish-ichish, kayfu safo uchun sarf qilish – Allohga shukr qilishmi?!

Yoshlik davrini zino va harom ishlar bilan o‘tkazish – Allohga shukr qilishmi?!

Telefon orqali o‘zgalarga zarar yetkazish, har xil bo‘lmag‘ur ishlarda foydalanish – Allohga shukr bo‘ladimi?!

Yeguliklarni chiqindi qutisiga tashlash, uvolni bilmaslik – Allohga shukr qilishmi?!

Zakotni o‘z vaqtida ado etmaslik, sadaqadan tiyilish – Allohga shukr qilish deganimi?!

Internetda foydasiz narsalar uchun vaqt ajratish, vaqtni bekorga zoye qilish – Allohning bergan ne’matlariga shukr qilishmi?!

Axir Alloh taolo bizlarga shukr qilishni va U Zotning fazlini e’tirof qilishga buyurgan-ku: «Bas, Meni yod etingiz, (Men ham) sizlarni yod eturman. Menga shukr qilingiz, noshukrchilik qilmangiz!»[1].

Qolaversa, Alloh taolo shukr qiluvchilarni azoblamasligi xabarini ham bergan: «Agar shukr qilsangiz va iymon keltirsangiz, Alloh sizlarni nega azoblasin?! Alloh  shukrni qabul etguvchi va bilguvchi Zotdir»[2].

Shukr – Alloh taolo ato etgan ne’matlarning davomli bo‘lishining garovidir: «Yana Parvardigoringiz bildirgan (bu so‘zlar)ni eslangiz: “Qasamki, agar (bergan ne’matlarimga) shukr qilsangiz, albatta, (ularni yanada) ziyoda qilurman. Bordi-yu, noshukrchilik qilsangiz, albatta, azobim (ham) juda qattiqdir”»[3]. «...Agar shukr qilsangiz (va iymon keltirsangiz) U Zot sizlar uchun  rozi bo‘lur...»[4].

Bu dunyoda borligimizga shukr qilish – ota-onalarimizga yaxshilik qilishimizdadir. Zero, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Allohning roziligi – ota-onaning rizosidadir” [5], deganlar.

Qarindoshchilik munosabatlarini yo‘lga qo‘yish, ular bilan bordi-keldi qilish, uzilgan rishtalarni tiklash ham Alloh bizga qarindosh, yaqinlar bergani ne’matining shukridir. Nabiy alayhissalom bu borada: Rizqida kengchilik bo‘lishi, ajali ortga surilishi kimni xursand qilsa, qarindoshchilik aloqalarini bog‘lasin”, deganlar[6].

Sadaqa berish – Alloh bizni mol-dunyo bilan siylagani uchun shukr qilish demakdir. Sadaqa Alloh taoloning g‘azabini o‘chiradi. Nabiy alayhissalom: “Maxfiy qilingan sadaqa Yaratganning g‘azabini o‘chiradi. Qarindoshchilik aloqalarini bog‘lash  umrni uzaytiradi. Yaxshilik qilish yomon o‘lim topishdan asraydi”, [7] deganlar.


Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.

 


[1]  Baqara surasi, 152-oyat.
[2]  Niso surasi, 147-oyat.
[3]  Ibrohim surasi, 7-oyat.
[4]  Zumar surasi, 7-oyat.
[5]  Ibn Hibbon rivoyati.
[6]  Imom Buxoriy rivoyati.
[7]  Imom Tabaroniy rivoyati.