Har tong farzandini ishga kuzatayotib, qo‘llarini duoga ochib qolayotgan, farzandi ishdan qaytadigan vaqt bo‘lganda ostonaga chiqib olib, uni ko‘zlari nigoron bo‘lib kutib o‘tiradigan, qaytganida qalbi quvonchga to‘lib quchoq ochib kutib oladigan ota-ona;
Ne-ne orzular bilan bir yostiqqa bosh qo‘ygan jufti halolini tongda ishga kuzatib, kechgacha vaqti-vaqti bilan uning uydagi kiyimlarini hidlab-hidlab qo‘yayotgan, eri ishdan qaytishiga shirin taomlar pishirib, chiroyli kiyimlarini kiyib, atir-upalar surayotgan baxtiyor ayol;
Erta tongda uyquli ko‘zlari bilan otasining pinjiga kirib yotib oladigan, otasi ishga jo‘nayotganda jajji qo‘lchalarini silkib xayrlashib qolayotgan, kechqurun qaytganda esa o‘zini quchog‘iga otib kun davomida uni qanday sog‘inganini ta’riflab berayotgan jajji bolakay;
Ukamning ro‘zg‘oridan xabar olib kelay, tinch o‘tiribdimikan, yeyish-ichishdan qiynalib qolmadimikan, degan ezgu niyatli akalar;
Akamning uyiga bir kirib o‘tay, biror xizmati bo‘lsa qarashib yuboray, degan samimiyatli ukalar;
Sigirining oqligidan orttirib, ukasining ro‘zg‘origa olib keluvchi mehribon opalar;
Akasining uyini supurib-sidirishda yangasiga yordamga oshiquvchi mushfiqa singillar;
Har doim birga ishlaydigan, fikr almashadigan, ziyoratlarga, sayohatlarga birga boradigan, har doim yonida ekanini, taftini his qilib turadigan sodiq do‘st;
Tansiqroq taom pishirsa, ilinadigan, kechqurunlari toza havoga sayrga chiqqanda dilkash suhbatlar quradigan, yaxshi-yomon kunlarda sevinchingizga sherik, qayg‘ungizga hamdard bo‘ladigan xushfe’l qo‘ni-qo‘shnilar, mehribon qavmu qarindoshlar...
Agar biror kishi qandaydir sabab bilan panjara ortiga o‘tib qolsa, ana shularning hammasining boshi egilib, ko‘ziga dunyo tor bo‘lib qoladi.
Muhtaram Prezidentimizning eng ulug‘ va eng aziz bayramimiz – Vatanimiz mustaqilligi e’lon qilinganining 28 yilligini nishonlash arafasida e’lon qilingan "Ozodlikdan mahrum etish jazosini o‘tayotgan, qilmishiga chin ko‘ngildan pushaymon bo‘lgan va tuzalish yo‘liga qat’iy o‘tgan bir guruh shaxslarni afv etish to‘g‘risida"gi Farmonni imzolagani va shu Farmonga muvofiq, O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi 93-moddasining 23-bandiga asosan, sodir etgan jinoyati uchun jazo muddatini o‘tayotgan hamda qilmishiga chin ko‘ngildan pushaymon bo‘lgan va tuzalish yo‘liga qat’iy o‘tgan 65 nafar fuqaro afv etilishi, qarang, qancha insonlarning baxtini, baxtiyorligini qaytarib berdi. Buni go‘yoki to‘xtab qolgan hayot aravasi birdaniga yurib ketganiga, so‘lib qolgan chechaklar qaytadan barq urib ketganiga mengzasa bo‘ladi.
Binobarin, Alloh taolo aytadi: “...(har qanday) yomonlikning jazosi xuddi o‘ziga o‘xshagan yomonlikdir (ya’ni har bir yomonlikning o‘ziga yarasha jazosi bordir). Endi kim (intiqom olishga qodir bo‘lgani holda) afv qilib (o‘rtani) tuzatsa, bas uning ajri Allohning zimmasidadir. Albatta, U zulm qilguvchilarni sevmas” (Sho‘ro, 40).
Prezidentimizning ushbu farmoni ana shu oyati karimaga muvofiqdir. Adashgani oqibatida xalqimizga, davlatimizga nisbatan yomonlik qilgan kishilarga o‘zlarining yomonliklariga munosib tarzda javob qaytarish imkoni yuz chandon bo‘lib turgan pallada ular afv etildi. Buning uchun afv etuvchiga Alloh taoloning ajri bor.
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam: “Odam bolasining har biri ham gunoh qiladi, ammo ularning ichida eng yaxshilari, qilgan gunohlariga tavba qiladiganlaridir”, deb marhamat qilganlar.
Hadisi sharifdan gunoh qiluvchilarning eng yaxshilari qilgan gunohlariga tavba qiluvchilar ekani ayon bo‘lmoqda. Shunday ekan, adashib, noto‘g‘ri yo‘llarga kirib qolgan, bugungi kunda o‘z qilmishidan pushaymon bo‘lib, to‘g‘ri xulosa chiqarib olgan fuqarolarni kechirish qanchalar fazilatli ish. Zotan, Vatanimizda olib borilayotgan islohotlarda avvalambor inson manfaatlari ustuvor ahamiyat kasb etayotgani ham ana shu farmonda o‘z in’ikosini topgan. Zero, islohotlarning asosiy maqsadi butun jamiyatning kuch va imkoniyatlarini xalqimiz farovonligi yo‘lida birlashtirish hamda shu orqali barcha yurtdoshlarimiz uchun munosib turmush sharoitlarini yaratish, davlatimizning jahon sahnasidagi mavqeini yana yuksaltirishdan iboratdir.
“Arafot” so‘zi lug‘atda – “bilish, tanish” ma’nolarini bildiradi.
Makka shahridan 20 km, Minodan 10 km, Muzdalifadan esa 6 km, Namira masjididan 1,5 km uzoqlikda joylashgan. Uzunligi 11-12 km va kengligi 6,5 km bo‘lgan vodiy. U qattiq katta toshlardan iborat. Janubiy tomonda 168 ta zinasi mavjud.
Ma’lumotlarga ko‘ra, Odam Ato bilan Havvo onamiz jannatdan chiqarib yuborilganlaridan keyin bir-birlari bilan shu yerda uchrashganlar, deyiladi.
Boshqa bir rivoyatda Jabroil alayhissalom Ibrohim alayhissalomga ushbu makonda haj amallarini o‘rgatib: “Arofta?” (“O‘rgandingizmi?”) deganlarida, Ibrohim alayhissalom: “Ha”, deganlar. Shundan keyin Arafot deb nomlanib qolgan.
Arofat tepaligida bir baland joy borki, u yerni “jabalul rohma”, ya’ni “rahmat tog‘i” deyiladi. Arafa kuni hojilarga yog‘iladigan behisob rahmat va barakalar sababli “rahmat tog‘i” deb nomlanadi. Ushbu tog‘ Ilol, Nobit hamda Quriyn deb ham ataladi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam vafotlaridan 93 kun oldin, hijratning 10 yili Madinadan hajga kelib, arafa kuni shu tepalikka chiqqanlar va oq tuyalarini cho‘ktirib, uning ustida turib “Vidolashuv va’z”ini aytganlar. Bu joy uzoqdan ko‘rinib turishligi uchun ustun shaklida ko‘tarilib, oqqa bo‘yab qo‘yilgan.
Arafotda hajning asosiy arkoni ado etiladi. Arafa kuni bomdod namozi o‘qilgandan so‘ng Minodan Arafotga qarab yo‘lga tushiladi. Zilhijja oyining 9-kuni, ya’ni arafa kuni hojilar shu tepalikka chiqib, to quyosh botgunga qadar ibodat bilan mashg‘ul bo‘ladilar. Arafotda ma’lum muddat turmagan kishining haji haj hisoblanmaydi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Haj Arafotdir”, deganlar (Imom Termiziy va Nasoiy rivoyati).
Arafotga chiqishdan oldin g‘usl qilib olinsa yaxshi bo‘ladi.
Arafotga chiqishda va u yerda turganda doim takbir, tahlil, hamd va talbiya (“labbayka”) aytiladi. Arafotda duolar ijobat bo‘ladi. Shuning uchun hojilar ko‘proq duoda, zikrda, tilovatda, iltijoda, chin dildan tazarruda bo‘lishga intilishlari lozim.
Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Duolarning yaxshisi – Arafot kungi duodir”, deganlar (Imom Termiziy rivoyati).
Arafotda quyidagi oyat nozil bo‘lgan: “Bugun Men sizlar uchun diningizni komil qildim, Men sizlarga ne’matimni to‘kis qilib berdim va sizlar uchun Islomni din qilib tanladim” (Moida surasi, 3-oyat).
Arafotda va Rahmat tog‘ida quyidagi duolarni o‘qish tavsiya etiladi:
“Subhanallohi va bihamdihi. Subhanallohil ’aziym”.
“Laa ilaha illa anta. Subhanaka inni kuntu minaz-zolimiyn”.
“Laa havla va laa quvvata illa billahil ’aliyil ’aziym”.
“Robbana atina fid-dunya hasanatan va fil axiroti hasanatan va qina ’azaban-nar”.
“Allohumma aslih li diniyallaziy huva ’ismati amri va aslih li dunyayallati fiha ma’ashiy va aslih liy axirotiyallati fiha ma’adiy, vaj’alil hayata ziyadatalli min kulli xoyrin, vaja’lil mavta rohatalli min kulli sharrin”.
“A’uzu billahi min jahdil balai va darkish-shaqoi va su’il qazoi va shatamatil a’dai”.
Arafotda peshin va asr namozlari bir azon va ikki iqomat bilan qo‘shib qasr qilib o‘qiladi. Hajning amiri xutba o‘qiydi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar: “Arafa kuni, Alloh bandalarni do‘zaxdan ko‘p ozod qilganchalik boshqa biror kun yo‘q!” (Imom Muslim rivoyati).
Boshqa hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: “Alloh huzurida Arafot kunidan yaxshiroq kun yo‘q. Alloh taolo dunyo osmoniga (farishtalarga maqtanib) yer ahli bilan faxrlanib aytadi: “Mening chang bosgan bandalarimga qarang! Mening rahmatimdan umidvor bo‘lib, barcha joylardan keldilar. Vaholanki, ular mening azobimni ko‘rmaganlar. Alloh taolo biror kunda Arafa kunidek bandani do‘zaxdan ozod qiladigan kun yo‘q, deydi”.
Alloh taolo hajingizni mabrur, sa’yingizni mashkur va gunohingizni mag‘fur qilsin!
Davron NURMUHAMMAD