26 avgust kuni O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Usmonxon Alimov hazratlari Samarqand viloyatidagi Hadis ilmi maktabida yangi 2019-2020 o‘quv yiliga tayyorgarlik, talabalar va pedagog-o‘qituvchilarga yaratilgan shart-sharoitlar bilan tanishish maqsadida ushbu oliy ta’lim muassasasiga tashrif buyurdilar.
Muhtaram Prezidentimiz shu yilning 11 yanvar kuni yangi maktab bilan tanishib, bu yerda talabalarga Imom Buxoriy, Imom Moturidiy, Burhoniddin Marg‘inoniy va boshqa buyuk allomalarimiz asarlarini puxta o‘rgatish borasida alohida to‘xtalgan edilar.
Shu munosabat bilan tashrif chog‘ida muftiy hazratlari Oliy maktab kafedralari faoliyati, o‘quv xonalari, kutubxona va ta’lim-tarbiya jarayonlarini olib borishning eng zamonaviy uslublari bilan yaqindan tanishdilar. Shuningdek, elektron portal, xorijiy professor o‘qituvchilar va yurtimizdagi Islom ulamolari o‘tadigan dars mashg‘ulotlarini yozib borish, onlayn darslar o‘tkazish maqsadida tashkil etilayotgan multimediya bo‘limining tashkiliy ishlari ham ko‘zdan kechirildi. Bundan tashqari, kutubxonani zaruriy adabiyot va darsliklar bilan ta’minlanishi, xorijiy mamlakatlardan keltirilgan kitoblar hamda o‘quv reja va dasturlar, shuningdek xorijiy davlatlardagi Islom oliy ta’lim institutlari, professor-o‘qituvchilar va ulamolardan olingan taqrizlar, taklif va tavsiyalar ko‘rib chiqildi.
Tashrif chog‘ida maktabda ta’lim sifati, o‘quv darsliklari turlari, xorijiy va mahalliy o‘qituvchilarga hamda talabalarga yanada qulayliklar tashkil etish bo‘yicha muftiy hazratlari muhim tavsiyalar berdilar.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati
1. Olimning to‘liq ismi sharifi Muhammad ibn Muhammad ibn Mahmud Abu Mansur Moturidiy Samarqandiy Ansoriy.
2. Kamoliddin Bayoziyning tahqiqiga ko‘ra bu zotning nasabi ulug‘ sahobiy Abu Ayyub Ansoriyga borib taqaladi.
3. Abu Mansur Moturidiyning qaysi yilda tug‘ilgani aniq ma’lum emas. Ammo ustozi Muhammad ibn Muqotil Roziy hijriy 248 (milodiy 862) yilda vafot etgani aytilgan. Shunga ko‘ra, Abu Mansur Moturidiy hijriy 240 (milodiy 854) yildan oldin tug‘ilgani taxmin qilinadi.
4. Imom Moturidiy ko‘plab ustozlardan ta’lim olgan. Quyidagilar ularning eng mashhurlari:
5. Ushbu olimlar Imom Moturidiyni Imom Abu Hanifa rahimahullohgacha bo‘lgan sanadini bog‘lovchi ustozlar hisoblanadi.
6. Imom Moturidiyning shogirdlari uning ilimy merosini davom ettirib, bu ta’limotni rivojlantirganlar. Masalan:
7. Abu Mansur Moturidiy tafsir, usulul fiqh va aqoid kabi shar’iy ilmlarning turli yo‘nalishlari bo‘yicha asarlar ta’lif etgan.
8. Tafsir yo‘nalishi bo‘yicha “Ta’vilotu ahli sunna” nomli tafsir yozgan.
9. Usulul fiqh yo‘nalishida “Ma’xozush sharoi’” (Shar’iy hukmlar manbasi) va “Jadal” (Ilmiy bahslar) nomli ikkita kitob yozgan.
10. Ulamolar Abu Mansur Moturidiy aqoid ilmi bo‘yicha yozgan asarlarini o‘rganib chiqib, ularni uch turga ajratganlar:
11. Abdulhay Laknaviy “al-Favoidul-bahiya” asarida Imom Abu Mansur Moturidiyni mutakallimlar imomi va musulmonlarning to‘g‘ri aqidasini asoslab bergan buyuk alloma sifatida tavsiflaydi. Uning ta’kidlashicha, Imom Moturidiy benazir asarlar yaratib, botil aqida vakillarining buzg‘unchi g‘oyalariga raddiyalar bergan.
12. Ulamolar aytadilarki, Hujjatul Islom (Islom dini hujjati) deyilganda faqat Imom G‘azoliy tushunilganidek, Imomul hudo (to‘g‘ri yo‘lga boshlovchi) deyilganda ham faqat Imom Moturidiy tushuniladi.
13. Butun hayotini ilm ma’rifat o‘rganish va uni yoyish bilan o‘tkazgan Abu Mansur Moturidiy rahmatullohi alayh hijriy 333 (milodiy 945) yilda taxminan to‘qson besh yoshida Samarqandda vafot etgan va Chokardiza qabristoniga dafn etilgan.
14. 2020 yil O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi huzurida “Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi” tashkil etilgan.
15. Shuningdek, 2025 yil mart oyida Davlatimiz rahbari tomonidan buyuk olimga yuksak hurmat ifodasi o‘laroq “Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida”gi qaror qabul qilindi.